Η «εκδίκηση» του Νότου – Καταλύτες ανάπτυξης οι πρώην «κακοί μαθητές» της ΕΕ

Για το άλμα των τεσσάρων οικονομιών της Νότιας Ευρώπης μιλά η Capital Economics, η ανάλυση της οποίας έδειξε ότι έχουν ξεπεράσει τη Γερμανία κατά περίπου 5% από το 2017. Η Ιταλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Ελλάδα έχουν προσθέσει συλλογικά περισσότερα από 200 δισ. ευρώ ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος – περισσότερα από ολόκληρη την πορτογαλική οικονομία – σε προσαρμοσμένους όρους τιμών τα τελευταία έξι χρόνια, ενώ το ΑΕΠ της Γερμανίας αυξήθηκε μόνο κατά 85 δισ. ευρώ, σύμφωνα με ανάλυση που διεξήγαγε η συμβουλευτική εταιρεία Capital Economics για τους Financial Times.

Η οικονομία της Γερμανίας έχει καταγράψει υποτονική ανάπτυξη από την πανδημία του κορωνοϊού το 2020, μετά την απότομη επιβράδυνση στον τεράστιο μεταποιητικό της τομέα που επιδεινώθηκε από την άνοδο των τιμών της ενέργειας εξαιτίας της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Αντίθετα, οι χώρες της Νότιας Ευρώπης έλαβαν σημαντική ώθηση από την ανάκαμψη του τουρισμού, μετά την άρση των περιορισμών της πανδημίας, καθώς και από τη χαμηλότερη έκθεσή τους στην ύφεση της μεταποίησης και την απώλεια φθηνού ρωσικού φυσικού αερίου.

Σύμφωνα με τον Andrew Kenningham, επικεφαλής οικονομολόγο της Capital Economics, η παραγωγή των τεσσάρων χωρών της νότιας Ευρώπης είναι «τώρα περισσότερο από 5% μεγαλύτερη» από τη Γερμανία.

Ανάκτηση του χαμένου εδάφους

Αυτό που σημειώνει η Capital Economics είναι ότι η ισχυρή ανάπτυξη των τεσσάρων χωρών από το 2017 έχει μόνο εν μέρει αντιστρέψει το έδαφος που έχασαν από τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, κατά την οποία πολλές οικονομίες στην «περιφέρεια» της ευρωζώνης υπέστησαν σοβαρές απώλειες από τις τραπεζικές κρίσεις και χρειάστηκαν προγράμματα διάσωσης για να εξυπηρετήσουν το χρέος τους.

«Οι νότια περιφέρεια της Ευρώπης ήταν 20% μεγαλύτερη από τη Γερμανία πριν από την παγκόσμια οικονομική κρίση», εξήγησε ο Kenningham.

Την ίδια ώρα, η σχετική υπεραπόδοση των χωρών του Νότου φαίνεται ότι βοήθησε την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να διατηρήσει μια ευρεία συναίνεση σχετικά με το χρονοδιάγραμμα πιθανών μειώσεων των επιτοκίων, είπε, με τους περισσότερους ρυθμιστές να σηματοδοτούν ότι αυτό είναι πιθανό να ξεκινήσει τον Ιούνιο εάν οι πιέσεις στις τιμές συνεχίσουν να πέφτουν.

«Σε αντίθεση με το μεγαλύτερο μέρος της τελευταίας δεκαετίας, οι οικονομίες του Νότου δεν χρειάζονται προφανώς την χαλαρή νομισματική πολιτική σε αντίθεση με τον πυρήνα της Ευρώπης», είπε ο Kenningham. «Αν μη τι άλλο, μπορεί να ισχύει το αντίθετο».

Ευρωζώνη δύο ταχυτήτων

Η οικονομία δύο ταχυτήτων της ευρωζώνης συνέβαλε επίσης στη μείωση του χάσματος μεταξύ του κόστους δανεισμού των χωρών της Νότιας Ευρώπης σε σύγκριση με τη Γερμανία. Η διαφορά μεταξύ των αποδόσεων των 10ετών ομολόγων στην Ιταλία και τη Γερμανία —ένας δείκτης χρηματοοικονομικής πίεσης που παρακολουθείται στενά— υποχώρησε πρόσφατα στο χαμηλότερο επίπεδο από το 2021.

Οι νότιες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ιταλίας και της Ισπανίας, της τρίτης και της τέταρτης μεγαλύτερης οικονομίας της ευρωζώνης αντίστοιχα, αναμένεται να συνεχίσουν να έχουν καλύτερες επιδόσεις φέτος, καθώς συνεχίζουν να αναπτύσσονται σταθερά, ενώ η Γερμανία και άλλες βόρειες οικονομίες, όπως η Αυστρία και η Ολλανδία, παραμένουν κολλημένες σε τέλμα.

Ο Kenningham εκτίμησε ότι η «τετράδα» συλλογικά θα επεκταθεί κατά 1% περισσότερο από τη Γερμανία μεταξύ του τέλους του τρέχοντος έτους και του 2026. Αλλά ο ίδιος και άλλοι οικονομολόγοι αμφιβάλλουν ότι η τάση θα συνεχιστεί πέραν της διετίας.

Μια πρόσφατη μελέτη της ολλανδικής τράπεζας ING διαπίστωσε ότι η Αυστρία, το Βέλγιο, η Γαλλία και η Ολλανδία έχασαν την ανταγωνιστικότητα του κόστους εργασίας λόγω της ταχείας αύξησης των μισθών τα τελευταία τέσσερα χρόνια, ενώ είχε βελτιωθεί στην Ιταλία, την Ισπανία, την Ελλάδα και την Ιρλανδία ως αποτέλεσμα της βελτίωσης της παραγωγικότητας. Η γερμανική ανταγωνιστικότητα εργασίας ήταν σταθερή.

Ένας άλλος παράγοντας είναι το ταμείο Ανάκαμψης των 800 δισεκατομμυρίων ευρώ της ΕΕ, του οποίου ο συνδυασμός επιχορηγήσεων και φθηνών δανείων σε αντάλλαγμα για διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που ενισχύουν την ανάπτυξη έχει ωφελήσει κυρίως τις χώρες του Νότου.

Ο Rafael Domenech, επικεφαλής οικονομολόγος στην ισπανική τράπεζα BBVA, δήλωσε ότι η ανάπτυξη της Ισπανίας ενισχύθηκε από την υψηλή μετανάστευση που αύξησε το εργατικό δυναμικό της κατά 1,1% πέρυσι. Αλλά προειδοποίησε: «Δεδομένης των χαμηλών επενδύσεων της Ισπανίας ανά πληθυσμό σε ηλικία εργασίας και μιας αναμενόμενης μείωσης της αύξησης της παραγωγικότητας, αμφιβάλλω ότι αυτή η διαφορά ανάπτυξης θα μπορούσε να συνεχιστεί στο μέλλον».

Κάτι στο οποίο συμφωνεί και ο Γιάννης Στουρνάρας, επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας της Ελλάδας, ο οποίος δήλωσε πρόσφατα στους FT ότι μεγάλο μέρος της πρόσφατης υπεραπόδοσης των νότιων χωρών οφείλεται στην «προσαρμογή του επιχειρηματικού μοντέλου της Γερμανίας στη νέα πραγματικότητα», της ακριβότερης ενέργειας και των χαμηλότερων εξαγωγών στην Κίνα. Αλλά πρόσθεσε… «Δεν νομίζω ότι αυτό είναι μόνιμο».

Πηγή: ΟΤ