Ο μυστικός κώδικας του Μπετόβεν

Η είδηση στην ιστοσελίδα του Atlantic που αναπαρήχθη από τα φιλόμουσα περιοδικά και site αφορά έναν μυστικό κώδικα της κλασικής μουσικής που αποκαλύπτεται έπειτα από 200 χρόνια. Κρυφά σύμβολα όριζαν μια νέα τεχνική η οποία απoτύπωνε – όπως φαίνεται – τον υπέροχο κόσμο ενός φανταστικού μυαλού σαν αυτό του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν. Ο σπουδαίος μουσουργός επεδίωκε να δώσει και τις πιο λεπτές αποχρώσεις που φανταζόταν για τις συνθέσεις του. Αυτό φανερώνουν οι δυσνόητοι συμβολισμοί οι οποίοι υπήρχαν ως σημειώσεις πάνω στις παρτιτούρες των έργων του Μπετόβεν και που μέχρι σήμερα δεν είχαν αποκωδικοποιηθεί.

Τη λύση του μυστηρίου έδωσε ο βιολονίστας Νίκολα Κίτσεν με έδρα τη Βοστώνη και συνιδρυτής του Κουαρτέτου Borromeo. Ο Κίτσεν έριξε φως στα μοναδικά και μυστηριώδη σημάδια που ήταν πάνω στις παρτιτούρες των χειρογράφων του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν. Η έρευνά του αποκάλυψε ένα άγνωστο σύστημα δυναμικής που ανέπτυξε ο σπουδαίος γερμανός μουσουργός. Αυτές οι σημειώσεις του Μπετόβεν τελικά δεν αφορούσαν τυπικές οδηγίες. Ο Μπετόβεν μέσα από τα περίεργα σύμβολα φαίνεται ότι προσπαθούσε να καθοδηγήσει τους μουσικούς για να ερμηνεύσουν τις δυναμικές που ήθελε, τις εντάσεις και άλλες λεπτομέρειες για την απόδοση που οραματιζόταν.

Αφορμή της έρευνας ήταν το χειρόγραφό του Κουαρτέτο Νο 15 σε Α Minor, Οp. 132. Η ιστορία για το πώς έγραψε το έργο αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία. Ο Μπετόβεν το συνέθεσε την άνοιξη του 1825 έπειτα από μια σοβαρή – θανατηφόρα σε κάποιες περιπτώσεις εκείνη την εποχή – ασθένεια που πέρασε στο Μπάντεν. Εκείνο το καλοκαίρι, αφού ανάρρωσε, ολοκλήρωσε το κουαρτέτο εγχόρδων που είχε ξεκινήσει να γράφει πριν από την ασθένειά του. Ο επίμονος βιολονίστας και ερευνητής παρατήρησε ότι στις σημειώσεις υπήρχαν 23 διαβαθμίσεις δυναμικής: από ένα βροντερό fff (fortissimo) μέχρι ppp (pianissimo) το οποίο τελικά κατέληγε σε έναν ψίθυρο. Εντόπισε επίσης τέσσερα είδη staccato, σημάδια που υποδηλώνουν διαφορετικούς τρόπους ομαδοποίησης των νοτών και άλλα πολλά μυστηριώδη σύμβολα στις παρτιτούρες χειρογράφων του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν για να φτάσει όσο πιο κοντά μπορούσε στα δημιούργημα της φαντασίας του.

Ο εντυπωσιασμένος Σεφέρης

Στο εν λόγω έργο ο Μπετόβεν έδωσε τον τίτλο «Heiliger Dankgesang eines Genesenen an die Gottheit, in der lydischen Tonart» (Ιερό άσμα ευχαριστίας στον Θεό σε λυδικό τρόπο» ή απλά «Hymn of Thanksgiving». Γι’ αυτό συνηθίζεται να παίζεται τον Νοέμβρη κατά την περίοδο της Γιορτής των Ευχαριστιών). Το «Ιερό άσμα ευγνωμοσύνης στον Θεό» άλλωστε είναι καρπός της ανακούφισης μετά τον τεράστιο πόνο, αφού ο σπουδαίος μουσουργός το συνέθεσε μετά τη σοβαρή περιπέτεια της ασθένειας. Για το έργο αυτό ο νομπελίστας ποιητής Γιώργος Σεφέρης, λάτρης άλλωστε της γαλλικής μουσικής, του Μπαχ και κυρίως του Μπετόβεν, στο ημερολόγιό του «Γ. Σεφέρης – Μέρες Β΄» γράφει χαρακτηριστικά: «… το Κουαρτέτο 132, εκείνο με την περίφημη Canzona di ringraziamento «ιερό τραγούδι ευγνωμοσύνης ενός που γιατρεύτηκε στον Θεό, σε λυδικό τρόπο». Τα έχω χαμένα, γνώρισα τόσους που ήταν έμπειροι. στη μουσική, δεν βρέθηκε ένας να μου πει πώς κάποτε ο Μπετόβεν είχε εκφράσει μ’ έναν τόσο χειροπιαστό τρόπο την ωριμότητα του ανθρώπου μπροστά στον θάνατο, την ελευθέρωση από τον θάνατο με τόσο ανθρώπινο τρόπο…».

Premium έκδοση ΤΑ ΝΕΑ