Τα τσιμέντινα αστικά τείχη

Χωρίς περίσκεψιν, χωρίς λύπην

Χωρίς αιδώ μεγάλα κι αψηλά

Τριγύρω μου έκτισαν τείχη

Και κάθομαι και απελπίζομαι

Τώρα εδώ.

Άλλο δεν σκέπτομαι τον νουν μου

Τρώει αυτή η τύχη…

Κ.Π. Καβάφης 1897

Χωρίς υπερβολές, οι παραπάνω στίχοι του Κ.Π. Καβάφη μας δίνουν την εντύπωση, ότι αυτό το ποίημά του ενώ γράφτηκε πριν από 126 χρόνια, όλες αυτές οι λέξεις και προτάσεις είναι ένα σημερινό ψυχογράφημα του μέσου κατοίκου της πρωτεύουσας, γιατί όχι και όλων των τσιμέντινων τειχών ενός τυπικού νεοελληνικού άστεως. Θα προχωρούσα μάλιστα και σε μια πρόταση, προς τις πρυτανικές αρχές των πολυτεχνείων μας. Οι επτά αυτοί επιγραμματικοί στίχοι να κοσμήσουν τις κεντρικές εισόδους των αρχιτεκτονικών σχολών μας. Δεν θα ήταν υπερβολή, διότι σε μια από τις εισόδους του Πανεπιστημίου της Κουΐμπρα στην Πορτογαλία, που είναι ένα από τα αρχαιότερα ΑΕΙ της Ευρώπης δεσπόζει το ανάγλυφο επίγραμμα:

«Μηδείς αγεωμέτρητος εισίτω». Το πλατωνικό αυτό επίγραμμα σε ολοκάθαρη ελληνική γραφή ήταν και σ’ ένα από τα ταξίδια μου στην Ιβηρική το πιο συνταρακτικά εντυπωσιακό μήνυμα για τη δημιουργία γεωμετρημένων, δηλαδή καταρτισμένων επιστημονικά και ακέραιων ψυχολογικά ανθρώπων. Άρα, ευπρόσδεκτο αυτό το επίγραμμα και στις δικές μας ανώτατες σχολές. Δεν το βλέπω, ούτε όμως και το ελπίζω, καθότι τέτοιες επιγραμματικές προτροπές κατά το κοινώς λεγόμενο «Χαλάνε την πιάτσα» της καλοπέρασης, σύμφωνα με το δόγμα της απαιδευσίας ή αλλιώς της ήσσονος προσπάθειας.

Τα bonus της ντροπής

Σύμφωνα με ρεπορτάζ της «Καθημερινής» (03/04/24) ατύπως ή τυπικά έχει καθιερωθεί ένα bonus δηλαδή χαριστικό προτέρημα για περισσότερο ύψος σε πολυκατοικίες ορισμένων ή των περισσότερων δήμων, προς τους οποίους οι πρώην αρμόδιες πολεοδομικές υπηρεσίες του υπουργείου Περιβάλλοντος έχουν εκχωρήσει πολεοδομικές αρμοδιότητες. Ευτυχώς που ορισμένοι δήμοι (όπως ο δήμος Βάρης-Βούλας-Βουλιαγμένης) έχουν αναστείλει την έκδοση οικοδομικών αδειών για την επέκταση των τετραώροφων πολυκατοικιών σε εξαώροφα τσιμέντινα εκτρώματα.

Οι λόγοι και οι αιτίες της αντίδρασης κατά της καθ’ ύψος τσιμεντοποίησης των κτιρίων είναι προφανείς, όπως:

• Η μετατροπή ορισμένων δημοτικών οδών σε απροσπέλαστα τσιμέντινα τείχη.
• Η δημιουργία ενός περίεργου και αντικοινωνικού λόμπι, μεταξύ δημοτικών αρχών και εργολάβων οικοδομών.

Από αυτή την ασύστολη σύμπραξη μεταλλάσσονται πρώην πράσινες γειτονιές με καλαίσθητα και δροσερά πάρκα και πλατείες με χώρους αναψυχής για μικρά παιδιά, κυριολεκτικά αλλάζουν πρόσωπο με την ασύστολη δόμηση και απωθούν αντί να προσελκύουν τους περίοικους.

Η καταστροφική αυτή και μανιακή τσιμεντοποίηση έχει κυριολεκτικά αχρηστεύσει πολύτιμους χώρους αναψυχής στον άλλοτε υποδειγματικό δήμο της Νέας Σμύρνης. Ευτυχώς η ισοπεδωτική αυτή μανία δεν έχει πλήξει την πλατεία της 25^ης Μαρτίου που διατηρεί ακόμη τον υπέροχο σχεδιασμό της από τον ταλαντούχο και αείμνηστο γλύπτη Βάσο Καπάνταη (1924-1990) με αξιόλογο φορτίο μόρφωσης (σπούδασε στην ΑΣΚΤ και τη Φιλοσοφική Σχολή του ΕΚΠΑ).

Τσιμέντινες φαβέλες στη Νέα Σμύρνη

Η πιο ασυγχώρητη πρωτοβουλία μετάλλαξης της άλλοτε κηπούπολης της Νέας Σμύρνης, σε αχανή τσιμέντινη φαβέλα χρεώνεται δυστυχώς στους περισσότερους ή ορθότερα σε όλους τους μεταδικτατορικούς δημάρχους οι οποίοι εκμεταλλευόμενοι την ελαστικότητα του υπουργείου Περιβάλλοντος, έναντι του λόμπι δημάρχων-εργολάβων, έχουν μετατρέψει τη Νέα Σμύρνη σε τσιμέντινο οικοδομικό δαίδαλο με αποτέλεσμα:

• Την κατάργηση της οπτικής αλλά υγιεινής επικοινωνίας των δημοτών της Νέας Σμύρνης με τη θαλάσσια αύρα του Σαρωνικού.
• Την περιστοίχιση σε όλα τα σημεία του ορίζοντα της Νέας Σμύρνης από τις περισσότερες εξαώροφες και επταώροφες πολυκατοικίες με σχεδόν μηδενικό ακάλυπτο χώρο. Έτσι αφανίζονται οι κορυφογραμμές της Πάρνηθας, της Πεντέλης, του Υμηττού και του Αιγάλεω και οι κάτοικοι του άλλοτε ειδυλλιακού αυτού δήμου μετατρέπονται, σε τροφίμους…αναμορφωτηρίων!

Υπάρχει άραγε διέξοδος σ’ αυτά τα αδιέξοδα που κατατρύχουν όχι μόνο τη Νέα Σμύρνη, αλλά και όλα τα  τσιμεντοποιημένα αστικά κέντρα της Ελλάδας;

Η απάντηση είναι: Όχι, όσο τα πολεοδομικά καθήκοντα εκχωρούνται ασύστολα στο απαράδεκτο λόμπι του εργολαβικού κεφαλαίου με  τους υποτακτικούς δήμους. Δηλαδή απαιτείται η de jure επιστροφή των πολεοδομικών καθηκόντων στο υπουργείο Περιβάλλοντος και άλλους συναρμόδιους κρατικούς φορείς.