Η υπερθέρμανση του πλανήτη χτυπά τα… σπίτια μας – Ποιος θα πληρώσει τις καταστροφές;

Εάν κάποιος σας ρωτούσε ποια μέρη μπορείτε να σκεφτείτε ότι είναι ευάλωτα στην κλιματική αλλαγή, ίσως σκεφτόσασταν κάποια νησιά με χαμηλό υψόμετρο ή ακόμα και στα επίπεδα της θάλασσας στον Ειρηνικό Ωκεανό ή ίσως τους ορυζώνες στο Μπαγκλαντές.

Αλλά μια άλλη, εξίσου ρεαλιστική απάντηση θα ήταν το… σπίτι σας!

Σύμφωνα με ανάλυση του Economist, περίπου το ένα δέκατο της παγκόσμιας οικιστικής ιδιοκτησίας από την άποψη της αξίας απειλείται από την υπερθέρμανση του πλανήτη—συμπεριλαμβανομένων πολλών σπιτιών που δεν βρίσκονται καθόλου κοντά στην ακτή. Από ανεμοστρόβιλους που πλήττουν τις μεσοδυτικές πολιτείες των ΗΠΑ μέχρι χαλάζι σε μέγεθος μπάλας του τένις που συνθλίβουν τις στέγες των ιταλικών επαύλεων, οι κακές καιρικές συνθήκες που προκαλούνται από τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κλονίζουν τα θεμέλια της πιο σημαντικής κατηγορίας περιουσιακών στοιχείων στον κόσμο.

Το πιθανό κόστος προέρχεται από πολιτικές που έχουν σχεδιαστεί για τη μείωση των εκπομπών των σπιτιών καθώς και από τις ζημιές που σχετίζονται με το κλίμα. Είναι τεράστιοι. Σύμφωνα με μια εκτίμηση, η κλιματική αλλαγή και η καταπολέμησή της θα μπορούσαν να εξαλείψουν το 9% της αξίας των κατοικιών στον κόσμο έως το 2050 – η οποία ανέρχεται σε 25 τρισεκατομμύρια δολάρια, όχι πολύ λιγότερο από το ετήσιο ΑΕΠ της Αμερικής. Είναι ένας τεράστιος λογαριασμός που κρέμεται πάνω από τις ζωές των ανθρώπων και το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Και φαίνεται προορισμένο να πυροδοτήσει έναν πανίσχυρο αγώνα για το ποιος θα πρέπει να πληρώσει.

Οι ιδιοκτήτες σπιτιού είναι ένας υποψήφιος. Αλλά αν κοιτάξετε τις αγορές ακινήτων σήμερα, δεν φαίνεται να επιβαρύνουν το κόστος. Οι τιμές των κατοικιών δείχνουν ελάχιστα σημάδια προσαρμογής στον κλιματικό κίνδυνο.

Στο Μαϊάμι, η ανησυχία για την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, έχει αυξηθεί κατά τέσσερα πέμπτα αυτή τη δεκαετία, πολύ περισσότερο από τον αμερικανικό μέσο όρο. Επιπλέον, επειδή ο αντίκτυπος της κλιματικής αλλαγής είναι ακόμα αβέβαιος, πολλοί ιδιοκτήτες μπορεί να μην γνώριζαν πόσο υψηλό ρίσκο αναλάμβαναν όταν αποφάσιζαν να αγοράσουν το σπίτι τους.

Ωστόσο, ο επιμερισμός του κόστους θα είναι δύσκολος για τις κυβερνήσεις, κυρίως επειδή γνωρίζουν ότι οι ψηφοφόροι ενδιαφέρονται τόσο πολύ για την αξία των σπιτιών τους.

Το νομοσχέδιο έχει τρία μέρη: πληρωμή για επισκευές, επένδυση στην προστασία και τροποποίηση σπιτιών για τον περιορισμό της κλιματικής αλλαγής.

Φούσκα κλιματικής ασφάλισης

Οι ασφαλιστές συνήθως αναλαμβάνουν το κόστος των επισκευών αφού μια καταιγίδα καταστρέψει μια στέγη ή μια πυρκαγιά καταστρέψει ένα ακίνητο. Καθώς το κλίμα επιδεινώνεται και οι φυσικές καταστροφές γίνονται πιο συχνές, η ασφάλιση κατοικίας γίνεται επομένως πιο ακριβή. Κατά τόπους, θα μπορούσε να γίνει τόσο ακριβή ώστε να προκαλέσει πτώση των τιμών των κατοικιών.

Ορισμένοι ειδικοί προειδοποιούν για μια «φούσκα κλιματικής ασφάλισης» που επηρεάζει το ένα τρίτο των αμερικανικών σπιτιών. Οι κυβερνήσεις πρέπει είτε να ανεχθούν τις απώλειες που επιβάλλουν στους ιδιοκτήτες σπιτιού είτε να αναλάβουν οι ίδιες τους κινδύνους, όπως συμβαίνει ήδη σε περιοχές της Καλιφόρνιας που είναι επιρρεπείς σε πυρκαγιές και της Φλόριντα που είναι επιρρεπής στους τυφώνες.

Η συνδυασμένη έκθεση των υποστηριζόμενων από το κράτος «ασφαλιστών έσχατης ανάγκης» σε αυτές τις δύο πολιτείες τετραπλασιάστηκε καθώς από 160 δισεκατομμύρια δολάρια το 2017 ανήλθε σε 633 δισεκατομμύρια δολάρια. Οι τοπικοί πολιτικοί θέλουν να μεταφέρουν τον κίνδυνο στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση, η οποία στην πραγματικότητα πληρώνει σήμερα το κόστος των καταστροφών λόγω πλημμύρας

Οι φυσικές καταστροφές μπορεί να αποφευχθούν με την επένδυση στην προστασία ακινήτων ή και υποδομών. Η διατήρηση των σπιτιών ως χώρων κατοικήσιμων μπορεί να απαιτεί κλιματισμό.

Λίγα σπίτια στην Ινδία έχουν κλιματιστικές συσκευές, παρόλο που η χώρα υφίσταται επιδείνωση των κυμάτων καύσωνα. Στην Ολλανδία, ένα σύστημα αναχωμάτων, τάφρων και αντλιών προστατεύει τη χώρα από πλημμυρικά φαινόμενα. Το Τόκιο έχει ορθώσει εμπόδια για να συγκρατήσει τα νερά των πλημμυρών.

Η χρηματοδότηση αυτής της επένδυσης είναι η δεύτερη πρόκληση. Θα έπρεπε οι ιδιοκτήτες σπιτιών που δεν είχαν ιδέα ότι διατρέχουν κίνδυνο να πληρώσουν, ας πούμε, για ένα τσιμεντένιο υπόστρωμα σε περίπτωση που το σπίτι τους κινδυνεύει με καθίζηση;

Ή μήπως είναι σωστό οι ιδιοκτήτες κατοικιών να προστατευτούν από τέτοιου είδους απροσδόκητα και άνισα κατανεμημένα κόστη; Οι πυκνοκατοικημένες παράκτιες πόλεις, οι οποίες χρειάζονται περισσότερο προστασία από τις πλημμύρες, είναι συχνά η κορωνίδα των οικονομιών και των κοινωνιών των χωρών τους – σκεφτείτε απλώς το Λονδίνο, τη Νέα Υόρκη ή τη Σαγκάη.

Το τελευταίο ερώτημα είναι πώς να πληρώσετε για εγχώριες τροποποιήσεις που εμποδίζουν την περαιτέρω κλιματική αλλαγή. Τα σπίτια ευθύνονται για το 18% των παγκόσμιων εκπομπών που σχετίζονται με την ενέργεια. Πολλοί είναι πιθανό να χρειαστούν αντλίες θερμότητας, οι οποίες λειτουργούν καλύτερα με ενδοδαπέδια θέρμανση ή μεγαλύτερα καλοριφέρ, και παχιά μόνωση.

Δυστυχώς, η μετασκευή των σπιτιών είναι ακριβή.

Ζητώντας οι κυβερνήσεις από τους ιδιοκτήτες σπιτιών να πληρώσουν αυτά τα κόστη μπορεί να οδηγήσουν σε αντιδράσεις. Πέρυσι ο κυβερνητικός συνασπισμός της Γερμανίας προσπάθησε να απαγορεύσει τους λέβητες αερίου, ωστόσο αναγκάστηκε να αναθεωρήσει το μέτρο αυτό όταν οι ψηφοφόροι αντιτάχθηκαν σθεναρά στην ανάληψη από μέρους τους αυτού του κόστους. Η Ιταλία ακολούθησε μια εναλλακτική προσέγγιση, προσφέροντας εξαιρετικά γενναιόδωρα και κακώς σχεδιασμένα επιδόματα σε νοικοκυριά για ενεργειακή αναβάθμιση των κατοικιών τους. Η χώρα δαπάνησε το εκπληκτικό ποσό των 219 δισεκατομμυρίων ευρώ (ή 10% του ΑΕΠ της) για την προώθηση αυτού του αμφιλεγόμενου μέτρου.

Η αδράνεια θα φέρει δυσάρεστες εκπλήξεις

Ο πλήρης αντίκτυπος της κλιματικής αλλαγής είναι ακόμη αρκετά μακριά. Αλλά, όπως επισημαίνει ο Economist, όσο πιο γρήγορα οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής μπορούν να επιλύσουν αυτά τα ζητήματα, τόσο το καλύτερο. Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι τιμές των κατοικιών αντιδρούν σε αυτούς τους κινδύνους μόνο μετά την καταστροφή, όταν είναι πολύ αργά για προληπτικές επενδύσεις.

Επομένως, η αδράνεια είναι πιθανό να οδηγήσει σε δυσάρεστες εκπλήξεις. Η στέγαση είναι ένα πολύ σημαντικό περιουσιακό στοιχείο για να τιμωρείται λανθασμένα σε ολόκληρη την οικονομία – κυρίως επειδή είναι τόσο ζωτικής σημασίας για το χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να δράσουν αναλόγως. Μέχρι τον 18ο αιώνα, μεγάλο μέρος της Ολλανδίας ακολουθούσε την αρχή ότι μόνο οι κοντινές κοινότητες θα συντηρούσαν αναχώματα – και το σύστημα μαστιζόταν από ανεπαρκείς επενδύσεις και άσκοπες πλημμύρες ως αποτέλεσμα αυτής της λογικής.

Οι κυβερνήσεις από μόνες τους μπορούν να λύσουν τέτοια προβλήματα συλλογικής δράσης δημιουργώντας υποδομές, και πρέπει να το κάνουν ιδιαίτερα γύρω από πόλεις υψηλής παραγωγικότητας. Οι ιδιοκτήτες θα χρειαστούν κίνητρα για να ξοδέψουν μεγάλα ποσά για τη μετασκευή των σπιτιών τους ώστε να αναβαθμιστούν ενεργειακά, κάτι που ωφελεί όλους.

Ταυτόχρονα, ωστόσο, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει να προσέχουν να μην επιδοτούν την ανοησία, προσφέροντας μεγάλες σιωπηρές εγγυήσεις και ρητά ασφαλιστικά συστήματα που υποστηρίζονται από το κράτος. Αυτά όχι μόνο αποτελούν απαράδεκτο κίνδυνο για τους φορολογούμενους, αλλά αποδυναμώνουν επίσης το κίνητρο για τους ανθρώπους να επενδύσουν για να κάνουν τα ακίνητά τους πιο ανθεκτικά. Και συγκρατώντας ή περιορίζοντας τα ασφάλιστρα, δεν κάνουν τίποτα για να αποθαρρύνουν τους ανθρώπους να μετακινηθούν σε περιοχές που είναι ήδη γνωστό ότι είναι υψηλού κινδύνου σήμερα. Οι οιωνοί δεν είναι καλοί, παρόλο που το διακύβευμα είναι τόσο μεγάλο. Για δεκαετίες οι κυβερνήσεις απέτυχαν να αποτρέψουν την οικοδόμηση σε πλημμυρικές πεδιάδες.

Ο λογαριασμός των 25 τρισεκατομμυρίων δολαρίων θα δημιουργήσει προβλήματα σε όλο τον κόσμο. Αλλά το να μην κάνεις τίποτα σήμερα θα κάνει το αύριο πιο οδυνηρό. Τόσο για τις κυβερνήσεις όσο και για τους ιδιοκτήτες κατοικιών, η χειρότερη απάντηση στο αίνιγμα της στέγασης θα ήταν να το αγνοήσουν.

Πηγή: ΟΤ