26 άγνωστα ελληνικά τσουνάμι

Αγνωστα στοιχεία για τα τσουνάμι στον ελλαδικό χώρο την περίοδο 1900-2023 φέρνει στο φως μια νέα επιστημονική δημοσίευση.

Οι ερευνητές εντόπισαν στοιχεία για 26 τσουνάμι που παρέμεναν στο σκοτάδι μέχρι σήμερα και τονίζουν ότι ο ελλαδικός χώρος, συμπεριλαμβανομένων των ακτών της Δυτικής Τουρκίας, εμφανίζει την υψηλότερη παραγωγή τσουνάμι σε ολόκληρη τη Μεσόγειο.

«Το τσουνάμι στην Ελλάδα είναι ένα σχετικά σπάνιο φαινόμενο σε σχέση με περιοχές πιο ενεργές σεισμικά όπως η Ιαπωνία, όμως ο κίνδυνος είναι υπαρκτός»

Το πρώτο καταγεγραμμένο τσουνάμι στην Ελλάδα – το οποίο αναφέρεται από τον Ηρόδοτο – συνέβη το 479 π.Χ. στην Κασσάνδρα Χαλκιδικής, ενώ το 373 π.Χ. τσουνάμι εκδηλώθηκε ύστερα από έναν σφοδρό σεισμό που εξαφάνισε την αρχαία Ελίκη, κοντά στο σημερινό Αίγιο.

«Από τότε μέχρι σήμερα στην Ελλάδα έχουν σημειωθεί τα δύο μεγαλύτερα τσουνάμι που γνωρίζουμε σε ολόκληρη τη Μεσόγειο – παρόμοια με τα καταστροφικά τσουνάμι που έπληξαν το 2004 τη Σουμάτρα και το 2011 την Ιαπωνία. Ηταν παρόμοια και ως προς τα χαρακτηριστικά των σεισμών που τα προκάλεσαν και ως προς το μέγεθός τους. Το πρώτο συνέβη το 365 μ.Χ. ύστερα από σεισμό, εκτιμώμενου μεγέθους 8,5 ρίχτερ, στη Δυτική Κρήτη, ο οποίος ανύψωσε το νησί κατά εννέα μέτρα, και το δεύτερο το 1303, στο ανατολικό τμήμα της Κρήτης, μεταξύ Κρήτης και Ρόδου. Και τα δύο κατέκλυσαν τη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου, έφτασαν με βιαιότητα στην Αλεξάνδρεια, στη Σικελία και στις ακτές του Ισραήλ και της Παλαιστίνης» λέει ο σεισμολόγος Γεράσιμος Παπαδόπουλος, μέλος του Συμβουλίου Διοίκησης του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου, επιστημονικός συνεργάτης της UNESCO και ένας εκ των συντακτών της δημοσίευσης.

«Σχεδόν όλα προκλήθηκαν από σεισμούς, με εξαίρεση δύο ή τρία, τα οποία συνέβησαν ύστερα από υποβρύχιες κατολισθήσεις»

Ο ίδιος εξηγεί πως «το τσουνάμι στην Ελλάδα είναι ένα σχετικά σπάνιο φαινόμενο σε σχέση με περιοχές πιο ενεργές σεισμικά, όπως η Ιαπωνία, όμως ο κίνδυνος είναι υπαρκτός. Εφόσον έχουν συμβεί στο παρελθόν γεγονότα όπως αυτά που αναφέραμε, στο μέλλον θα ξανασυμβούν».

Η έρευνα του Γεράσιμου Παπαδόπουλου και της Ιωάννας Τριανταφύλλου, μεταδιδακτορικής ερευνήτριας στο Πανεπιστήμιο Τοχόκου της Ιαπωνίας, δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό «Geohazards» αποκαλύπτοντας τσουνάμι που δεν είχαν καταγραφεί μέχρι σήμερα αλλά και νέα στοιχεία για ήδη γνωστά γεγονότα.

«Λόγω του ότι η Ελλάδα βρίσκεται στην περιοχή με τη μεγαλύτερη παραγωγή τσουνάμι στη Μεσόγειο, έχει σημασία να συλλέγουμε κάθε στοιχείο ακόμα και για τα μικρά γεγονότα. Στη νέα μας δημοσίευση έχουμε πληροφορίες για 26 διαφορετικά τσουνάμι. Σχεδόν όλα προκλήθηκαν από σεισμούς, με εξαίρεση δύο ή τρία, τα οποία συνέβησαν ύστερα από υποβρύχιες κατολισθήσεις» εξηγεί ο Γεράσιμος Παπαδόπουλος.

Στον σεισμό 7,2 Ρίχτερ το 1905 στον Άθω, οι κατολισθήσεις στη θάλασσα προκάλεσαν τοπικό τσουνάμι που έπνιξε 13 άτομα που βρίσκονταν σε βάρκες

Αλλωστε, το δίκτυο παλιρροιογράφων άρχισε να λειτουργεί ουσιαστικά στη χώρα μας μετά το 1950, χωρίς να διατίθενται ακριβείς καταγραφές για τα προγενέστερα συμβάντα, ενώ οι μαρτυρίες ανθρώπων που παρατήρησαν τσουνάμι δεν συγκεντρώθηκαν ποτέ όλες μαζί από τους επιστήμονες, κάτι που μέχρι πρότινος ήταν άλλωστε εξαιρετικά δύσκολο.

Κατέστρεψε μοναστήρια

Μια χαρακτηριστική περίπτωση από αυτές που περιλαμβάνονται στη δημοσίευση είναι αυτή του σεισμού, μεγέθους 7,2 ρίχτερ, που εκδηλώθηκε στις 8 Νοεμβρίου 1905 στον Αθω.

Εξαιτίας του σεισμού, ο οποίος κατέστρεψε πολλά μοναστήρια, σημειώθηκαν κατολισθήσεις στο νότιο τμήμα της χερσονήσου, με τις μάζες των γαιών να πέφτουν στη θάλασσα και να προκαλούν τοπικό τσουνάμι που έπνιξε 13 άτομα, κληρικούς και λαϊκούς, οι οποίοι βρίσκονταν σε βάρκες.

«Αυτού του είδους τα φαινόμενα, όπου το ένα προκαλεί το άλλο, είναι πολύ ενδιαφέροντα για την επιστήμη διεθνώς» λέει ο σεισμολόγος, ο οποίος αναφέρεται σε ένα ακόμα περιστατικό που έφερε στο φως η έρευνα:

«Στις 9 Φεβρουαρίου 1948 σεισμός μεγέθους 7,3 ρίχτερ χτύπησε την Κάρπαθο. Γνωρίζαμε ότι το λιμάνι του νησιού, τα Πηγάδια, πλημμύρισαν από τσουνάμι. Ομως, η υπαίθρια έρευνα και οι συνομιλίες με ντόπιους αποκάλυψαν ότι το ίδιο τσουνάμι χτύπησε και τη νότια πλευρά του νησιού, εισχωρώντας στην ξηρά για τουλάχιστον 150 μέτρα, στην τοποθεσία Μακρύς Γιαλός, εκεί όπου σήμερα βρίσκεται το αεροδρόμιο. Η έρευνα αποκάλυψε επίσης ότι ο τρίτος και μεγαλύτερος σεισμός που σημειώθηκε τον Αύγουστο του 1953 στα Ιόνια Νησιά, στις 12 Αυγούστου, προκάλεσε την απότομη ανύψωση του ανατολικού τμήματος της Κεφαλλονιάς. Μάλιστα, υπάρχει ένας βράχος στη νοτιοανατολική πλευρά του νησιού, μέσα στη θάλασσα, που μαρτυρά από γεωλογική άποψη αυτή την ανύψωση. Από αυτή την ανύψωση διαπιστώσαμε ότι προκλήθηκε τσουνάμι» σχολιάζει.

«Ετσι έκλεισε ένα ερωτηματικό που υπήρχε για τον συγκεκριμένο σεισμό».

Οπως επισημαίνει ο Γεράσιμος Παπαδόπουλος, «η συλλογή των στοιχείων και η καταγραφή τους βοηθά στο να κατανοήσουμε τα φαινόμενα ακόμα καλύτερα και να καταλάβουμε πόσο συχνά επαναλαμβάνονται, με αποτέλεσμα να μπορούμε να οργανώσουμε αρτιότερα τους τρόπους άμυνάς μας με ενημέρωση των κατοίκων, με σχέδια έκτακτης ανάγκης και με το σύστημα προειδοποίησης για τσουνάμι που λειτουργεί στη χώρα μας από το 2012 και μετά στο πλαίσιο της UNESCO».

Premium έκδοση «Τα ΝΕΑ»