Φουτουρισμός στην Αφρική, με… ολίγον από Χόλιγουντ, στα ανοιχτά της Σιέρα Λεόνε

Γνωστό επί βρετανικής αποικιοκρατίας ως το σημείο χωρίς επιστροφή για τα θύματα του δουλεμπορίου, το νησί Σέρμπρο στέκει σήμερα φιλήσυχο και υπανάπτυκτο στον Ατλαντικό Ωκεανό, στα ανοιχτά της δυτικοαφρικανικής Σιέρα Λεόνε.

Από την ηπειρωτική χώρα το χωρίζει πρακτικά ο ποταμός Σέρμπρο και τα ομώνυμα στενά, αλλά και το γεγονός ότι αποτελεί ημιαυτόνομη Ειδική Οικονομική Ζώνη.

Πρακτικά, το καθεστώς του επιτρέπει σε φορείς του ιδιωτικού τομέα και επενδυτές να ηγούνται των αναπτυξιακών δραστηριοτήτων στο νησί.

Κάπως έτσι λοιπόν αυτή η άγνωστη γωνιά του πλανήτη, με το ευαίσθητο οικοσύστημα και χωρίς ηλεκτρισμό, ανάγεται πλέον σε ένα αφρικανικό πείραμα πράσινης μετάβασης. Και όχι μόνο…

Του σχεδίου ηγούνται ο -γεννημένος στη Βρετανία, με πατέρα από τη Σιέρα Λεόνε- ηθοποιός του Χόλιγουντ Ίντρις Έλμπα και ο παιδικός φίλος του, Σιάκα Στίβενς, εγγονός του συνονόματου, εκλιπόντος πρώην πρόεδρου της αφρικανικής χώρας.

Με αφετηρία το Σέρμπρο οραματίζονται ένα νέο πρότυπο ανάπτυξης όχι μόνο για τη Σιέρα Λεόνε, αλλά για ολόκληρη την Αφρική, αλλάζοντας τη στερεοτυπική αντίληψη για την ήπειρο.

«Κάποτε υπό βρετανική κυριαρχία, είναι τώρα ο καμβάς μου για την αλλαγή», γράφει χαρακτηριστικά στο Χ για το νησί ο Έλμπα.

Στα «χαρτιά» είναι σε πρώτη φάση μια φουτουριστική, φιλική προς το περιβάλλον «έξυπνη» πόλη.

«Διεθνή» και «πολιτιστικά ποικιλόμορφη» την είχε σκιαγραφήσει πρόσφατα ο Έλμπα.

«Θα συνδυάζει την αφρικανική παράδοση, τον δυναμισμό και την υπερηφάνεια με τις υπερσύγχρονες υποδομές και υπηρεσίες», ανέφερε, υποσχόμενος «ανάπτυξη σε αρμονία με τη βιωσιμότητα».

Είναι πλέον συνιδρυτής, μαζί με τον Σιάκα Στίβενς, της εταιρείας Sherbro Alliance Partners (SAP), που είναι εγγεγραμμένη στο Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά σε σύμπραξη με την κυβέρνηση της Σιέρα Λεόνε.

Μιλούν από κοινού για έναν νέο τρόπο οικοδόμησης αφρικανικών πόλεων, με αειφορία και ευκαιρίες απασχόλησης και κατάρτισης για τους ντόπιους.

Παραμένουν ωστόσο ανοιχτά πολλά ζητήματα.

Από τη χρηματοδότηση και την υλοποίηση, έως τον ορατό κίνδυνο ενίσχυσης των κοινωνικο-οικονομικών ανισοτήτων.

Επί τω έργω

Ήταν το 2016 -αναφέρεται στην ιστοσελίδα της SAP- όταν Σιάκα Στίβενς ο νεότερος είδε έναν χάρτη παραγωγής ενέργειας για τη Σιέρα Λεόνε.

Το Σέρμπρο ήταν η μόνη περιοχή που δεν είχε επισημανθεί. Ο ίδιος, λέει, το βρήκε περίεργο.

Κατόπιν «εκτεταμένης έρευνας», εντόπισε «τις δυνατότητες μετασχηματισμού του νησιού».

Έπεισε τον Έλμπα για τον θετικό αντίκτυπο που θα μπορούσε να έχει στην υπόλοιπη Σιέρα Λεόνε.

Κάτι που, αναφέρει η εταιρία, ο 51χρονος ηθοποιός είχε -μετά το θάνατο του πατέρα του- υποσχεθεί στον εαυτό του για την πατρογονική χώρα.

«Αρχικά πήγαμε εκεί, σκεπτόμενοι πώς θα μπορούσαμε να φέρουμε τουρισμό», εξιστορεί στο BBC.

Όμως τα σχέδια δεν άργησαν να γίνουν πιο φιλόδοξα…

Το 2018 οι δύο φίλοι συνίδρυσαν τη SAP.

Τον επόμενο χρόνο, συμφώνησαν με την κυβέρνηση της Σιέρα Λεόνε και αρκετές μεγάλες εταιρείες να μετατρέψουν το Σέρμπρο σε πρότυπο αειφορίας.

Κατά την πρόσφατη COP28, έδωσαν τα χέρια με τον βρετανικό όμιλο Octopus Energy για την κατασκευή του πρώτου πάρκου «πράσινης» ενέργειας στο νησί.

«Θα ωφελήσει όλους τους κατοίκους της Σιέρα Λεόνε, ανεξάρτητα από τις φυλετικές ή πολιτικές τους πεποιθήσεις», ανέφερε η SAP σε ανακοίνωση.

Στόχος τώρα είναι το έργο να ολοκληρωθεί εντός του έτους.

Έως πέντε ανεμογεννήτριες και ηλιακοί συλλέκτες θα παράγουν καθαρή ενέργεια για τις τοπικές κοινωνίες.

Σε αυτό το πρώτο άνοιγμα της Octopus στην Αφρική, προβλέπεται η δυνατότητα επέκτασης της συνεργασίας στο μέλλον.

Ο βρετανικός πάροχος ενέργειας έχει σχέδια για ένα «ενεργειακό νησί», με σταθμούς φόρτισης για ηλεκτρικά οχήματα, σε μια χώρα που μόλις το 28% του πληθυσμού της ηπειρωτικής χώρας έχει πρόσβαση σε ηλεκτρικό ρεύμα.

Ζητούμενο είναι επίσης η συλλογή δεδομένων για την προώθηση μεγαλύτερων «πράσινων» επενδύσεων στη Σιέρα Λεόνε και πέρα ​​από αυτήν.

Σε αυτό το φόντο, η Lloyd’s υπέγραψε τον Φεβρουάριο μνημόνιο συνεργασίας με την SAP «για την υποστήριξη της οικονομικής ανθεκτικότητας και των ευκαιριών ανάπτυξης» στο Σέρμπρο.

Από τα λόγια έως την πράξη, πολλές επενδύσεις… δρόμος

Η SAP χαρακτηρίζει ως αποστολή της να μετατρέψει το Σέρμπρο σε οικονομικό κόμβο της Δυτικής Αφρικής και μια δυναμική οικολογική πόλη, όπου οι πολίτες μπορούν να ζουν, να μαθαίνουν, να ερευνούν και να εργάζονται.

Κατά τους εμπνευστές και τους χρηματοδότες του σχεδίου, δίνεται έμφαση στην αποτελεσματική διακυβέρνηση, την ισχυρή υποδομή -συμπεριλαμβανομένης της συνδεσιμότητας υψηλής ταχύτητας- αλλά και την υγειονομική περίθαλψη, την εκπαίδευση, τις τέχνες, τον κινηματογράφο, την ψυχαγωγία, τις επιχειρήσεις, την ανάπτυξη ταλέντων.

Ωστόσο η υλοποίηση «είναι πιθανό να διαρκέσει δεκαετίες», εκτιμά ο Guardian.

Θα πρέπει «να συγκεντρωθούν δισεκατομμύρια δολάρια», από διάφορες πηγές.

O Ίντρις Έλμπα περιέγραψε στο CNN το εγχείρημα ως εξαιρετικά δύσκολο, δεδομένου ότι η Σιέρα Λεόνε -μια πρώην βρετανική αποικία, που ανεξαρτητοποιήθηκε το 1961- είναι «από τις φτωχότερες χώρες στον κόσμο».

Όμως «η Αφρική βρίσκεται στο κατώφλι μιας αστικής επανάστασης», αναφέρει η αμερικανική δεξαμενή σκέψη Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών (CSIS).

Μέχρι το 2050, εκτιμά, η πλειονότητα των Αφρικανών -περίπου 1,5 δισεκατομμύριο άνθρωποι- θα ζουν σε αστικά κέντρα.

Περισσότερες από 30 αφρικανικές πόλεις θα ξεπεράσουν τα 5 εκατομμύρια κατοίκους.

«Κατά συνέπεια», επισημαίνουν οι συντάκτες της, «οι πιο πιεστικές προκλήσεις της εξωτερικής πολιτικής της περιοχής και οι πιο δελεαστικές εμπορικές ευκαιρίες θα εκτυλίσσονται σε αυτά τα ταχέως αστικοποιούμενα τοπία».

Δεν είναι πάντως λίγοι αυτοί που προειδοποιούν για έκρηξη των ανισοτήτων στην υπανάπτυκτη ήπειρο, χαρακτηρίζοντας σχέδια σαν και αυτά για το Σέρμπρο ως μελλοντικά «γκέτο πλουσίων».

Πράγματι, παρατηρεί η Daily Mail, τα σχέδια της SAP απέχουν παρασάγγας από τη σημερινή καθημερινότητα των περίπου 30.000 κατοίκων του νησιού, που σήμερα ζουν χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα και εργάζονται κυρίως στην αλιεία και στην καλλιέργεια ρυζιού.

Όλα αυτά σε ένα ευαίσθητο οικοσύστημα, με πολλά μαγκρόβια δάση, πλούσια βιοποικιλότητα και  παρθένες ακτές, που μεταξύ άλλων αποτελούν σημαντικό τόπο ωοτοκίας για θαλάσσιες χελώνες.

* Κεντρική photo: Wikipedia Commons/NASA