Το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ αποφάσισε να ζητήσει δημόσια συγγνώμη αλλά και να αφαιρέσει το δέσιμο του ανθρώπινου δέρματος από ένα βιβλίο του 19ου αιώνα που φυλάσσεται στη βιβλιοθήκη του εδώ και σχεδόν 100 χρόνια.

Το πανεπιστήμιο προέβη στη συγκεκριμένη κίνηση «λόγω της ηθικά επιβαρυμένης φύσης της προέλευσης και της μετέπειτα ιστορίας του βιβλίου».

Πρόκειται για το βιβλίο Des Destinées de l’Ame (Τα Πεπρωμένα της Ψυχής), το οποίο φυλάσσεται στη βιβλιοθήκη Χόουτον από τη δεκαετία του 1930, ωστόσο το ανατριχιαστικό εύρημα έγινε γνωστό μόλις το 2014, όταν οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι το υλικό με το οποίο ήταν δεμένο ήταν στην πραγματικότητα ανθρώπινο δέρμα.

«Το βασικό πρόβλημα με τη δημιουργία του τόμου ήταν ένας γιατρός που δεν είδε έναν ολόκληρο άνθρωπο μπροστά του και προέβη σε μια απεχθή πράξη, αφαιρώντας ένα κομμάτι δέρματος από έναν νεκρό ασθενή, σχεδόν σίγουρα χωρίς τη συγκατάθεσή του»

Το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ εξήγησε την απόφασή του να αφαιρέσει το δέσιμο, αναφέροντας: «Μετά από προσεκτική μελέτη, εμπλοκή των ενδιαφερομένων μερών και εξέταση, η βιβλιοθήκη του Χάρβαρντ και η Επιτροπή Επιστροφής Συλλογών του Μουσείου του Χάρβαρντ κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα ανθρώπινα λείψανα που χρησιμοποιήθηκαν στο δέσιμο του βιβλίου δεν ανήκουν πλέον στις συλλογές της βιβλιοθήκης του Χάρβαρντ, λόγω της ηθικά επιβαρυμένης φύσης της προέλευσης του βιβλίου και της μετέπειτα ιστορίας του».

Πρόσθεσε ότι εξετάζει τρόπους για να διασφαλίσει ότι «τα ανθρώπινα λείψανα θα τύχουν μιας αξιοπρεπούς διάθεσης που θα επιδιώκει να αποκαταστήσει την αξιοπρέπεια της γυναίκας της οποίας το δέρμα χρησιμοποιήθηκε».

Τι πραγματεύεται το βιβλίο και πώς κατέληξε στη βιβλιοθήκη του Χάρβαρντ

Το Des Destinées de l’Ame είναι έργο του Γάλλου συγγραφέα Arsène Houssaye, ο οποίος το έγραψε στα μέσα της δεκαετίας του 1880 και αποτελεί έναν στοχασμό για την κατάσταση της ψυχής και τη ζωή μετά το θάνατο.

Λέγεται ότι το έδωσε στον φίλο του, τον γιατρό δρ. Λουδοβίκ Μπουλάν, ο οποίος φέρεται να έδεσε το βιβλίο με δέρμα από το σώμα μιας ασθενούς που βρισκόταν στα αζήτητα και είχε πεθάνει από φυσικά αίτια.

Πρόσθετη έρευνα διεξάγει το Χάρβαρντ

Το Χάρβαρντ δήλωσε ότι ο Μπουλάν πήρε το δέρμα από την ασθενή στο νοσοκομείο όπου εργαζόταν, χωρίς τη συγκατάθεσή της.

Μάλιστα όπως ανέφερε το Χάρβαρντ, η βιβλιοθήκη «διεξάγει επίσης πρόσθετη βιογραφική έρευνα για την καταγωγή και την προέλευση της ασθενούς που βρισκόταν στα αζήτητα».

Το Des Destinées de l’Ame έφτασε στο Χάρβαρντ το 1934. Μέσα στο βιβλίο υπάρχει ένα σημείωμα γραμμένο από τον δρ. Μπουλάν, στο οποίο αναφέρεται ότι δεν έχει αποτυπωθεί κανένα διακοσμητικό στοιχείο στο εξώφυλλο για να «διατηρηθεί η κομψότητά του».

«Είχα κρατήσει αυτό το κομμάτι ανθρώπινου δέρματος που είχε ληφθεί από την πλάτη μιας γυναίκας. Ένα βιβλίο για την ανθρώπινη ψυχή άξιζε να έχει ένα ανθρώπινο κάλυμμα», έγραφε ακόμα ο γιατρός στο σημείωμα.

«Έθεσε σε κίνδυνο την αξιοπρέπεια του ανθρώπου»

Αυτή η ανατριχιαστική ιστορία, την οποία το Χάρβαρντ χαρακτήρισε «ηθικά επιβαρυμένη», οδήγησε το πανεπιστήμιο να αποφασίσει να αφαιρέσει το δέσιμο από δέρμα.

Στην ανακοίνωσή του, το Χάρβαρντ ανέφερε ότι ο χειρισμός του βιβλίου δεν ανταποκρίθηκε στα «ηθικά πρότυπα» της φροντίδας και ότι κατά τη δημοσιοποίησή του, χρησιμοποίησε κατά καιρούς έναν «εντυπωσιοθηρικό, νοσηρό και χιουμοριστικό τόνο», ο οποίος δεν ήταν κατάλληλος.

«Όπως μπορείτε να φανταστείτε, αυτή ήταν μια ασυνήθιστη περίσταση για εμάς στη βιβλιοθήκη και μάθαμε πολλά καθώς καταλήξαμε στην απόφασή μας», δήλωσε ο Τομ Χίρι, αρχειοφύλακας στη βιβλιοθήκη Χόουτον, σε ερώτηση και απάντηση που εξέδωσε το Χάρβαρντ ανακοινώνοντας την απόφασή του να αφαιρέσει το βιβλίο από τη βιβλιοθήκη του.

«Το βασικό πρόβλημα με τη δημιουργία του τόμου ήταν ένας γιατρός που δεν είδε έναν ολόκληρο άνθρωπο μπροστά του και προέβη σε μια απεχθή πράξη, αφαιρώντας ένα κομμάτι δέρματος από έναν νεκρό ασθενή, σχεδόν σίγουρα χωρίς τη συγκατάθεσή του, και το χρησιμοποίησε σε μια βιβλιοδεσία που χειρίζονται πολλοί για περισσότερο από έναν αιώνα. Πιστεύουμε ότι ήρθε η ώρα να αναπαυθεί το λείψανο», προσέθεσε.

«Ζητάμε συγγνώμη εκ μέρους της Βιβλιοθήκης του Χάρβαρντ για τις προηγούμενες αποτυχίες στη διαχείριση του βιβλίου, οι οποίες αντικειμενοποίησαν περαιτέρω και έθεσαν σε κίνδυνο την αξιοπρέπεια του ανθρώπου που βρίσκεται στο επίκεντρο», δήλωσε ακόμα ο Χίρι.

Η πρακτική της βιβλιοδεσίας με ανθρώπινο δέρμα

Η πρακτική της βιβλιοδεσίας με ανθρώπινο δέρμα -που ονομάζεται ανθρωποδερμική βιβλιοπηξία- έχει αναφερθεί ήδη από τον 16ο αιώνα. Υπάρχουν πολυάριθμες αναφορές του 19ου αιώνα, σύμφωνα με τις οποίες τα σώματα εκτελεσμένων εγκληματιών δωρίζονταν στην επιστήμη, ενώ τα δέρματά τους δίνονταν αργότερα σε βιβλιοδέτες.

Ο Σάιμον Τσάπλιν, ο οποίος το 2014 ήταν επικεφαλής της Βιβλιοθήκης Wellcome, η οποία κατέχει βιβλία για την ιατρική ιστορία, δήλωσε τότε στο BBC: «Δεν υπάρχει τεράστιος αριθμός αυτών των βιβλίων εκεί έξω, ήταν μια περιστασιακή πρακτική που γινόταν κυρίως για τη δημιουργία μιας αίσθησης αναπληρωματικού ενθουσιασμού παρά για πρακτικό κίνητρο. Γενικά φαίνεται ότι γινόταν τον 19ο αιώνα από γιατρούς που είχαν πρόσβαση σε ανθρώπινα σώματα για τεμαχισμό».

To «τελετουργικό καψόνι»

Στο παρελθόν, όπως αναφέρει ο Guardian οι φοιτητές του Χάρβαρντ που προσλαμβάνονταν για να ξεφυλλίσουν συλλογές στη βιβλιοθήκη, υποβάλλονταν σε ένα τελετουργικό καψόνι, όπου τους ζητούσαν να βρουν και να πιάσουν το βιβλίο χωρίς να τους λένε ότι ήταν καλυμμένο με ανθρώπινα λείψανα.

Headlines