Η παράδοση του ηρωικού οχυρού Ρούπελ

Η 10η Απριλίου του 1941 κατέχει ξεχωριστή θέση στη σύγχρονη ελληνική ιστορία καθώς είναι η ημέρα που παραδίδεται στους γερμανούς εισβολείς, το οχυρό Ρούπελ, ένα από τα κομβικότερης σημασίας, τότε, οχυρά της ελληνικής γραμμής ανάσχεσης εισβολέων στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα.

Κατασκευή

Όπως αναφέρεται στην επίσημη ιστοσελίδα του Οχυρού Ρούπελ, λίγο μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους (1912 – 1913),  «Μετά από εισήγηση του Ιωάννη Μεταξά, αντισυνταγματάρχη τότε του Μηχανικού και διευθυντή της Β’ Επιτελικής Διευθύνσεως (σ.σ. και μετέπειτα δικτάτορα), την περίοδο 1914 – 1916 κατασκευάστηκαν συνολικά οκτώ (8) οχυρά στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα από τη λίμνη Δοϊράνη δυτικά έως τον ποταμό Νέστο ανατολικά.

»Το οχυρό Ρούπελ κατασκευάστηκε στις Ν.Δ. πλαγιές του όρους Άγκιστρο (Τσιγγέλι), φράζοντας αποτελεσματικά την είσοδο της στενής λωρίδας γης (περίπου 11 χλμ) που σχηματίζεται από τον ρου του ποταμού Στρυμόνα, ανάμεσα στα βουνά Κερκίνη (Μπέλλες) και Άγκιστρο, γνωστή και ως Στενωπός Ρούπελ.

»Πρόκειται για το Βυζαντινό Ρουπέλιον, που υπήρξε διαχρονικά τόπος σφοδρών συγκρούσεων λόγω της σημαντικής γεωγραφικής του θέσης, φράζοντας ουσιαστικά την κύρια είσοδο προς την ελληνική ενδοχώρα.

Νέο οχυρό

»Το σημερινό οχυρό Ρούπελ κατασκευάστηκε την περίοδο 1936 – 1940, στην ίδια θέση που εκτείνονταν οι οχυρώσεις του 1914 – 1916, με την ίδια ακριβώς αποστολή της φρουράς του.

»Ν’ αντισταθεί σε αιφνιδιαστική επίθεση εχθρικών δυνάμεων και ν’ αποτρέψει προέλασή τους στη Στενωπό του Ρούπελ -και την ενδοχώρα στη συνέχεια- έως την επέμβαση στρατού εκστρατείας.

»Συγκεκριμένα κατασκευάστηκαν επτά (7) μεγάλα στεγανά συγκροτήματα (Ουσίτα, Εισόδου, Μολών Λαβέ, Προφήτη Ηλία, Εξόδου, Νωτιαίας Άμυνας καθώς και ο Σταθμός Διοικήσεως) και εννέα (9) μεμονωμένα πολυβολεία, όχι μόνο στην είσοδο της Στενωπού του Ρούπελ, αλλά και στο ανηφορικό ανάγλυφο του όρους Άγκιστρο (Τσιγγέλι), προκειμένου να είναι αδύνατη η παράκαμψη των φυσικών εμποδίων από τον εχθρό».

Η γερμανική εισβολή

Στις 6 Απριλίου 1941, τα οχυρά της βόρειας Ελλάδας δέχονται την επίθεση της ισχυρότερης πολεμικής μηχανής εκείνης της εποχής, των στρατευμάτων των Ναζί.

Οι Έλληνες αμύνονται σθενάρα.

«ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ», 7.4.1941, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Τα όσα γράφονται στο κύριο άρθρο του φύλλου της 7ης Απριλίου, φανερώνουν τι καλούνται να αντιμετωπίσουν ο ελληνικός στρατός και ο ελληνικός λαός.

«Ξέρομε καλά ότι η αντοχή και η γενναιότης μας θα υποστούν σήμερα την αγριώτερη δοκιμασία και την τρομακτικήν απειλήν τόσων θωρακισμένων μεραρχιών και του χωρίς οίκτον πολέμου νεύρων.

«ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ», 7.4.1941, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

»Θ’ αγωνισθούμεν όμως με όλην την λύσσαν των αποφασισμένων ανθρώπων, που δεν εδίστασαν ποτέ τους ούτε για την υπέρτατη θυσία.

»Και θα το προσπαθήσωμεν όπως και πάντα, να μην την κατακτήσετε ούτε και τώρα αυτή τη λίγη και και τη φτωχιά μας γη, που την άφηκαν οι πατέρες μας εις τα παιδιά των, για να ζούμε στενάχωρα επάνω σ’ αυτήν, μα όμως έντιμα και με τον ίδρωτα του προσώπου μας.

«ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ», 7.4.1941, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Τα θρυλικά ελληνικά οχυρά

Το 166ο πολεμικό ανακοινωθέν του ελληνικού Γενικού Στρατηγείου αναφέρει:

«Η πίεσις των γερμανικών δυνάμεων κατά του μετώπου της τοποθεσίας μας εξηκολούθησε και σήμερον ισχυρά. Ουδέν αποτέλεσμα επέτυχον. Αι από διημέρου σκληρώς αγωνιζόμεναι ολιγάριθμοι Ελληνικαί δυνάμεις εματαίωσαν πάσαν προσπάθειαν των επιτιθεμένων.

»Εις την κοιλάδα του ΣΤΡΥΜΩΝΟΣ τα οχυρά ΡΟΥΠΕΛ, ΟΥΣΙΤΑ, ΠΑΛΙΟΥΡΙΩΝΕΣ και ΚΑΡΑΤΑΣ συνεργαζόμενα διά των πυρών των απετέλεσαν φράγμα όπερ ο εχθρός δεν κατώρθωσε να υπερβή.

«ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ», 8.4.1941, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

»Ιδιαιτέρως τα οχυρά ΡΟΥΠΕΛ και ΟΥΣΙΤΑ υπέστησαν ακλόνητον, τρίτην ημέραν σήμερον άπασαν την σφοδρότητα των εχθρικών πυρών και των δι’ αρμάτων επιθέσεων. Αλεξιπτωτισταί ριφθέντες υπό του εχθρού εις τα νώτα της τοποθεσίας εξεκαθαρίσθησαν εκ τούτων συνελήφθησαν αιχμάλωτοι περί τους 70».

«ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ», 10.4.1941, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Στο οχυρό Ρούπελ θα γραφτούν από τις ιστορικότερες σελίδες της αντίστασης των Ελλήνων απέναντι στους Ναζί.

«ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ», 10.4.1941, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Οι τελευταίες ώρες του Ρούπελ

Όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα του οχυρού Ρούπελ, την Τετάρτη 9 Απριλίου 1941  «οι βομβαρδισμοί και οι επιθέσεις επαναλήφθηκαν εναντίον των οχυρών Ρούπελ και Παλιουριώνες, που μετά το μεσημέρι η σφοδρότητά τους κλιμακώθηκε. Βολές του ελληνικού πυροβολικού προκάλεσε σοβαρές απώλειες και οπισθοχώρηση εχθρικών δυνάμεων».

Στις 17:00 οι Γερμανοί, γνωστοποιώντας στους Έλληνες του Ρούπελ πως η Ελλάδα συνθηκολόγησε, ζήτησαν την παράδοση του οχυρού.

Τότε ο διοικητής του οχυρού, Αντισυνταγματάρχης Γεώργιος Δουράτσος, έδωσε την απάντηση που έμεινε στην Ιστορία:

«Τα οχυρά δεν παραδίδονται. Καταλαμβάνονται».

«Στις 06:00 το πρωί, ο διοικητής Γεώργιος Δουράτσος συναντάται με τον Γερμανό συνταγματάρχης και αξιώνει “κανείς Γερμανός να μην ανέβει στο οχυρό έως ότου και οι τελευταίοι αποχωρήσουν” όπως και συνέβη.

»Ο Γερμανός συνταγματάρχης που παρέλαβε το οχυρό, έδωσε συγχαρητήρια στον διοικητή και εξέφρασε τον θαυμασμό και την εκτίμησή του για την αντίσταση και τον ηρωισμό των Ελλήνων στρατιωτών. Τόνισε μάλιστα ότι για τους Γερμανούς αποτελούσε τιμή και υπερηφάνεια ότι είχαν ως αντίπαλο έναν τόσον ηρωικό στρατό.

»Έξω από το οχυρό ήταν παραταγμένο γερμανικό τμήμα και απέδωσαν τιμές. Στη συνέχεια αξιωματικοί και στρατιώτες αναχώρησαν πεζή για το Σιδηρόκαστρο και τις Σέρρες.

Οι απώλειες

Οι απώλειες του οχυρού Ρούπελ έφτασαν στους 14 νεκρούς και 38 τραυματίες, ενώ στην ευρύτερη περιοχή Ρούπελ-Καπίνα – Καρατάς – Λουτρά Σιδηροκάστρου από τις 6 έως τις 10 Απριλίου οι νεκροί ανήλθαν στους 122 .

Μέσω της συνθηκολόγησης τα γερμανικά στρατεύματα βρήκαν άλλη δίοδο για την κάθοδο και προέλασή τους ως την Αθήνα και τη Νότιο Ελλάδα.

Το οχυρό Ρούπελ δεν έπεσε, παρακάμφθηκε και η Ελλάδα βρίσκεται στο κατώφλι μιας από τις πιο δραματικές περιόδους της σύγχρονης Ιστορίας της, την Κατοχή.