Ισπανικός Εμφύλιος: Χοσέ Μιάχα, ένας άνδρας χωρίς κηλίδα

Ύστερα από τους προέδρους Αθάνα, Χιράλ, Νεγκρίν και άλλας προσωπικότητας της Τρίτης Ισπανικής Δημοκρατίας, απέθανε προχθές εις ηλικίαν 80 ετών εις το Μεξικόν, όπου εζούσεν εξόριστος από του 1939, ο στρατηγός Χοσέ Μιάχα, που υπήρξεν αρχιστράτηγος κατά την διάρκειαν του εμφυλίου ισπανικού πολέμου. Ένας άνδρας χωρίς κηλίδα. Πράγματι, την θλιβεράν αυτήν περίοδον, κατά την οποίαν δύο συνασπισμοί αντιμετωπίζοντο εις αιματηρούς αγώνας, ο Μιάχα συμπεριεφέρθη με τοιαύτην τιμιότητα, ώστε και αυτοί ακόμη οι αντίπαλοί του δεν έμειναν ασυγκίνητοι.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 17.1.1958, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Πιστός εις το καθεστώς που τον είχε περιβάλει με την στρατιωτικήν εξουσίαν και εξαίρετος υπερασπιστής της Μαδρίτης —δεν αντέταξεν επί τόσους μήνας πείσμονα άμυναν εις τον Βαρέλα;— αντελήφθη σχεδόν αμέσως ότι η συνεχώς αυξανομένη επικράτησις των αναρχικών και προπάντων των κομμουνιστών κατεδίκαζεν αμετακλήτως την υπόθεσιν της δημοκρατίας. Διά τον λόγον αυτόν καθήρεσε τον αρχηγόν της κυβερνήσεως Νεγκρίν, ο οποίος είχε διευκολύνει την τοποθέτησιν ερυθρών εις υπευθύνους θέσεις, και διέταξε την εκτέλεσιν πλείστων πρακτόρων της Μόσχας.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 17.1.1958, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Εν τούτοις, επειδή η αντίστασις, ελλείψει υλικού και πολεμοφοδίων, απεδεικνύετο αδύνατος, ο Μιάχα υπεχρεώθη ν’ αφήση τον συνταγματάρχην Κασάντο και τον Μπεστέιρο, τον φρονιμώτερον μεταξύ των σοσιαλιστών ιθυνόντων, να διαπραγματευθούν αυτοί την παράδοσιν της πρωτευούσης. Έφυγε διά το εξωτερικόν και ακολούθως περιεχαρακώθη εις απόλυτον σιωπήν. Ο Μιάχα υπήρξε μία ευγενική μορφή, ένας στρατιώτης που, αφού εξεπλήρωσεν ευσυνειδήτως το καθήκον του, κατώρθωσε να απαλλάξη την χώραν του από την συνέχισιν ενός τρομερού και άνευ ελπίδος πολέμου.

Ο Χοσέ Μιάχα

Διατί όμως ο στρατηγός Μιάχα δεν επέστρεψε εις την αγαπημένην του Ισπανίαν, αφού κανείς ασφαλώς δεν επρόκειτο να του το απαγορεύση; Το σημείον αυτό παραμένει σκοτεινόν. Και είναι περίεργον ότι ο πλησιέστερος εκ των συνεργατών του, ο στρατηγός Βιθέντε Ρόχο —που ήτο αρχηγός του επιτελείου του και ο καλύτερος στρατηγός του στρατοπέδου του—, ήκουσε την πρόσκλησιν της πατρίδος του. Εξόριστος από δεκαοκταετίας εις το Μπουένος Άιρες, επέστρεψεν εις την γενέθλιον γην, όπως το είχαν ήδη κάμει άπειροι πολιτικοί εξόριστοι.

Μήπως και αυτός ο Νεγκρίν, αποκαλύπτων εις την διαθήκην του την υπό του Κρεμλίνου παραλαβήν του ισπανικού θησαυρού, δεν εθυσίασε πριν αποθάνη το ιδεώδες του εις το συμφέρον του έθνους; Αλλά και οι «εγκέφαλοι» της Δημοκρατίας, εξέχοντες διανοούμενοι, όπως ο Πέρεθ ντε Αγιάλα, ο δόκτωρ Μαρανόν ή ο αποθανών Ορτέγκα υ Γκάσσετ, από ετών απεφάσισαν να τα θυσιάσουν όλα διά το μέλλον της Ισπανίας. Όλοι αυτοί κατενόησαν ότι διά να παύση να είναι «ασπόνδυλος» —όπως την είχε χαρακτηρίσει ο μεγάλος Ουναμούνο— και διά να αποβή εκ νέου μεγάλη δύναμις, όπως ήτο άλλοτε, έχει ανάγκην από την συνδρομήν όλων των παιδιών της.

*Κείμενο για τον Ισπανικό Εμφύλιο και έναν εκ των πρωταγωνιστών του, τον αρχιστράτηγο των ισπανών Δημοκρατικών, Χοσέ Μιάχα (José Miaja Menant, 1878-1958). Είχε δημοσιευτεί στην εφημερίδα «Το Βήμα» την Παρασκευή 17 Ιανουαρίου 1958, με αφορμή τον πρόσφατο τότε θάνατο του Μιάχα μακριά από την πατρίδα του, στο Μεξικό.

Ο ανελέητος Ισπανικός Εμφύλιος διήρκεσε τυπικά δύο χρόνια και 254 ημέρες, από τις 18 Ιουλίου 1936, όταν στρατεύματα που τελούσαν υπό την ηγεσία του στρατηγού Φρανσίσκο Φράνκο εξεγέρθηκαν κατά της δημοκρατικά εκλεγμένης κυβέρνησης της Ισπανίας, έως τις 28 Μαρτίου 1939, όταν έλαβε χώρα η εισβολή των εθνικιστών του Φράνκο στη Μαδρίτη.

Βαρύτατο ήταν το τίμημα που κλήθηκαν να καταβάλουν τα δύο αντιμαχόμενα στρατόπεδα —η «κόκκινη» και η «μαύρη» Ισπανία— σε αυτήν τη μέχρις εσχάτων αναμέτρησή τους: οι συνολικές απώλειες (πεσόντες σε μάχες, φονευθέντες σε βομβαρδισμούς και εκτελεσθέντες) υπολογίζονται –κατ’ ελάχιστον– σε περισσότερες από 400.000.