Ο Φραντς Κάφκα είχε χιούμορ

Καθώς ο Φραντς Κάφκα ξύπνησε ένα πρωί από ανήσυχα όνειρα, βρήκε τον εαυτό του μεταμορφωμένο στο κρεβάτι του σε έναν αστείο τύπο, στην πραγματικότητα.

Ο γεννημένος στην Πράγα συγγραφέας, ο οποίος πέθανε πριν από έναν αιώνα, στις 3 Ιουνίου, σε ηλικία 40 ετών, είναι λιγότερο γνωστός για το χιούμορ του σε μυθιστορήματα και ιστορίες όπως η Μεταμόρφωση, η Δίκη και ο Πύργος, και περισσότερο για τους εφιάλτες του με συνηθισμένους ανθρώπους παγιδευμένους σε αδιαπέραστους γραφειοκρατικούς λαβύρινθους.

Όμως μια έκθεση που εγκαινιάζεται τον Μάιο στη Βιβλιοθήκη Bodleian της Οξφόρδης αποκαλύπτει, μέσα από σπάνια εμφανιζόμενα έγγραφα, χειρόγραφα και αλληλογραφία, μια πιο ανάλαφρη πλευρά του Κάφκα.

Μεταξύ των αντικειμένων που θα εκτεθούν είναι μια καρτ ποστάλ του Κάφκα προς τον κουνιάδο του, στην οποία αστειεύεται για τις εξαιρετικές ικανότητές του στο σκι (η υγεία του ήταν σε κακή κατάσταση εκείνη την εποχή)

Photo: Wikimedia Commons

Έκανε πλάκα με την υγεία του

Μεταξύ των αντικειμένων που θα εκτεθούν είναι μια καρτ ποστάλ του Κάφκα προς τον κουνιάδο του, στην οποία αστειεύεται για τις εξαιρετικές ικανότητές του στο σκι (η υγεία του ήταν σε κακή κατάσταση εκείνη την εποχή), υποστηρίζοντας ότι η απεικόνιση ενός σκιέρ στην κάρτα ήταν ο ίδιος που συμμετείχε σε έναν αγώνα σκι στο βουνό Kriváň στην οροσειρά High Tatras, στη σημερινή Σλοβακία.

Ο φίλος του Μαξ Μροντ, τον οποίο ο Κάφκα γνώρισε στο πανεπιστήμιο όπου σπούδασαν και οι δύο νομικά, έγραψε σε ένα έγγραφο ότι κατά τη διάρκεια των αναγνώσεων του Μροντ στους φίλους του, ο Κάφκα συχνά «γελούσε ανεξέλεγκτα», σε αντίθεση με τη συχνά μελαγχολική εικόνα του στοιχειωμένου συγγραφέα.

Ίσως το αθέλητα πιο αστείο αντικείμενο της έκθεσης είναι μια επιστολή που ο Κάφκα είχε στείλει στο αφεντικό του στην ασφαλιστική εταιρεία όπου εργαζόταν γύρω στο 1912, λέγοντας ότι ήταν πολύ άρρωστος για να πάει στη δουλειά. Ουσιαστικά ο Κάφκα «αρρώσταινε» επειδή είχε ξενυχτήσει γράφοντας την ιστορία που έμελλε να γίνει το απόλυτο έργο του, η Κρίση.

Αλλά η έκθεση, Kafka: Making of an Icon, η οποία εγκαινιάζεται στις 30 Μαΐου, δεν αφορά μόνο τα γέλια. Εμπνεύστηκε για να συμπέσει με την εκατονταετηρίδα από τον θάνατο του Κάφκα το 1924

Ο Φραντς Κάφκα και ο Μαξ Μπροντ στην παραλία / Photo: Wikimedia Commons

Χειρόγραφο της Μεταμόρφωσης

Αλλά η έκθεση, Kafka: Making of an Icon, η οποία εγκαινιάζεται στις 30 Μαΐου, δεν αφορά μόνο τα γέλια. Εμπνεύστηκε για να συμπέσει με την εκατονταετηρίδα από τον θάνατο του Κάφκα το 1924 και θα περιλαμβάνει πρωτότυπα χειρόγραφα των πιο γνωστών έργων του Κάφκα από τη συλλογή της βιβλιοθήκης Bodleian και διεθνή δάνεια.

Κεντρικό σημείο της δωρεάν έκθεσης, η οποία θα διαρκέσει έως τον Οκτώβριο, θα είναι το πρωτότυπο χειρόγραφο του διηγήματος του Κάφκα «Η Μεταμόρφωση», στο οποίο ο Γκρέγκορ Σάμσα ξυπνά και διαπιστώνει ότι έχει μεταμορφωθεί σε ένα γιγαντιαίο έντομο.

Παράλληλα με το πρωτότυπο χειρόγραφο της νουβέλας, το οποίο εκδόθηκε το 1915, η έκθεση περιλαμβάνει εικονογραφήσεις εντομολογίας που διερευνούν τις δυνατότητες του πλάσματος που ήταν ο Σάμσα.

Οι αδερφές του Κάφκα / Photo: Wikimedia Commons

Ο όρος «καφκικός»

Η καθηγήτρια Carolin Duttlinger, συν-επιμελήτρια της έκθεσης, δήλωσε: «Είμαστε πολύ ενθουσιασμένοι για την επερχόμενη έκθεση, η οποία θα αφηγηθεί την ιστορία της ζωής, της εποχής και των έργων του Κάφκα, συμπεριλαμβανομένου του τρόπου με τον οποίο τα χειρόγραφά του κατέληξαν στη Βιβλιοθήκη Bodleian της Οξφόρδης».

Αυτή είναι μια ιστορία που σχεδόν αξίζει τον ίδιο τον χαρακτηρισμό «καφκικό»: Ο συγγραφέας ζήτησε να καούν όλα τα χειρόγραφά του κατά τον θάνατό του, ο οποίος ήρθε μετά από μια κρίση φυματίωσης, αλλά ο Μπροντ, ο οποίος ήταν επίσης ο εκδότης του, αγνόησε την επιθυμία του Κάφκα και τα έγγραφα πέρασαν στις τέσσερις ανιψιές του Κάφκα.

Το αρχείο φυλασσόταν σε ένα τραπεζικό θησαυροφυλάκιο στη Ζυρίχη για πολλά χρόνια, μέχρι το 1961, όταν ο Sir Malcolm Pasley, υπότροφος στα γερμανικά στο Magdalen College της Οξφόρδης, διαπραγματεύτηκε με τους κληρονόμους του Κάφκα για να δοθεί το υλικό ως μόνιμος δανεισμός στη βιβλιοθήκη Bodleian.

Δείτε το σχετικό βίντεο 

Οι ερωτικές επιστολές δεν έχουν εμφανιστεί

Το 2011, ωστόσο, οι απόγονοι της αδελφής του Κάφκα, της Ότλα, θέλησαν να πουλήσουν τις επιστολές που της έγραψε ο Κάφκα. Γνωρίζοντας ότι δεν είχε την οικονομική δυνατότητα να τα αγοράσει σε δημοπρασία, η βιβλιοθήκη Bodleian μεσολάβησε για μια συμφωνία της τελευταίας στιγμής, με την οποία οι βιβλιοθήκες της Οξφόρδης και το Deutsches Literaturarchiv στο Marbach τα αγόρασαν από κοινού και κρατήθηκαν στην Bodleian.

Άλλα έγγραφα του Κάφκα, συμπεριλαμβανομένου του χειρόγραφου της Δίκης, βρίσκονται στο Deutsches Literaturarchiv, ενώ ορισμένα από τα χειρόγραφα που αποτελούν μέρος του αρχείου του Μπροντ βρίσκονται στην Εθνική Βιβλιοθήκη του Ισραήλ στην Ιερουσαλήμ.

Οι επιστολές του Κάφκα προς την αρραβωνιαστικιά του, Φελίτσε Μπάουερ, την οποία δεν παντρεύτηκε ποτέ, αγοράστηκαν από ιδιώτη συλλέκτη για περίπου 500.000 λίρες σε δημοπρασία του οίκου Sotheby’s το 1987 και έκτοτε δεν έχουν εμφανιστεί.

*Με στοιχεία από theguardian.com