«Ένα ακόμη συγκρότημα τσιχλόφουσκας»: Η ημέρα που οι Abba κέρδισαν τη Eurovision
Παρά το γεγονός ότι έλαβαν «μηδέν βαθμούς» από πέντε χώρες (μεταξύ αυτών και η Ελλάδα) η σουηδική τετράδα αψήφησε τις πιθανότητες πριν από 50 χρόνια με την επιτυχία τους Waterloo.
Έχουν περάσει 50 χρόνια από τότε που η Ευρώπη παραδόθηκε στη γοητεία μιας σουηδικής τετράδας ντυμένης με λαμπερά πορτοκαλί και μπλε κοστούμια και πανύψηλες ασημένιες μπότες με πλατφόρμες.
Στις 6 Απριλίου 1974, στο Brighton Dome, οι Abba κέρδισαν τον διαγωνισμό τραγουδιού της Eurovision με ένα τρελό κομμάτι για τη μάχη του Βατερλώ του 1815, που θα τους άνοιγε το δρόμο για να κατακτήσουν όχι μόνο μια ήπειρο αλλά έναν ολόκληρο πλανήτη.
Όσοι ήταν εκεί μοιράζονται τις αναμνήσεις τους στην Τelegraph από τη νύχτα που γεννήθηκε ένα ποπ φαινόμενο.
Κανείς εκτός Σουηδίας δεν είχε ακούσει για τους Abba πριν από το 1974. Ακόμα και στη χώρα τους, θεωρούνταν «ένα ακόμα συγκρότημα τσιχλόφουσκας που θα ξεχνιόταν την επόμενη μέρα»
Η προετοιμασία των Abba. Ποιανών;
Κανείς εκτός Σουηδίας δεν είχε ακούσει για τους Abba πριν από το 1974. Ακόμα και στη χώρα τους, θεωρούνταν «ένα ακόμα συγκρότημα τσιχλόφουσκας που θα ξεχνιόταν την επόμενη μέρα», λέει ο γεννημένος στο Σέφιλντ μπασίστας Mike Watson, ο οποίος πρωτογνώρισε τον Björn Ulvaeus και τον Benny Andersson, όταν ήταν όλοι μαζί σε περιοδεία με διάφορα συγκροτήματα στα μέσα της δεκαετίας του 1960.
Μέχρι το 1972, ο Watson ηχογραφούσε με το κουαρτέτο -που εξακολουθούσε να ακούει στο όνομα Björn & Benny, Agnetha & Frida- και τον Φεβρουάριο του 1974, του ανατέθηκε μια κρίσιμη δουλειά για το εξώφυλλο του Waterloo, του πρώτου τους άλμπουμ ως Abba. «Ναι, αυτός είμαι εγώ ντυμένος Ναπολέων στο φόντο, με την πλάτη μου στην κάμερα, σε ένα παλιό κάστρο, περίπου 100 χιλιόμετρα από τη Στοκχόλμη», λέει ο 77χρονος. «Αυτή ήταν η καριέρα μου ως μοντέλο – μόνο μια φορά».
ABBA Waterloo Eurovision 1974
«Η πρώτη φορά που άκουσα για τους Abba»
Η γεννημένη στο Essex, Ireen Sheer, είχε κληθεί να εκπροσωπήσει το Λουξεμβούργο με το Bye Bye I Love You, αφού είχε κάνει επιτυχία στη χώρα. «Η πρώτη φορά που άκουσα για τους Abba ήταν όταν καθόμουν στο αεροπλάνο δίπλα σε ένα ζευγάρι Σουηδών. Μου είπαν: «Ένα καλό συγκρότημα τραγουδάει για τη Σουηδία φέτος». Είπα, ‘Εγώ τραγουδάω για το Λουξεμβούργο’. Είπαν, ‘Ω, κρίμα – γιατί θα κερδίσουν’». Η ίδια είχε την πρόκληση να ακολουθήσει το συγκρότημα στη σειρά κατάταξης.
Στο Μπράιτον εκείνη την ανοιξιάτικη ημέρα, «υπήρχε μια αρκετά σουρεαλιστική ατμόσφαιρα», σύμφωνα με τον Nick Ingman, 75 ετών, ο οποίος ενορχήστρωσε και διηύθυνε το Long Live Love, το τραγούδι για τη συμμετέχουσα από το Ηνωμένο Βασίλειο, την γεννημένη στο Κέιμπριτζ Olivia Newton-John. «Ήταν το αποκορύφωμα των ταραχών του IRA και ως εκ τούτου το Μπράιτον ήταν υπό τεράστια προστασία και υπήρχαν κυριολεκτικά τανκς στους δρόμους».
Photo: Wikimedia Commons
«Πολύ βαρύ»
Παρά την αφάνεια των Abba στη Βρετανία, ο John Henty, παρουσιαστής του BBC Radio Brighton, θυμάται ότι οι «υπέροχοι τύποι» και ο «καταπληκτικός εξοπλισμός» τους είχαν «μεγάλη απήχηση» στην πόλη.
Ωστόσο, έκαναν λιγότερο αισθητή την παρουσία τους στα ραδιοκύματα του τοπικού σταθμού, αφού ο διευθυντής απαγόρευσε το Waterloo από τη λίστα αναπαραγωγής του, γιατί έκρινε ότι ο δίσκος ήταν «πολύ βαρύς». «Νομίζω ότι εννοούσε ότι είχε πολύ heavy beat, υποθέτω. Προφανώς ακούσαμε και βρίζαμε σιωπηλά τον διευθυντή που δεν μπορούσε να το παίξει. Θεωρήσαμε ότι ήταν καταπληκτικό, φρέσκο και καινούργιο».
Το απόγευμα, 17 συμμετοχές έλαβαν μέρος στην πρόβα τζενεράλε, στην οποία οι Abba αποφάσισαν να εμφανιστούν στη μητρική τους γλώσσα. Από ένα πατάρι μέσα στο Broadcasting House του BBC, οι 10 κριτές της Βρετανίας -που επιλέχθηκαν από το κοινό- παρακολουθούσαν και κρατούσαν σημειώσεις. «Ακολούθησαν δύο άλλα τραγούδια της Europop», θυμάται ο Basil Herwald, 20χρονος τότε φοιτητής. «Και δεν έχω καμία άλλη ανάμνηση από αυτό, εκτός από το ότι ήταν σαφές ότι κανείς από εμάς δεν σκόπευε να ψηφίσει τους Abba».
«Καληνύχτα, Ρώμη. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία, το νικητήριο τραγούδι του Διαγωνισμού Τραγουδιού της Eurovision του 1974… c’est la Suède, avec Waterloo, chanté par Abba!»
Photo: YouTube
«Ας σπάσουμε το καλούπι»
Ο Ingman θυμάται ότι η εκδήλωση ήταν «ελαφρώς τύπου BBC, μάλλον στενόμυαλη. Ήμασταν όλοι ντυμένοι με σακάκια». Στη συνέχεια, μπήκε ο μαέστρος των Abba, ο Sven-Olof Walldoff, ντυμένος ως Ναπολέων. «Αμέσως δημιουργήθηκε μια ατμόσφαιρα, ας σπάσουμε το καλούπι», λέει ο Ingman.
«Θα πάρω κάποια εύσημα για το γεγονός ότι ψήφισα τους Abba με τον μεγαλύτερο βαθμό», λέει ο Henty. Στη δεύτερη σειρά του εξώστη, με εισιτήρια VIP, καθόταν η Carol Theobald με τον σύζυγό της, τον Geoffrey, πρόεδρο μιας επιτροπής του τοπικού συμβουλίου. Και αυτοί, επίσης, έδωσαν στη Σουηδία πλήρη βαθμολογία. «Αμέσως μόλις ανέβηκαν στη σκηνή, με την εμφάνισή τους, το φόρεμά τους και τα πρώτα τους βήματα, σκέφτηκα απλώς «Θα το κερδίσουν αυτό»», λέει ο Geoffrey.
Photo: Wikimedia Commons
Τα αποτελέσματα… «Η Olivia Newton-John είπε ότι αυτό εξυπηρετεί το Ηνωμένο Βασίλειο»
Μία ώρα και 40 λεπτά μετά την έναρξη του σόου, η Katie Boyle του BBC έλαβε τις τελευταίες ψήφους, από την Ιταλία, και ανακοίνωσε: «Καληνύχτα, Ρώμη. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία, το νικητήριο τραγούδι του Διαγωνισμού Τραγουδιού της Eurovision του 1974… c’est la Suède, avec Waterloo, chanté par Abba!». Η Ιταλία ήρθε δεύτερη, ακολουθούμενη από την Ολλανδία.
Το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν από κοινού τέταρτο με το Λουξεμβούργο και το Μονακό. «Δεν βοήθησε το γεγονός ότι το κοινό επέλεξε αυτό το πολύ χοντροκομμένο bang, bang, bang τραγούδι και η Olivia το μίσησε απολύτως» λέει ο Ingman.
Η 75χρονη Sheer θυμάται ότι η φίλη της Olivia ήταν «πολύ απογοητευμένη. Η Ολίβια είπε: «Καλά να πάθουν που επέλεξαν αυτό το τραγούδι». Ευλογημένη να είναι».
Photo: Wikimedia Commons
Πενήντα χρόνια πριν, στα πενήντα χρόνια του θεσμού της Eurovision
Ο Herwald λέει: «Εκπλαγήκαμε», καθώς η κριτική επιτροπή στην οποία συμμετείχε στο Λονδίνο δεν έδωσε ούτε έναν βαθμό στους Abba, δίνοντας τους μισούς από τους 10 βαθμούς τους στην Ιταλία. «Φυσικά, ο Björn είχε αυτή τη θεωρία συνωμοσίας ότι δεν ψηφίσαμε τη Σουηδία για να επιτρέψουμε στην Olivia Newton-John να κερδίσει». Το 2021, είπε ότι υποπτευόταν «κάτι πονηρό».
Το Waterloo ψηφίστηκε ως το καλύτερο τραγούδι στην ιστορία της Eurovision όταν ο διαγωνισμός συμπλήρωσε μισό αιώνα ζωής το 2005.
Αλλά, λέει ο Herwald: «Είναι πραγματικά σημαντικό να επισημάνω ότι δεν έκαναν καμία εντύπωση στην ελληνική κριτική επιτροπή, στην κριτική επιτροπή του Μονακό, στην κριτική επιτροπή του Βελγίου και στην ιταλική κριτική επιτροπή, που δεν τους έδωσαν τίποτα. Έτσι, όπως επεσήμανα στον Björn όταν μίλησα μαζί του τον Δεκέμβριο του 2022, κατάφερε να κερδίσει με μηδέν βαθμούς από πέντε από τις 17 χώρες».
Photo: Wikimedia Commons
Τα επακόλουθα… «Ζω ακόμα με τους μηδενικούς πόντους μου»
Ωστόσο, η στιγμή της νίκης είναι χαραγμένη στο μυαλό του Henty. «Μπορείτε να φανταστείτε τη χαρά μας όταν ο δίσκος που ουσιαστικά απαγορεύτηκε από τον τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό κέρδισε τον διαγωνισμό τραγουδιού της Eurovision», λέει και γελάει ακόμα και σήμερα με τη σκέψη αυτή. Και ο διευθυντής του σταθμού; «Προφανώς έπρεπε -κυριολεκτικά- να αλλάξει τη μελωδία του».
Για την Carol και τον Geoffrey Theobald, το πάρτι δεν είχε τελειώσει ακόμα. Είχαν προσκληθεί σε μια δεξίωση στο Royal Pavilion, όπου συνομίλησαν με τον Newton-John. «Ρώτησε αν μπορούσε να μπει σε ένα νυχτερινό κέντρο», θυμάται η Carol. «Ο σύζυγός μου και εγώ ανήκαμε στο King’s Club και γνωρίζαμε τους ιδιοκτήτες και τον θυρωρό. Είπα: «Θα σε βάλουμε σίγουρα εκεί μέσα»».
Η Sheer έπεσε πάνω στους Abba όταν εμφανίστηκαν μαζί σε διάφορες τηλεοπτικές εκπομπές σε όλη την Ευρώπη. Καθόταν στο μπαρ με τον Ulvaeus όταν εκείνος της είπε ότι ήθελε να γράψει ένα τραγούδι για εκείνη. «Του έδωσα τον αριθμό του τηλεφώνου μου και νομίζω ότι τηλεφώνησε, αλλά εγώ ήμουν στο δρόμο».
Ο Mike Watson συνέχισε να παίζει μπάσο σχεδόν σε όλα τα άλμπουμ των Abba και έγινε μάρτυρας της σούπερ-σταροποίησης, καθώς σημείωσαν εννέα Νο1 singles στο Ηνωμένο Βασίλειο και 10 άλμπουμ που κατέκτησαν τα charts, συμπεριλαμβανομένου του Abba Gold, του δεύτερου μεγαλύτερου σε πωλήσεις άλμπουμ όλων των εποχών.
Photo: Wikimedia Commons
«Ήταν τόσο μεγάλοι όσο οι Queen, οι Beatles, οι Stones»
Οι Abba ήταν επίσης μια ευλογία για τον Watson στα τέλη της δεκαετίας του ’70. Ζει ακόμα στη Σουηδία -το σπίτι του από το 1964- και λέει: «Είμαι πολύ τυχερός που μπορώ να περιοδεύω σε όλο τον κόσμο με τα tribute bands. Και δεν κουράζομαι ποτέ να παίζω τα τραγούδια».
Εν τω μεταξύ, ο Herwald εξακολουθεί να ζει τα περιβόητα «nul points» της κριτικής επιτροπής του.
«Ήμουν σε μια παμπ πριν από ένα χρόνο περίπου περιμένοντας να πάρω ένα ποτό όταν ακούστηκε από τα ηχεία το Waterloo. Υποθέτω ότι πρέπει να ανατρίχιασα ελαφρώς και μια ηλικιωμένη κυρία ήρθε και με ρώτησε: «Τι έχεις πάθει; Δεν σου αρέσουν οι Abba;»».
*Με στοιχεία από telegraph.com
