Η Ρωσία, η τρομοκρατία και η έξαρση της ξενοφοβίας

Μια εβδομάδα αφότου η Ρωσία βίωσε τη χειρότερη τρομοκρατική επίθεση στα εδάφη της εδώ και δύο δεκαετίες, το τοπίο παραμένει «σκοτεινό».

Την ευθύνη έχει μεν αναλάβει το ISIS, το αυτοαποκαλούμενο «Ισλαμικό Κράτος», όμως στο φόντο του Ψυχρού Πολέμου 2.0 η Μόσχα επιμένει ότι πίσω από το μακελειό βρίσκονται οι ΗΠΑ, η Βρετανία και η Ουκρανία.

Οι έρευνες επί ρωσικού εδάφους συνεχίζονται, εν μέσω σεναρίων επί σεναρίων από το Κρεμλίνο και από τη Δύση και ενός θολού τοπίου ως προς τις νέες γεωπολιτικές «παρενέργειες» του τρομοκρατικού χτυπήματος στη Μόσχα.

Ένας άνδρας με καταγωγή από το Κιργιστάν και άλλοι τρεις από το Τατζικιστάν έχουν τεθεί υπό κράτηση ως ύποπτοι συνεργοί των τεσσάρων συλληφθέντων ως δραστών του τρομο-μακελειού,  οι οποίοι είναι επίσης Τατζίκοι.

Βίντεο και φωτογραφίες που κυκλοφορούν στο Διαδίκτυο μαρτυρούν τον βασανισμό των τελευταίων.

Αν και το Κρεμλίνο αρνήθηκε να σχολιάσει το θέμα, πολλοί Ρώσοι πολιτικοί επαίνεσαν τις ανακριτικές μεθόδους.

Δυτικά ΜΜΕ ερμηνεύουν τις εικόνες ως μήνυμα μηδενικής ανοχής από πλευράς των ρωσικών αρχών, σε αντιστάθμισμα των σοβαρών κενών ασφαλείας που μαρτυρεί (και) η τρομοκρατική επίθεση της 22ας Μαρτίου.

Και δη εν μέσω του τρίτου έτους του πολέμου στην Ουκρανία, αλλά και στον απόηχο της σαρωτικής επανεκλογής του Βλαντίμιρ Πούτιν στη ρωσική προεδρία μέχρι το 2030.

Στο εσωτερικό της Ρωσίας πληθαίνουν οι ενδείξεις για αντανακλαστική αναζωπύρωση μιας προϋπάρχουσας τάσης ξενοφοβίας, ειδικά προς τους μετανάστες από τις κατεξοχήν μουσουλμανικές χώρες της Κεντρικής Ασίας.

Υπάρχουν αναφορές για κλίμα φόβου στους κόλπους των μεταναστών από το Τατζικιστάν, το Ουζμπεκιστάν και το Κιργιστάν, που εργάζονται στη Ρωσία.

Αντιμέτωποι συχνά στο παρελθόν με ρατσιστικές συμπεριφορές, καταγγέλλεται ότι τώρα μπαίνουν όλο και περισσότερο στο «στόχαστρο» συλλήψεων, απειλών και παρενοχλήσεων.

Αυξημένα μέτρα ασφαλείας στη Μόσχα, στον απόηχο της πρόσφατης τρομοκρατικής επίθεσης (REUTERS/Maxim Shemetov)

Κλίμα φόβου και εκφοβισμού

Σύμφωνα με το ρωσικό κανάλι Baza στο Telegram -το οποίο φέρεται να έχει καλές διασυνδέσεις με τις υπηρεσίες ασφαλείας- έχουν πλέον συγκροτηθεί ειδικές ομάδες επιθεωρητών και ανακριτών για τον έλεγχο αλλοδαπών σε ξενώνες, χώρους εργασίας, ακόμη και στους δρόμους.

Υπάρχουν αναφορές για αθρόες προσαγωγές και καταγγελίες για βασανιστήρια.

Η δικηγόρος και ακτιβίστρια για τα ανθρώπινα δικαιώματα Βαλεντίνα Τσούπικ, δήλωσε στον ιστότοπο Mediazona ότι μόνο μέσα στο πρώτο 48ωρο από την τρομοκρατική επίθεση στη Μόσχα δέχτηκε περισσότερες από 2.500 κλήσεις για βοήθεια από αλλοδαπούς στη Ρωσία.

Περισσότερα από τα μισά τηλεφωνήματα, υποστήριξε, αφορούσαν αστυνομικές επιδρομές, προσαγωγές ή «συναντήσεις» με αξιωματούχους της FSB, της ρωσικής υπηρεσίας ασφαλείας.

Έκανε λόγο για άτομα υπό κράτηση «24 ώρες χωρίς φαγητό και κατανάλωση νερού μόνο από τη βρύση της τουαλέτας, η πρόσβαση στην οποία επιτρέπεται μόνο μια φορά την ημέρα».

Η συντριπτική πλειοψηφία των καταγγελιών, δήλωσε, ήταν από τη Μόσχα.

Όμως δεν είναι μόνο οι δυνάμεις ασφαλείας.

Οι υπάλληλοι κουρείου, όπου φέρεται ότι είχε δουλέψει ένας από τους κατηγορούμενους ως δράστες της τρομοκρατικής επίθεση στη ρωσική πρωτεύουσα, δήλωσαν ότι δέχονται απειλές.

Μια επιχείρηση ιδιοκτησίας μεταναστών πυρπολήθηκε στη ρωσική Άπω Ανατολή της Ρωσίας. Αλλοδαποί ξυλοκοπήθηκαν στην Καλούγκα, μια πόλη νοτιοδυτικά της Μόσχας.

Στα ρωσικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης αυξάνονται οι αναφορές υπέρ των μαζικών απελάσεων.

Μέσα σε αυτό το κλίμα, η πρεσβεία του Τατζικιστάν στη Ρωσία και εκπρόσωποι της τατζικικής διασποράς στη Μόσχα κάλεσαν τους υπηόους της κεντροασιατικής χώρας να αποφεύγουν τις μαζικές εκδηλώσεις και τις μετακινήσεις τα βράδια.

Με σύσταση του ΥΠΕΞ του, το Κιργιστάν συνέστησε στους πολίτες του αποφυγή των άσκοπων ταξιδιών στη Ρωσία και σε όσους βρίσκονται ήδη εκεί να έχουν πάντα μαζί τους έγγραφα ταυτοποίησης.

Αντίστοιχη σύσταση εξέδωσαν, σύμφωνα με τοπικά μέσα ενημέρωσης, και οι αρχές του Ουζμπεκιστάν.

Άνθρωποι σχηματίζουν ουρές μπροστά από ανιχνευτές μετάλλων στην Κόκκινη Πλατεία, στο κέντρο της Μόσχας (REUTERS/Maxim Shemetov)

Προβληματισμός για την επόμενη ημέρα

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, περίπου 10,5 εκατομμύρια μετανάστες από το Ουζμπεκιστάν, το Τατζικιστάν και το Κιργιστάν εργάζονται σήμερα στη Ρωσία.

Ο πραγματικός αριθμός τους εκτιμάται ότι είναι πολύ μεγαλύτερος.

Σε κάθε περίπτωση, αποτελούν σημαντικό ποσοστό του εργατικού δυναμικού, ιδιαίτερα στους τομείς του λιανικού εμπορίου, των μεταφορών και των κατασκευών.

Δεν χρειάζονται βίζα για να εισέλθουν στη Ρωσία. Πολλοί προσλαμβάνονται σε εποχιακές θέσεις εργασίας.

Τα τελευταία χρόνια αναφέρεται ότι αποκτούν με αυξανόμενους ρυθμούς τη ρωσική υπηκοότητα.

Όπως συμβαίνει εδώ και καιρό ωστόσο, οι μετανάστες από την Κεντρική Ασία αντιμετωπίζονται με καχυποψία και, από μέρος της ρωσικής κοινωνίας, με ρατσισμό.

Ακόμη και θεσμικό.

Πρόσφατα ο Πατριάρχης της Μόσχας Κύριλλος τους χαρακτήρισε, ως αλλόθρησκους, διαβρωτικούς για την πολιτιστική ενότητα των Ρώσων.

Μετά την τρομοκρατική επίθεση στη Μόσχα, έκανε λόγο για απόπειρα πυροδότησης διαθρησκευτικών εντάσεων στη Ρωσία, με στόχο τον διχασμό.

Στην πολιτική σφαίρα αυξάνονται πλέον οι εκκλήσεις για αυστηροποίηση των νόμων για τη μετανάστευση.

Δεν λείπουν ωστόσο και οι πιο ψύχραιμες φωνές.

Μεταξύ αυτών συγκαταλέγεται ο Κονσταντίν Ζατουλίν, βουλευτής της Ενωμένης Ρωσίας -του κόμματος του προέδρου Πούτιν- νυν πρώτος αντιπρόεδρος της επιτροπής της Κρατικής Δούμας (Βουλής) για τις σχέσεις με την Κοινοπολιτεία Ανεξάρτητων Κρατών και για την Ευρασιατική Ενοποίηση.

Τόνισε ότι θα πρέπει να λογοδοτήσουν όσοι καλούν τώρα σε πογκρόμ, κατηγορώντας τους ότι «προκαλούν αποσταθεροποίηση στο εσωτερικό της χώρας».

Εν μέσω του πολέμου στην Ουκρανία και έλλειψης εργατικού δυναμικού, εξάλλου, η ρωσική οικονομία στηρίζεται στους μετανάστες.

Ανεξάρτητα ρωσικά ΜΜΕ, δε, υποστηρίζουν ότι οι πιέσεις εντείνονται στις τάξεις των τελευταίων για ένταξη στους κόλπους του στρατού, με δέλεαρ την απόκτηση ρωσικού διαβατηρίου.

«Η κατάσταση ήταν ήδη δύσκολη τον περασμένο χρόνο», δήλωσε στον ειδησεογραφικό ιστότοπο Eurasianet ένας 35χρονος Τατζίκος μετανάστης στη Μόσχα, ονόματι Ατοβούλο.

Τώρα, λέει, μετά την τρομοκρατική επίθεση στη Μόσχα, «μπορούν απλά να σε διώξουν, σαν να είσαι σκύλος».