Κλάους Βέρνερ Γιοχάνις: Ένας νέος «μνηστήρας» για το ΝΑΤΟ

«Ήρθε η ώρα να προετοιμάσουμε το ΝΑΤΟ για το μέλλον», γράφει σε άρθρο στο Politico, ως οιονεί μανιφέστο, ο πρόεδρος της Ρουμανίας, Κλάους Βέρνερ Γιοχάνις.

Όχι τυχαία, η δημοσίευσή του συνέπεσε με την ανακοίνωση της υποψηφιότητάς του για τη διαδοχή του απερχόμενου Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ.

Η κίνηση του κεντροδεξιού Ρουμάνου προέδρου γίνεται εν μέσω διαφωνιών στους κόλπους της Συμμαχίας για την υποψηφιότητα-φαβορί του Ολλανδού απερχόμενου πρωθυπουργού, Μαρκ Ρούτε.

Κατά τον Γιοχάνις, η γεωγραφική εγγύτητα της χώρας του στην Ουκρανία και στην απειλή της Ρωσίας είναι ένα από τα ατού του της υποψηφιότητάς του.

Ένα έτερο είναι η ανάδειξη της σημασίας της ανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ, σε μια περίοδο γεωπολιτικής αλλά και συμμαχικής ρευστότητας, μπροστά στην προοπτική επανόδου του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ.

Ακόμη και σε αυτό το φόντο, ωστόσο, η διαδοχή του Στόλτενμπεργκ φαντάζει δαιδαλώδης.

Εκλεγμένος στο πόστο του Γενικού Γραμματέα το 2014, ο Νορβηγός πολιτικός έχει παραμείνει σε αυτό περισσότερο από όσο ο ίδιος έχει πει ότι επιθυμούσε.

Η θητεία του έχει ήδη παραταθεί τέσσερις φορές, λόγω διαφωνιών για τη διαδοχή του.

Έχει ανακοινωθεί ότι λήγει οριστικά τον προσεχή Οκτώβριο, λίγο πριν από τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου.

Οι τελικές αποφάσεις αναμένονται το αργότερο μέχρι τη νατοϊκή σύνοδο κορυφής του Ιουλίου, στην Ουάσιγκτον, στην 75η επέτειο της Συμμαχίας.

Στόχος αναφέρεται ότι είναι να έχει ολοκληρωθεί η επιλογή μέχρι τα τέλη Απριλίου, πριν φτάσει στο ζενίθ της η προεκλογική εκστρατεία για τις ευρωεκλογές του Ιουνίου, με την Ακροδεξιά να καραδοκεί.

Όμως η υποψηφιότητα-«σφήνα» του Γιοχάνις καταδεικνύει τον διχασμό που παραμένει στις τάξεις του ΝΑΤΟ, καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία διανύει πια τον τρίτο χρόνο.

Για την επιλογή του διαδόχου του Στόλτενμπεργκ απαιτείται συναίνεση στις τάξεις των χωρών μελών, που έχουν αυξηθεί σε 32 μετά την πρόσφατη ένταξη της Σουηδίας.

Ο πρόεδρος της Ρουμανίας, Κλάους Γιοχάνις, με τον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, σε σύνοδο κορυφής της Συμμαχίας στις Βρυξέλλες, τον Ιούλιο του 2018. (REUTERS/Paul Hanna)

Συμμαχικό μπρα ντε φερ

Οι νυν ηγεσίες των ΗΠΑ, της Βρετανίας, της Γαλλίας και της Γερμανίας -των τεσσάρων μεγαλύτερων δυνάμεων του ΝΑΤΟ- έχουν υποστηρίξει τον Μαρκ Ρούτε για τη διαδοχή του Γενς Στόλτενμπεργκ.

Υπάρχουν ωστόσο διαφωνίες από τις χώρες της Βαλτικής, τη Ρουμανία, την Ουγγαρία και την Τουρκία. Δεν έχουν ακόμη δηλώσει την υποστήριξή τους προς τον Ρούτε. Ορισμένες εξ αυτών δεν θα το κάνουν.

Βλέπουν την υποψηφιότητα του Ολλανδού πρωθυπουργού ως άλλη μια προσπάθεια των δυτικών χωρών να «καπελώσουν» την Συμμαχία, την ώρα που ο πόλεμος μαίνεται στα ανατολικά της Ευρώπης.

Η στάση της Ουγγαρίας και της Τουρκίας αποδίδεται κυρίως σε πρόθεση για νέα «παζάρια», όπως συνέβη με την έγκριση της ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.

Η Εσθονία, η Λετονία και η Λιθουανία θέλουν να αναλάβει τα ηνία του «ΝΑΤΟ» κάποιος δικός τους αξιωματούχος.

Κατά τον πρόεδρο της Ρουμανίας, δε, είναι καιρός τα κράτη της Ανατολικής Ευρώπης να έχουν καλύτερη εκπροσώπηση στους ευρωατλαντικούς ηγετικούς ρόλους.

«Σήμερα βρισκόμαστε αντιμέτωποι με απειλές και προκλήσεις από όλες τις κατευθύνσεις, συμπεριλαμβανομένης της επιστροφής του πολέμου στην Ευρωπαϊκή Ήπειρο», αναφέρει στο άρθρο-μανιφέστο ο Γιοχάνις.

«Ένα από τα σημαντικά μαθήματα που μάθαμε είναι ότι όσο ισχυρότερη είναι η Ευρώπη εντός του ΝΑΤΟ, τόσο πιο ασφαλής γίνεται ολόκληρη η Συμμαχία».

Κατονομάζει τη Ρωσία ως την πιο σημαντική και άμεση απειλή.

Μνημονεύει επίσης την τρομοκρατία, τη διάβρωση της αρχιτεκτονικής ελέγχου των εξοπλισμών, τη διάχυτη αστάθεια, τον  αυξανόμενο στρατηγικό ανταγωνισμό και την άνοδο του αυταρχισμού ως παράγοντες «αμφισβήτησης των συμφερόντων και των αξιών του ΝΑΤΟ».

«Για να αντιμετωπίσει αυτό το ευρύ φάσμα απειλών και προκλήσεων, το ΝΑΤΟ πρέπει να είναι κατάλληλα εξοπλισμένο», είναι η θέση του 65χρονου Γιοχάνις.

Η υποψηφιότητά του έρχεται ενώ πλησιάζει στο τέλος της δεύτερης πενταετούς θητείας του ως πρόεδρος της Ρουμανίας.

Και δη ο πρώτος με… γερμανικές «ρίζες».

Ο Κλάους Γιοχάνις το 2014, ενώ διεκδικούσε την προεδρία της Ρουμανίας, ως προεδρικός υποψήφιος με την υποστήριξη δύο κεντροδεξιών κομμάτων (REUTERS/Radu Sigheti)

«Γερμανός… τουρίστας»

Προτεστάντης σε μια κατεξοχήν Ορθόδοξη Χριστιανική χώρα, απόγονος Σαξόνων που εγκαταστάθηκαν στην Τρανσυλβανία κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους, ο Κλάους Γιοχάνις έγινε ο πρώτος πρόεδρος της Ρουμανίας από εθνική μειονότητα.

Εξ ου και το παρατσούκλι «ο Γερμανός» που τον συνοδεύει.

Πρώην καθηγητής φυσικής στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, ξεκίνησε την πολιτική του καριέρα το 1990, μετά την πτώση του καθεστώτος Τσαουσέσκου.

Στέλεχος και κατόπιν αρχηγός του Δημοκρατικού Φόρουμ Γερμανών Ρουμανίας (FDGR), ο Γιοχάνις έγινε γνωστός το 2000, μετά την εκλογή του ως δήμαρχος του Σίμπιου.

Επανεξελέγη άλλες τρεις φορές, μετατρέποντας αυτή την πόλη στην Τρανσυλβανία σε κορυφαίο τουριστικό αξιοθέατο και σε Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης το 2007, μαζί με το Λουξεμβούργο.

Στο μεσοδιάστημα είχε αποτύχει να εκλεγεί πρωθυπουργός της Ρουμανίας, ως υποψήφιος του συνασπισμού των Σοσιαλδημοκρατών (PSD) και του Εθνικού Φιλελεύθερου Κόμματος (PNL), στο οποίο τελικά μεταπήδησε το 2013.

Ως αρχηγός του πια την επόμενη χρονιά, εξελέγη πρόεδρος της Ρουμανίας, σε συμμαχία με το Φιλελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα (PDL).

Γύρω από το όνομά του ξέσπασαν διάφορα σκάνδαλα, όπως η ακίνητη περιουσία του, που περιελάμβανε έξι σπίτια.

Τον Νοέμβριο του 2015, ως πρόεδρος πια, έχασε ένα από αυτά κατόπιν δικαστικής απόφασης.

Το είχε αποκτήσει στο Σιμπίου, ως μέλος διοικητικού συμβουλίου εταιρείας, ενώ ήταν ταυτόχρονα και δήμαρχος της πόλης. Κάτι που απαγορεύεται από τη ρουμανική νομοθεσία.

Ο ίδιος είχε εκλεγεί υποσχόμενος καταπολέμηση της ενδημικής διαφθοράς και ενίσχυση του κράτους δικαίου.

Ολοκληρώνοντας τη δεύτερη προεδρική θητεία του, κατηγορείται ότι δεν έκανε τίποτα. Μαζί με το παρατσούκλι «ο Γερμανός», κάποιοι του έχουν δώσει πλέον και ένα δεύτερο: «ο τεμπέλης».

Αρκετοί τον αποκαλούν «τουρίστα», κατηγορώντας τον ότι, στα δέκα χρόνια που είναι στην προεδρία, έζησε πολυτελή ζωή, με μπόλικα ταξίδια και διακοπές και λίγες ουσιώδεις πολιτικές παρεμβάσεις.

Καθώς η Ρουμανία ετοιμάζεται για τις επόμενες προεδρικές εκλογές, τον προσεχή Σεπτέμβριο, η δημοφιλία του Γιοχάνις βρίσκεται στο ναδίρ, μόλις στο 16,4%.

Ο πρόεδρος της Ρουμανίας, Κλάους Γιοχάνις (αριστερά) ως μέλος της κοινής επίσκεψης Ευρωπαίων ηγετών στο Κίεβο, τον Ιούνιο του 2022, μαζί με τον τότε πρωθυπουργό της Ιταλίας, Μάριο Ντράγκι, τον Γάλλο πρόεδρο Μακρόν και τον Γερμανό καγκελάριο Σολτς (Ludovic Marin/Pool via REUTERS)

Ο φιλόδοξος Ανατολικοευρωπαίος

Αποχαιρετώντας τον ρόλο του ως ο τέταρτος εκλεγμένος πρόεδρος της μετακομμουνιστικής Ρουμανίας -χώρας μέλους του ΝΑΤΟ από το 2004 και της ΕΕ από το 2007- ο Κλάους Γιοχάνις διεκδικεί τώρα την πολιτική αναβάθμισή του.

Ο ίδιος το θεωρεί αναγνώριση του γεωπολιτικά αυξημένου ρόλου της χώρας του και της Ανατολικής Ευρώπης.

Μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία -με την οποία έχει κοινά σύνορα 650 χιλιομέτρων- η Ρουμανία έχει αυξήσει τις αμυντικές δαπάνες της στο 2,5% του ΑΕΠ, αν και από τις φτωχότερες χώρες της ΕΕ.

Πλέον φιλοξενεί στα εδάφη της τέσσερις συστοιχίες πυραύλων  Patriot, μόνιμη παρουσία δυνάμεων του ΝΑΤΟ, καθώς και έναν διεθνή κόμβο εκπαίδευσης για πιλότους αεροσκαφών F-16 από συμμαχικές χώρες και άλλους εταίρους, συμπεριλαμβανομένης της Ουκρανίας.

Κατά τον Γιοχάνις, το ΝΑΤΟ θα πρέπει να αναπτύξει περαιτέρω την πρόληψη και διαχείριση κρίσεων, ως εργαλεία για την προώθηση της ασφάλειας και της σταθερότητας σε περιοχές στρατηγικού ενδιαφέροντος για τη Συμμαχία.

Στο άρθρο του βάζει στο επίκεντρο την εμπόλεμη Ουκρανία -μια «υπαρξιακή μάχη», όπως τη χαρακτηρίζει- και μια ισχυρότερη ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία, ως συμπληρωματική στο ΝΑΤΟ.

Ζητά επίσης ψηφιακό μετασχηματισμό της Συμμαχίας και αύξηση των επενδύσεων στην καινοτομία.

Υπογραμμίζει την «αδιαμφισβήτητη» σημασία των Δυτικών Βαλκανίων στην συλλογική ασφάλεια της Δύσης.

Τάσσεται υπέρ της ενίσχυσης της συνεργασίας με εταίρους, συμπεριλαμβανομένων των «ομοϊδεατών» στον Ινδο-Ειρηνικό, στο πλαίσιο της «τήρησης του διεθνούς δικαίου και της τάξης που βασίζεται σε κανόνες».

Ανάγει σε «σημαντικό συμπλήρωμα στην αποτρεπτική και αμυντική στάση της Συμμαχίας» τον ρόλο της ως φόρουμ διαβούλευσης και  συντονισμού τομέα του ελέγχου των εξοπλισμών.

Αυτά, τονίζει, παράλληλα με μια «ενδοσκοπική ματιά» και μια «ισορροπημένη γεωγραφική εκπροσώπηση».