Οι νάρκες στην οικονομία από Ισραήλ και Χούθι – Η έκθεση της ΤτΕ [γραφήματα]

Περιορισμένες είναι οι επιπτώσεις στην ελληνική οικονομία από τον πόλεμο στο Ισραήλ, μετά την επίθεση της Χαμάς στην Γάζα. Αποκαλυπτική είναι η έκθεση του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος  (ΤτΕ), Γ. Στουρνάρα, σύμφωνα με την οποία η άμεση επίδραση των πολεμικών συγκρούσεων Ισραήλ-Χαμάς στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της Ελλάδος εκτιμάται ότι θα είναι μικρή, στο βαθμό που οι πολεμικές επιχειρήσεις θα παραμείνουν περιορισμένες γεωγραφικά και χρονικά.

Σε περίπτωση που η σύρραξη θα συνεχιστεί στη διάρκεια του 2024, αλλά θα παραμείνει περιορισμένη γεωγραφικά, δεν αναμένεται σημαντική επίπτωση από τη μείωση των ταξιδιωτών από το Ισραήλ, λόγω αφενός του μικρού μεγέθους της αγοράς αυτής και αφετέρου της διασποράς των αγορών του εισερχόμενου τουρισμού στην Ελλάδα και της υποκατάστασής της από άλλες δυναμικές αγορές, όπως για παράδειγμα αυτή των ΗΠΑ.

Η ανησυχία

Μεγαλύτερη ανησυχία προκύπτει για τις πιθανές εξελίξεις σε περίπτωση κλιμάκωσης του πολέμου στη Μέση Ανατολή με μια ευρύτερη εμπλοκή χωρών καθώς και παρατεταμένης διάρκειάς της.

Αυτό μπορεί να ασκήσει εμμέσως αρνητική επίδραση στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών μέσω των διαύλων που συνδέονται κυρίως με τις τιμές των καυσίμων και με την αύξηση της αβεβαιότητας, οι οποίες θα επηρεάσουν τις επιλογές όλων των ταξιδιωτών, τις μεταφορές, καθώς και τις εφοδιαστικές αλυσίδες. Ήδη, όπως αναφέρει η έκθεση της ΤτΕ, η δράση των ανταρτών Χούθι στην Ερυθρά Θάλασσα έχει οδηγήσει στην αναδρομολόγηση των εμπορικών πλοίων μακριά από την περιοχή αυτή, με συνέπεια τα πλοία να ακολουθούν τη μακρύτερη διαδρομή (τον περίπλου της Αφρικής) αντί μέσω της διώρυγας του Σουέζ.

Πιο συγκεκριμένα, το ισοζύγιο πληρωμών και ευρύτερα η ελληνική οικονομία εκτιμάται ότι θα επηρεαστούν μέσα από τους εξής διαύλους:

α) μείωση της εξωτερικής ζήτησης ελληνικών προϊόντων, καθώς και αναβολή ταξιδιών λόγω των γεωπολιτικών εξελίξεων και του φόβου τρομοκρατικών ενεργειών, με μείωση των εισροών στο ισοζύγιο πληρωμών,

β) τιμές των καυσίμων, με αυξητικές πιέσεις στις τιμές του πετρελαίου, του φυσικού αερίου και κατ’ επέκταση της ηλεκτρικής ενέργειας,

γ) προβλήματα στις μεταφορές και στις εφοδιαστικές αλυσίδες και συνεπαγόμενη αύξηση των τιμών των εισαγόμενων πρώτων υλών και

δ) αναβολή επενδυτικών σχεδίων και μείωση των ροών ΞΑΕ και ενδεχόμενη επιδείνωση των συνθηκών χρηματοδότησης στην παγκόσμια και στην εγχώρια οικονομία λόγω ανόδου της αβεβαιότητας και επαναξιολόγησης των κινδύνων.

Οι συγκρούσεις και τα αποτελέσματα

Στις αρχές του δ΄ τριμήνου του 2023, οι πολεμικές συγκρούσεις μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς αύξησαν περαιτέρω τις γεωπολιτικές ανησυχίες, ιδιαίτερα για την περιοχή της Νοτιοανατολικής  Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής, με αποτέλεσμα να ανακύψει το ερώτημα σχετικά με τις πιθανές επιπτώσεις στην ελληνική οικονομία και ειδικότερα στο εμπορικό ισοζύγιο της χώρας.

Οι επιπτώσεις αυτές, τονίζεται στην έκθεση, μπορούν να διακριθούν σε άμεσες, δηλαδή στις διμερείς  εμπορικές σχέσεις μεταξύ Ελλάδος και Ισραήλ, και σε έμμεσες, λόγω της αύξησης των τιμών των ενεργειακών και άλλων αγαθών και της ανόδου της αβεβαιότητας σε παγκόσμιο επίπεδο.

Το παρόν πλαίσιο επιχειρεί πρωτίστως να αποτυπώσει τις εμπορικές σχέσεις της Ελλάδος με το Ισραήλ, καθώς και να αναλύσει τις ροές ξένων άμεσων επενδύσεων (ΞΑΕ) από το Ισραήλ, ώστε να αξιολογήσει τις πιθανές άμεσες επιπτώσεις των πολεμικών συγκρούσεων στην ελληνική οικονομία.

Ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών Ελλάδος-Ισραήλ

Το ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών Ελλάδος και Ισραήλ είναι πλεονασματικό τόσο στα αγαθά όσο και στις υπηρεσίες. Ωστόσο, το ισοζύγιο υπηρεσιών, με κύρια συνιστώσα τις ταξιδιωτικές εισπράξεις, συμβάλλει περισσότερο στη διαμόρφωση του πλεονάσματος αυτού.

Ειδικότερα:

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, οι εξαγωγές αγαθών προς το Ισραήλ αποτελούν περίπου 1,4% των συνολικών εξαγωγών αγαθών της χώρας μας, ενώ οι εισαγωγές από το Ισραήλ κάτω από 1% των αντίστοιχων εισαγωγών κατά την τελευταία πενταετία (2019-2023). Ακόμη και το 2023, το ισοζύγιο αγαθών στο διμερές εμπόριο Ελλάδος-Ισραήλ ήταν πλεονασματικό, αν και το πλεόνασμα ήταν μικρό σε μέγεθος (περίπου 200 εκατ. ευρώ). Οι κύριες κατηγορίες αγαθών που εξάγονται στο Ισραήλ είναι βιομηχανικά είδη, καύσιμα και
μηχανήματα, ενώ εισάγονται κυρίως καύσιμα, χημικά και πρώτες ύλες.

Συνεπώς, το διμερές εμπόριο αγαθών Ελλάδος-Ισραήλ είναι σχετικά μικρό και δεν αναμένεται να υπάρξει κάποια σημαντική αρνητική επίπτωση στο ισοζύγιο αγαθών της χώρας. Ειδικότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία του δ΄ τριμήνου του 2023, δεν έχει καταγραφεί κάμψη των συνολικών εξαγωγών προς το Ισραήλ.

Ισοζύγιο υπηρεσιών και ταξιδιωτικές υπηρεσίες

Το πλεόνασμα του ισοζυγίου υπηρεσιών αντιστοιχεί σχεδόν στα 2/3 του συνολικού πλεονάσματος του ισοζυγίου αγαθών και υπηρεσιών Ελλάδος-Ισραήλ και οι εισπράξεις από ταξιδιωτικές υπηρεσίες αποτελούν τη βασική συνιστώσα του πλεονάσματος αυτού.

Παρότι το Ισραήλ δεν είναι μία από τις κορυφαίες χώρες προσέλκυσης ταξιδιωτών για την Ελλάδα, η Ελλάδα είναι ένας από τους κύριους προορισμούς που προτιμούν οι κάτοικοι του Ισραήλ. Ο εξερχόμενος τουρισμός από το Ισραήλ παγκοσμίως εκτιμάται σε 3 εκατομμύρια ταξιδιώτες το 2023.

Οι πρώτοι σε προτίμηση προορισμοί αυτών των ταξιδιωτών διεθνώς περιλαμβάνουν κατά σειρά την Τουρκία, τις ΗΠΑ, την Ελλάδα και την Αυστρία, ενώ οι πρώτοι κατά σειρά σε προτίμηση προορισμοί στη Μεσόγειο περιλαμβάνουν την Τουρκία, την Ελλάδα, την Κύπρο, την Ισπανία και την Ιταλία.

Οι αφίξεις ταξιδιωτών από το Ισραήλ στην Ελλάδα και οι αντίστοιχες εισπράξεις ακολούθησαν ανοδική τάση τα τελευταία χρόνια. Ειδικότερα, το μερίδιό τους στο σύνολο των εισερχόμενων ταξιδιωτών προσέγγισε το 2% το 2022 τόσο για τις αφίξεις  όσο και για τις εισπράξεις, ξεπερνώντας τα αντίστοιχα επίπεδα του 2019 (1% στις αφίξεις και στις εισπράξεις. Το γεγονός
αυτό καταδεικνύει μια δυναμική των τουριστών από το Ισραήλ, αν και αποτελούν μικρό μερίδιο.

Μέση δαπάνη

Η μέση δαπάνη ανά ταξίδι των Ισραηλινών ταξιδιωτών στην Ελλάδα το 2022 ανήλθε σε επίπεδο υψηλότερο του εθνικού μέσου όρου, αν και η μέση διάρκεια παραμονής ήταν λιγότερες
ημέρες συγκριτικά με το σύνολο των ταξιδιωτών. Οι εν λόγω δείκτες καταδεικνύουν ότι οι ταξιδιώτες από το Ισραήλ είναι εισοδηματικού επιπέδου υψηλότερου του μέσου, αλλά με συντομότερη διαμονή.

Στο βαθμό που οι πολεμικές συγκρούσεις θα συνεχιστούν στη διάρκεια του 2024, μέρος της απώλειας των εισπράξεων από ταξιδιώτες με προέλευση το Ισραήλ ενδεχομένως θα καλυφθεί από τις αυξημένες προσεγγίσεις κρουαζιερόπλοιων σε ελληνικούς λιμένες λόγω της ακύρωσης των προσεγγίσεων σε ισραηλινούς λιμένες. Μια τέτοια εξέλιξη θα ενισχύσει περαιτέρω την ανάπτυξη της κρουαζιέρας στην Ελλάδα, όπως έχει ήδη καταγραφεί και από τη δημιουργία υποδομών για κρουαζιέρες με αναχώρηση από ελληνικούς λιμένες (home-porting).

Προγραμματισμός αεροπορικών θέσεων με το Ισραήλ

Πριν από την έναρξη των πολεμικών συγκρούσεων, είχαν προγραμματιστεί 112,9 χιλιάδες αεροπορικές θέσεις από το Ισραήλ για τον Οκτώβριο του 2023, οι οποίες αντιστοιχούσαν στο 11,8% των συνολικών αεροπορικών θέσεων από το Ισραήλ στο δεκάμηνο του 2023.

Όμως, με τα πολεμικά επεισόδια, το Ισραήλ προχώρησε σε ευρεία επιστράτευση, με αποτέλεσμα τα ταξίδια στο εξωτερικό από το Ισραήλ να ελαχιστοποιηθούν, ενώ και διάφορες διεθνείς αεροπορικές εταιρίες (όπως Cathay, Lufthansa και Air France) ανέστειλαν τις πτήσεις τους προς το Ισραήλ. Έτσι, το δ΄ τρίμηνο του 2023 οι αεροπορικές αφίξεις επιβατών από το Ισραήλ προς όλα τα αεροδρόμια της χώρας σημείωσαν μείωση κατά 71% έναντι της αντίστοιχης περιόδου του 2022.

Κατά το α΄ τρίμηνο του τρέχοντος έτους τα πολεμικά γεγονότα συνεχίζουν να εκτυλίσσονται, με αποτέλεσμα η έκταση και η διάρκεια του αντικτύπου της σύρραξης να είναι ακόμη αβέβαιες. O αντίκτυπος φαίνεται να γίνεται αισθητός στον προγραμματισμό των αεροπορικών θέσεων από το Ισραήλ για το 2024. Πιο συγκεκριμένα, κατά τη θερινή περίοδο Απριλίου-Οκτωβρίου 2024 οι προγραμματισμένες αεροπορικές θέσεις από το Ισραήλ στα αεροδρόμια προορισμού στην Ελλάδα (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Ηράκλειο, Μύκονος, Σαντορίνη κ.ά.) εμφανίζουν πτώση
κατά 7,6% στις 856,8 χιλ. θέσεις (από 927,1 χιλ. θέσεις την αντίστοιχη περίοδο του 2023).

Οι ξένες άμεσες επενδύσεις του Ισραήλ στην Ελλάδα

Κατά την τελευταία πενταετία (2019-2023), οι ξένες άμεσες επενδύσεις (ΞΑΕ) στην Ελλάδα από το Ισραήλ αντιστοιχούν κατά μέσο όρο μόλις στο 1,3% των συνολικών εισροών ΞΑΕ, αν και το Ισραήλ καταλαμβάνει τη δεύτερη θέση μεταξύ των χωρών της Μέσης Ανατολής, μετά τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

Το ενδιαφέρον των Ισραηλινών εστιάζεται κυρίως στον κλάδο των ακινήτων, καθώς το μερίδιό τους στο σύνολο των ΞΑΕ σε ακίνητα ανερχόταν σε 4,1% το 2023. Η εξέλιξη αυτή αντανακλάται και στον αριθμό των αρχικών χορηγήσεων αδειών διαμονής μόνιμου επενδυτή (Golden Visa) σε υπηκόους του Ισραήλ, οι οποίες σχεδόν διπλασιάστηκαν στο τέλος του 2023 συγκριτικά με το 2022,
αν και εξακολουθούν να αντιπροσωπεύουν περίπου 1,6% στο σύνολο των αντίστοιχων αδειών (έναντι 1,0% στο τέλος του 2022).

Πηγή: ot.gr