«Αν δεν μεγαλώναμε, σημαίνει ότι θα πεθαίναμε» – Ένα Μανιφέστο για το σώμα που αλλάζει

Και που λες, έρχεται μια στιγμή που οι αλλαγές πάνω μας γίνονται πιο αισθητές, πιο βαθιές και πιο ουσιαστικές. Κι αυτή η στιγμή μπορεί να μας καθορίσει για πάντα, μπορεί να μας αλλάξει τη ζωή αν δεν ανταποκριθούμε στο νομοτελειακό challenge αυτό με ευελιξία, κέφι και μια έξτρα υπέρβαση.

Με μια φράση, να μην εγκαταλείψουμε. Απέναντι σε αυτή τη μαχητική και απολαυστική στάση ζωής υπάρχει ένα κακοφτιαγμένο γαϊτανάκι από προκαταλήψεις, στερεότυπα και δεισιδαιμονίες –ειδικά προσαρμοσμένο στις γυναίκες.

Η Αντιγόνη Γύρα, χορογράφος, σκηνοθέτις και χορεύτρια, αγκαλιάζει απαλά τον χρόνο και μαζί του όλες εκείνες τις γυναίκες που ωριμάζουν αλλά δεν πτοούνται. Μιλήσαμε μαζί της για τη δράση της, Maturing Korai, η οποία εκπαιδεύει τις «Ωριμάζουσες Κόρες» να παραμείνουν ακμαίες και ζωηρές.

Ίσως δεν υπάρχει μεγαλύτερη κατάκτηση στη ζωή από την άοκνη και φιλόπονη εργασία της ενδυνάμωσης της ύπαρξής μας.

-Ποιες είστε και πώς θα περιγράφατε τη δράση σας Maturing Korai;

Ο Κινητήρας είναι ένα καλλιτεχνικό δίκτυο παραστατικών τεχνών το οποίο δρα στην Ελλάδα εδώ και περίπου τριάντα χρόνια. Μέσα από παραστάσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα, δράσεις στον δημόσιο χώρο, διαλέξεις, φεστιβάλ, residencies, Erasmus+ προγράμματα. Στόχος μας είναι η κοινωνική αφύπνιση μέσα από τις τέχνες και αυτόν τον προσεγγίζουμε με πολλούς διαφορετικούς τρόπους είτε σε επαγγελματικό είτε σε ερασιτεχνικό επίπεδο, αναλόγως. Ο Κινητήρας είναι μια μεγάλη οικογένεια καλλιτεχνών και μη, η οποία αδιάκοπα επαναπροσδιορίζεται ανάλογα με τις προσωπικές και κοινωνικές ανάγκες.

Η δράση μας Maturing Korai (Ωριμάζουσες Κόρες) είναι ένα Erasmus+ πρόγραμμα εκπαίδευσης ενηλίκων το οποίο σχεδιάσαμε και υλοποιούμε σε συνεργασία με τον Ιταλικό φορέα Calypso και την Κυπριακή ομάδα Fresh Target, με την υποστήριξη του ΙΚΥ. Κατά την διάρκεια αυτού του προγράμματος, γυναίκες από μια από τις ομάδες του Κινητήρα, την «Κινητήρας Ω», η οποία αποτελείται από γυναίκες 65 ετών και άνω έρχονται σε επαφή με ώριμες γυναίκες από τις άλλες χώρες, ανταλλάσσοντας απόψεις κι εμπειρίες, χορεύοντας μαζί και δημιουργώντας ένα Μανιφέστο για το σώμα που μεγαλώνει. Στο πλαίσιο του προγράμματος βρεθήκαμε για οκτώ ημέρες στην Ιταλία και ζήσαμε μια αξέχαστη εμπειρία προσωπικής και συλλογικής μετατόπισης με εργαλεία μας τον χορό, το θέατρο, τη γλώσσα του σώματος και την καθημερινή συνύπαρξη.

«Ζούμε σε ένα καπιταλιστικό σύστημα μέσα στο οποίο χρειάζεται να είσαι νέος, ωραίος, παραγωγικός και αποδοτικός (το αρσενικό επίθετο επίτηδες βαλμένο)»

-Είναι αόρατες οι μεγάλες σε ηλικία γυναίκες στη σύγχρονη κοινωνία; Εσείς τι νομίζετε;

Ζούμε σε ένα καπιταλιστικό σύστημα μέσα στο οποίο χρειάζεται να είσαι νέος, ωραίος, παραγωγικός και αποδοτικός (το αρσενικό επίθετο επίτηδες βαλμένο).

Καταναλώνεις διαρκώς προϊόντα και δέχεσαι υπηρεσίες που σε κάνουν να παίζεις διαρκώς ένα παιχνίδι με τον χρόνο, ένα σαρκοβόρο παιχνίδι στο οποίο εξ ορισμού θα χάσεις… Γιατί ο χρόνος περνάει… Φυσικά για τις γυναίκες είναι ακόμη πιο έντονο αυτό και όσο πιο πολύ μεγαλώνουν και απομακρύνονται από την παραγωγική ηλικία, τόσο περισσότερο περιθωριοποιούνται από κάθε είδους δημόσια εικόνα. Ο αγώνας για την ορατότητα των μεγαλύτερων ανθρώπων εν γένει, αλλά και των γυναικών ακόμη περισσότερο, είναι διαρκής και αποτελεί πολιτική θέση.

-Υπάρχει ηλικιακός ρατσισμός σε καθημερινή βάση;

Κατά τη γνώμη μου, ναι, κατά βάση υπάρχει, ειδικά στην δυτική κοινωνία. Το μεγάλωμα αντί να σου προσδίδει κοινωνικά την θέση του/της σοφού στην κοινωνία, όπως στην ανατολή ή στην αρχαιότητα, επί της ουσίας σε παροπλίζει. Για τις γυναίκες αυτό υπήρχε πάντα πιο έντονο ως φαινόμενο και σχετιζόταν κυρίως με την αναπαραγωγική ηλικία. Τώρα που οι γυναίκες κάνουν παιδιά μεγαλύτερες και συχνά με την βοήθεια της επιστήμης, επιδιώκοντας παράλληλα την αισθητική νεότητα μέσω παρεμβάσεων (botox, lifting, αντιγηραντικές κρέμες, βαφές κ.λπ), καθυστερεί να έρθει αυτή η στιγμή. Καραδοκεί όμως πάντα εκεί…

Ταυτόχρονα ο σεβασμός που ενέπνεαν παλιότερα οι μεγαλύτεροι άνθρωποι στους μικρότερους τείνει να εκλείψει. Τα χρόνια αντί να μας δίνουν παράσημα γνώσης, εμπειρίας και φωτός που μπορούμε να μοιραστούμε με τους νεότερους ανθρώπους, γίνονται εμπόδια. Βέβαια εδώ υπάρχει μια επιπλέον αντίφαση, μιας και το προσδόκιμο επιβίωσης έχει αυξηθεί πολύ λόγω της τεχνολογίας και της επιστήμης… Ακροβατούμε διαρκώς ανάμεσα σε αυτές τις αντιφάσεις οι οποίες είναι σημεία των καιρών.

Το μεγάλωμα αντί να σου προσδίδει κοινωνικά την θέση του/της σοφού στην κοινωνία, όπως στην ανατολή ή στην αρχαιότητα, επί της ουσίας σε παροπλίζει

-Είναι εύκολο για μια γυναίκα μετά τα πενήντα να βρει δουλειά; 

Η αλήθεια είναι πως δεν είναι εύκολο ούτε για μια γυναίκα αλλά ούτε και για έναν άντρα να βρει εύκολα δουλειά, πόσω μάλλον μετά τα πενήντα. Σε έναν κόσμο που τρέχει διαρκώς να προλάβει είναι εύλογο ότι οι νεότεροι άνθρωποι θα έχουν περισσότερες αντοχές να τρέξουν.

Ταυτόχρονα, τα μέσα αλλάζουν κι εξελίσσονται λόγω της τεχνολογίας, η γνώση μάχεται με την πληροφορία κι όσο κανείς προσπαθεί να μετουσίωσει αυτή την πληροφορία σε γνώση, περνάει ο καιρός και μένει πίσω, μακριά από το… νήμα της επιτυχίας. Επίσης, οι μισθοί και τα ωράρια εργασίας έχουν γίνει τόσο ταπεινωτικά για την ανθρώπινη ύπαρξη που οι μεγαλύτεροι άνθρωποι επιλέγουν γρηγορότερα τον δρόμο της σύνταξης, έστω και μειωμένης. Κατά τη γνώμη μου για μια γυναίκα ήταν και εξακολουθεί να είναι δυσκολότερο να βρει δουλειά ανεξάρτητα από ηλικία. Κι ακόμη κι αν βρει, οι στατιστικές λένε ότι θα είναι πιο χαμηλές οι αποδοχές της και η επαγγελματική της ανέλιξη σε σχέση με τους άντρες.

-Σε ποιους άλλους τομείς συναντάμε ηλικιακό ρατσισμό; 

Στα μενού που πλέον πρέπει να σκανάρεις για να δεις τι προσφέρει το μαγαζί, στις δημόσιες υπηρεσίες που πλέον γίνονται κατά το 70-80% ηλεκτρονικά , στα μέσα μαζικής μεταφοράς που οι μεγαλύτεροι άνθρωποι είναι αόρατοι και σπάνια πια τους προσφέρει κάποιο άτομο την θέση του, στα γηροκομεία που δεν έχουν θέσεις να φιλοξενήσουν μεγαλύτερους ανθρώπους, στις δημόσιες εικόνες της διαφήμισης και της πολιτικής… παντού. Και η μοναχικότητα τρυπώνει από παντού στις ψυχές και  στα σπίτια όχι ως επιλογή αλλά ως μονόδρομος.

Οι γυναίκες αυτές, μέσα από την βαθιά και ουσιαστική επαφή με το σώμα τους και τα σώματα των άλλων, αναπτύσσουν περισσότερη αντοχή και κερδίζουν εργαλεία για να δουν την ζωή θετικά και να συνεχίσουν να δρουν ως ενεργές πολίτες του σήμερα

-Περιγράψτε μου τι ακριβώς κάνετε; 

Ακριβώς… Δύσκολη λέξη. Δεν ξέρω… Μια προσπάθεια να μείνει ο Κινητήρας ένας φάρος καλλιτεχνικής δημιουργίας και δια βίου μάθησης για όσα άτομα ενδιαφέρονται να εκφραστούν μέσα από τις παραστατικές τέχνες. Δημιουργούμε παραστάσεις και προγράμματα που να αφορούν όσο το δυνατό περισσότερα άτομα ανεξάρτητα από την ηλικία, την ταυτότητα φύλου, την κοινωνική τάξη, την φυλή. Σε αυτό το πλαίσιο σχεδιάσαμε και το συγκεκριμένο πρόγραμμα, το οποίο ήρθε μετά από τρία χρόνια καλλιτεχνικής έρευνας με θέμα την θηλυκότητα σε μετάβαση και την παράσταση της επαγγελματικής μας ομάδας Κινητήρας Χοροθέαμα, «Φανταστικές Γυναίκες».

-Ποιος είναι ο στόχος σας;

Θα μιλήσω για το Maturing Korai (Ωριμάζουσες Κόρες), λέγοντας ότι σχεδιάστηκε αρχικά με στόχο την επικοινωνία και ανταλλαγή βιωμάτων και απόψεων της ομάδας μας «Κινητήρας Ω» με γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας από άλλες χώρες. Το πρόγραμμα αποτελεί ένα  δώρο για αυτή την υπέροχη ομάδα η οποία κλείνει φέτος δέκα ολόκληρα χρόνια ύπαρξης και δημιουργίας. Οι γυναίκες αυτές, μέσα από την βαθιά και ουσιαστική επαφή με το σώμα τους και τα σώματα των άλλων, αναπτύσσουν περισσότερη αντοχή και κερδίζουν εργαλεία για να δουν την ζωή θετικά και να συνεχίσουν να δρουν ως ενεργές πολίτες του σήμερα. Διεκδικούμε μια δυναμική θέση ορατότητας κι ελπίζουμε να εμπνευστούν κι άλλες γυναίκες για να κάνουν το ίδιο.

-Τι συμβουλή θα δίνατε σε όποια γυναίκα νιώθει το βάρος του χρόνου στις πλάτες της; 

Η αλήθεια είναι ότι όσο μπορώ αποφεύγω τις συμβουλές γιατί έχουν ένα ειδικό βάρος το οποίο συχνά δημιουργεί τύψεις κι ενοχές αντί να ενθαρρύνει… Αυτό που μπορώ να πω ότι βοηθάει εμένα κι όποια θέλει ας το κάνει ό,τι θέλει: Αν δεν μεγαλώναμε, σημαίνει ότι θα πεθαίναμε. Η ζωή, για όσο είναι εδώ, είναι γεμάτη εκπλήξεις και το σώμα μας είναι το πρώτο και τελευταίο σπίτι μας. Η μόνη ουσιαστική ιδιοκτησία μας. Οι ρυτίδες μας είναι τα παράσημα μας. Φροντίδα, αγάπη, τρυφερότητα, κατανόηση, πρώτα για την εαυτή μας και μετά για τους γύρω μας.