Οδηγίες για να έχεις πάντα δουλειά – Τα επαγγέλματα του μέλλοντος στην Ελλάδα

Οι Πανελλαδικές Εξετάσεις πλησιάζουν και ένα από τα θέματα το οποίο παραδοσιακά απασχολεί γονείς μαθητές και φοιτητές είναι οι προοπτικές των επαγγελμάτων στην αυριανή αγορά εργασίας. Έτσι, επαγγέλματα που προδιαγράφουν θετικούς δείκτες στην απασχολησιμότητα τους, συχνά προσδιορίζονται ως επαγγέλματα του μέλλοντος και τα προγράμματα σπουδών που συνδέονται με αυτά είναι περιζήτητα στις προτιμήσεις των νέων ανθρώπων.

• Τοξικολόγος

Σύμφωνα με μελέτη του EMPLOY EDU, ο Τοξικολόγος ως ειδικός επιστήμονας έχει μια σύνθετη αποστολή. Εξετάζει την επίδραση των τοξικών ουσιών στους έμβιους οργανισμούς και τις άμεσα συνδεόμενες βλάβες. Ενδεικτικά, μελετά τη συμπτωματολογία δηλητηριάσεων κυρίως στον άνθρωπο και συχνά υλοποιεί τοξικολογική ανάλυση στα βιολογικά υλικά του ασθενούς προκειμένου να τακτοποιηθεί σε αυτά η τοξική ουσία. Όταν, ως επιστήμη, επικεντρώνεται στην ιατροδικαστική, τότε αναφερόμαστε στην Τοξικοκινητική, στην Κλινική Τοξικολογία και ευρύτερα στη Δικαστική Τοξικολογία που συχνά καλείται να δώσει λύσεις και απαντήσεις στη διαλεύκανση μιας σύνθετης υπόθεσης κ.ο.κ. Εύλογα, ως διεπιστημονικός κλάδος αντλεί γνώσεις από τη φαρμακευτική-φαρμακολογία, την αναλυτική χημεία, τη βιοχημεία, τη φυσιολογία, τη μοριακή βιολογία, ενώ τα πορίσματα της έχουν εφαρμογή στη διατροφολογία, στην ιατρική, στην Ιατροδικαστική κ.λπ.

Είτε εξετάζει την επίδραση ουσιών σε εργαστήρια και στη βιομηχανία, είτε συνδράμει στην εξαγωγή χρηστικών συμπερασμάτων νομικού ενδιαφέροντος, το έργο του τοξικολόγου είναι σημαντικό σε πολλούς τομείς της οικονομίας και της κοινωνίας γενικότερα. Για τον ενδιαφερόμενο μαθητή, αφετηρία μπορεί να είναι προγράμματα σπουδών Μοριακής Βιολογίας & Γενετικής, Βιοχημείας & Βιοτεχνολογίας, Κτηνιατρικής, Χημείας αλλά και μεταπτυχιακές εξειδικεύσεις Τοξικολογίας που προσφέρονται σε διάφορά ιδρύματα της ημεδαπής όπως αυτή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας αλλά και της αλλοδαπής.

• Διαμεσολαβητής

Ένα σχετικά νέο επάγγελμα είναι αυτό του Διαμεσολαβητή όπου, ως διαπιστευμένο στέλεχος, αναλαμβάνει να διαμεσολαβήσει ανάμεσα σε διαδίκους διευκολύνοντας τα συμμετέχοντα μέρη να βρουν μια κοινά αποδεκτή λύση στη μεταξύ τους διαφορά/διένεξη. Αυτό γίνεται αξιοποιώντας μια «εναλλακτική μέθοδο επίλυσης διαφορών» όπως ορίζονται διεθνώς οι συναφείς διαδικασίες που εφαρμόζονται για την διευθέτηση μιας διαφοράς μεταξυ διαδίκων χωρίς την έκδοση δικαστικής απόφασης. Μια εξειδίκευση η οποία, πέραν των απαραίτητων γνώσεων και της σχετικής εκπαίδευσης, προαπαιτεί και σημαντικά soft skills όπως ενσυναίσθηση, δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων, αντικειμενικότητα κ.λπ. Διενέξεις που μπορούν να υπαχθούν στη Διαμεσολάβηση σχετίζονται -ενδεικτικά- με θέματα αποζημίωσης ασθενών, εμπορικές και εργατικές διαφορές, ζητήματα πνευματικής ιδιοκτησίας και αρκετά ακόμη.

Για να εργαστεί κάποιος ως Διαμεσολαβητής, θα πρέπει να παρακολουθήσει ειδικό πρόγραμμα κατάρτισης Διαμεσολαβητών και θα πρέπει -γενικά- να είναι: α) απόφοιτος τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, β) να έχει παρακολουθήσει πρόγραμμα κατάρτισης και εκπαίδευσης Διαμεσολαβητών που εφαρμόζονται από τους Φορείς Κατάρτισης Διαμεσολαβητών, γ) να είναι διαπιστευμένος από την Κεντρική Επιτροπή Διαμεσολάβησης και εγγεγραμμένος στο Μητρώο Διαμεσολαβητών που τηρείται στο Υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Αν και λοιπόν αρκεί γενικά ένα πτυχίο Α.Ε.Ι. και εγκεκριμένο πρόγραμμα εκπαίδευσης στη διαμεσολάβηση, άμεσα συνδεόμενες σπουδές θα λέγαμε πως είναι αυτές της Νομικής, των Διεθνών Ευρωπαϊκών Σπουδών, των Πολιτικών Επιστημών, Οικονομικών Επιστημών, Δημόσιας Διοίκησης κ.λπ. Αξίζει να σημειωθεί πως υφίστανται επισημά μητρώα και στοιχεία των Διαμεσολαβητών ανα νομό σε όλη την Επικράτεια και μάλιστα και ανα κατηγορία Διαμεσολαβητών.

• Γεροντολόγος

Αν και δεν θα μπορούσαμε να τη χαρακτηρίσουμε ακόμη ως αυτόνομο επάγγελμα, ως εξειδίκευση, η γεροντολογία είναι ένας διεπιστημονικός κλάδος που αποσκοπεί στη μέριμνα και στη βελτίωση της ποιότητας και του προσδόκιμου ζωής της τρίτης ηλικίας. Εύλογα λοιπόν, εμπλέκει πεδία όπως αυτοφροντίδα, διατροφή, ιατρική μέριμνα και κάθε άλλο θέμα που σχετίζεται τόσο με την υγεία αλλά και την καθημερινότητα ενός ανθρώπου στην τρίτη ηλικία.

Με δεδομένη την απουσία γηριατρικής και γεροντολογικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα, η Ελληνική Γεροντολογική και Γηριατρική Εταιρεία διοργανώνει μετεκπαιδευτικά μαθήματα πάνω στην Γηριατρική. Ο Γεροντολόγος μπορεί να απασχοληθεί στην Ελληνική Γεροντολογική και Γηριατρική Εταιρεία, σε γηροκομεία, σε νοσοκομεία, σε κλινικές, σε κέντρα υγείας ή ως ελεύθερος επαγγελματίας. Φυσικά, προγράμματα σπουδών που συνδέονται με αυτόν τον κλάδο είναι πρώτιστα αυτά της Ιατρικής, αλλά και ένας απόφοιτος Νοσηλευτικής, Διαιτολογίας, Εργοθεραπείας κ.λπ. μπορεί να εξειδικευθεί μελλοντικά στο δυναμικό αυτό πεδίο.

• Αναδυόμενοι Κλάδοι στα Επιστημονικά Πεδία

Παράλληλα, εξίσου σημαντικό είναι να γνωρίζουμε τους κλάδους μέσα από τους οποίους γεννώνται πολλές ευκαιρίες για επαγγέλματα του μέλλοντος. Μια ευδιάκριτη εικόνα για πολλούς κλάδους μας αποδίδει η μελέτη «Επαγγέλματα του Μέλλοντος & Αναδυόμενοι Κλάδοι στα Επιστημονικά Πεδία» που υλοποιείται από την επιστημονική ομάδα των συμβούλων εκπαίδευσης & σταδιοδρομίας EMPLOY EDU, υπο την εποπτεία του Δρ Ταουσάνη Χρήστου. Σε συνδυασμό με στοχευμένη συμβουλευτική και ερωτηματολόγια κλίσεων και ενδιαφερόντων, οι πληροφορίες αυτές αποτελούν μια ιδανική αφετηρία για εύστοχη επιλογή σπουδών και επαγγέλματος. Παραθέτουμε, ενδεικτικά, ορισμένα λοιπόν πεδία που σχετίζονται με κλάδους που αναμένονται να έχουν θετικές τάσεις στην αυριανή αγορά εργασίας

• Extended (XR) – Mixed Reality (MR) | Επαυξημένη Πραγματικότητα-Μεικτή Πραγματικότητα

Οι τεχνολογίες VR-AR διαδραματίζουν ήδη σημαντικό ρόλο σε τομείς όπως η ιατρική, η διαφήμιση, ο πολιτισμός κ.λπ. και συνεπώς επιστήμονες των υπολογιστών, προγραμματιστές, στελέχη & απόφοιτοι με συναφείς γνώσεις, ήδη δραστηριοποιούνται, είτε μεμονωμένοι είτε σε διάφορες επιχειρήσεις, δυναμικά. Από επαγγελματίες που είναι σε θέση κάνουν δυνατή τη τρισδιάστατη περιήγηση στο μουσείο της Ακρόπολης μέχρι να σχεδιάζουν ψηφιακά ενδύματα στο Disney Verse, σύντομα οι συναφείς ειδικότητες θα εξελίσσονται σε μια ευρέως διαδεδομένη επαγγελματική ειδικότητα όπως έγινε πριν κάποια χρόνια με τους social media specialists.

Παραδοσιακές επιλογές για τον κλάδο αποτελούν τμήματα στο 2o & 4o επιστημονικό πεδίο όπως Εφαρμοσμένης πληροφορικής, Επιστήμης Υπολογιστών, Πληροφορικής, Μηχανικών Πληροφορικής αλλά και πιο διεπιστημονικά προγράμματα σπουδών όπως το Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας το οποίο το συναντούμε και στο 1ο επίσης επιστημονικό πεδίο.

• Γνωσιακές Επιστήμες & Νευροεπιστήμες

Πολύ συχνά ως Γνωσιακή επιστήμη καλείται η διεπιστημονική μελέτη των νοητικών ή γνωσιακών φαινομένων και διαδικασιών. Οι αναδυόμενες τάσεις στη γνωσιακή επιστήμη δημιουργούν νέα δεδομένα και ευκαιρίες για πολλούς μαθητές θεωρητικών-ανθρωπιστικών επιστημών που οραματίζονται μια επαγγελματική και επιστημονική πορεία που ξεφεύγει από τις παραδοσιακές οδούς των κλασικών επιστημών. Για παράδειγμα, η Γνωσιακή Γλωσσολογία προσφέρει μία διαφορετική προσέγγιση στη μελέτη της γλώσσας προκειμένου να συνεισφέρει αποτελεσματικά και στην υπολογιστική γλωσσολογία, έναν κλάδο τις εφαρμογές του οποίου τις αξιοποιούμε καθημερινά.

Ακόμη και γλωσσικά ελλείμματα που παρατηρούνται σε διάφορες νόσους όπως το Alzheimer, αναδεικνύουν τη σχέση γλώσσας και εγκεφάλου ερμηνεύοντας επίκτητες γλωσσικές διαταραχές. Από την άλλη, οι Νευροεπιστήμες αρχίζουν να αλληλεπιδρούν, ουσιαστικά, με πολλούς τομείς. Η κατανόηση διαφόρων λειτουργιών με αξιοποίηση νευροαπεικονιστικών και συμπεριφορικών δεδομένων είναι αντικείμενο μελέτης κοινωνικών επιστημόνων, ψυχολόγων, ιατρών, βιολόγων προγράμματα σπουδών τα οποία τα συναντούμε σε τμήματα στο 1ο & 3ο συνήθως επιστημονικό πεδίο.

• Data Analysis | Ανάλυση Δεδομένων

Οι επιστήμονες των δεδομένων βοηθούν φορείς, οργανισμούς και εταιρείες να διαχειρίζονται, να αποθηκεύουν και να προστατεύουν τα δεδομένα τους. Συνεργάζονται με τους μηχανικούς υπολογιστών και λοιπά στελέχη για τη δημιουργία μοντέλων και σχεδίων για δομές των βάσεων δεδομένων, για να εξάγουν και αξιολογούν την ποιότητα των δεδομένων, για να διασφαλίζουν πως τα δεδομένα είναι ασφαλή και ποιοτικά και πολλά ακόμη.

Σημαντικά πεδία και μαθήματα για μια σχετική καριέρα στην αρχιτεκτονική δεδομένων αφορούν συστήματα βάσεων δεδομένων, διαχείριση δεδομένων, λειτουργικά συστήματα, ανάλυση συστημάτων. Ενδεικτικά τμήματα που μπορούν να εφοδιάσουν με σχετικές γνώσεις και να αποτελέσουν τη βάση για να δραστηριοποιηθεί μελλοντικά ένας μαθητής σε αυτό το πεδίο είναι: Πληροφορικής, Εφαρμοσμένης Πληροφορικής, Μαθηματικών, Ψηφιακών Συστημάτων κ.λπ.

• Επιχειρηματική Ευφυΐα (BI)

Στους περισσότερους κλάδους και επιχειρήσεις η λειτουργία τους, η λήψη απόφασης και η εξέλιξη τύπους αρχίζει να ξεφεύγει από το προσωποκεντρικό – εμπειρικό μοντέλο και να αναδιαμορφώνεται σε ένα νέο μοτίβο όπου το τελικό αποτέλεσμα είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων. Ο κύριος ρόλος του εξειδικευμένου στελέχους σε αυτό τον κλάδο είναι η ανάλυση δεδομένων για τον προσδιορισμό τομέων όπου ένας οργανισμός μπορεί να βελτιωθεί και εξειδικεύονται στον εντοπισμό πιθανών κινδύνων σε οργανισμούς και στην εξεύρεση των κατάλληλων λύσεων.

Σχετικό πτυχίο με τον κλάδο είναι στη στατιστική, στην επιστήμη των υπολογιστών, στη διοίκηση επιχειρήσεων και φυσικά η συνεχόμενη μετεκπαίδευση σε νέα δεδομένα και ειδικές γνώσεις (SQL, Oracle, Python, Tableau, R κ.λπ.). Ενδεικτικά τμήματα που μπορούν να αποτελέσουν τη βάση για να δραστηριοποιηθεί μελλοντικά ένας μαθητής σε αυτό το πεδίο είναι: Επιστήμης Υπολογιστών Κρήτης, Στατιστικής & Ασφαλιστικής, Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας, Οργάνωσης & Διοίκησης Επιχειρήσεων, επιλογές δηλαδή που συναντώνται κυρίως στο 4ο και λιγότερο στο 2ο επιστημονικό πεδίο.

Ποια είναι τα επαγγέλματα του μέλλοντος στην Ελλάδα

Επιπρόσθετα, όπως προαναφέρθηκε, αξίζει να δούμε σε τοπικό επίπεδο και επαγγέλματα του μέλλοντος όπως περιγράφονται από μελέτες όπως αυτή του Συνδέσμου Ελλήνων Βιομηχάνων (ΣΕΒ). Εδώ αξίζει να σημειωθεί πως τα συγκεκριμένα επαγγέλματα επιλέχθηκαν -σύμφωνα με την ενημέρωση του ΣΕΒ- λόγω συγκεκριμένων κριτηρίων και δεδομένων.

Ειδικότερα, σε αυτά απασχολούνται περισσότεροι από 240.000 εργαζόμενοι. Οι 80.000 περίπου από αυτούς απασχολούνται στη μεταποίηση και σε άλλους δυναμικούς κλάδους της ελληνικής οικονομίας. Επίσης, οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν δυσκολίες εξεύρεσης κατάλληλου ανθρώπινου δυναμικού ενώ οι προβλέψεις για την εξέλιξη της απασχόλησης είναι ευοίωνες για πολλά από αυτά καθώς βρίσκονται στο προπύργιο της τεχνολογικής εξέλιξης.

Όπως μαρτυρεί και ο ίδιος ο ΣΕΒ: «Σε αυτήν τη νέα πραγματικότητα, βασικό ζητούμενο είναι η προσαρμογή όλων στις νέες προκλήσεις προκειμένου να ανταπεξέλθουν στο διεθνές ανταγωνιστικό περιβάλλον» και παραθέτει ακολούθως πως «στην Ελλάδα, παρά τα υψηλά ποσοστά ανεργίας, την αύξηση του αριθμού των πτυχιούχων ανώτατης εκπαίδευσης και το ευρύ φάσμα επιλογών που προσφέρει το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, σε επίπεδο βαθμίδων, διαδρομών και ειδικοτήτων, οι επιχειρήσεις δυσκολεύονται να καλύψουν κενές θέσεις εργασίας και εντοπίζουν ελλείψεις, τόσο τεχνικών όσο και οριζόντιων δεξιοτήτων, στο ανθρώπινο δυναμικό τους. Ποια είναι όμως αυτά τα επαγγέλματα;

• Μηχανικός Δικτύων και Βάσεων Δεδομένων
• Μηχανικός Ανάπτυξης Λογισμικού
• Τεχνικός Ηλεκτρονικών Υπολογιστικών Συστημάτων και Δικτύων
• Τεχνικός Βιομηχανικών Εγκαταστάσεων
• Τεχνικός Αυτοματισμών
• Στέλεχος Διαχείρισης Ασφάλειας & Ποιότητας Τροφίμων
• Εργοδηγός κλάδου εξόρυξης
• Στέλεχος προώθησης εξαγωγών
• Στέλεχος εφοδιαστικής αλυσίδας
• Τεχνικός Ηλεκτρολογικών Συστημάτων, Εγκαταστάσεων και Δικτύων
• Χειριστής μηχανημάτων έργου

Οι σχολές και τα Τμήματα που οδηγούν στα Επαγγέλματα του Μέλλοντος

Αναμφίβολα, τα κλασικά πανεπιστημιακά τμήματα μπορούν να αποτελέσουν μια άρτια βάση και αφετηρία, προκειμένου ο αυριανός απόφοιτος να μπορέσει να μεταπηδήσει ή και να ειδικευθεί σε ένα καινοτόμο πεδίο και εν τέλει να ασκήσει ένα επάγγελμα του μέλλοντος. Για παράδειγμα, τα Τμήματά Γεωπονίας είναι ένα από τα πρώτα ιδρυθέντα Τμήματα των Ελληνικών ΑΕΙ και από τους γνωστούς κλάδους. Υπηρετώντας ωστόσο αυτήν την ευρύτατη επιστήμη, μπορούν να αποτελέσουν αφετηρία για να εργαστεί κάποιος μελλοντικά ως Βιοτεχνολόγος, Μηχανικός Τροφίμων, Γενετιστής.

Ακόμη, η Φαρμακευτική είναι από τις πρώτες επιστήμες που διδάχθηκαν στο Πανεπιστήμιο. Ενδεικτικά, το 1835 υπεγράφη Β.Δ. για τη σύσταση στην Αθήνα «θεωρητικού και πρακτικού καταστήματος Χειρουργίας, Ιατρικής και Φαρμακοποιίας», δηλαδή ακριβώς ένα χρόνο πριν από το Β.Δ. του 1836 με το οποίο συστάθηκε το Πανεπιστήμιο Αθηνών. Παρά λοιπόν τη μακροχρόνια παρουσία του και πάρα το γεγονός πως συχνά συνδέεται αποκλειστικά και μόνο με το επάγγελμα του φαρμακοποιού, το πρόγραμμα σπουδών αποτελεί μια άρτια βάση για κάποιον που ενδιαφέρεται να εργαστεί μελλοντικά ως Τοξικολόγος, Υπεύθυνος Συμμόρφωσης, Ελεγκτής Ποιότητας.

Από την άλλη σε τμήματα Μηχανολόγων Μηχανικών (ενδεικτικά: Ε.Μ.Π., Α.Π.Θ., Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας) που σχετίζονται με μια από τις πλέον κλασικές πολυτεχνικές ειδικότητες, ο απόφοιτος του τμήματος δύναται μελλοντικά να εξειδικευθεί ως Εμβιομηχανικός, Μηχανικός Υλικών, Βιομηχανικός Σχεδιαστής.

Επίσης, από το Μαθηματικό, όπου μαζί με το Φυσικό και το Χημικό αποτελούν στους μαθητές των θετικών επιστημών τις πιο γνωστές και οικείες επιστήμες, ο απόφοιτος μπορεί, ενδεικτικά, να δραστηριοποιηθεί ως Αναλογιστής, Αναλυτής Δεδομένων όπως και από το Φυσικό π.χ. μπορεί μελλοντικά να εργαστεί ως Νανοτεχνολόγος, Αυτοματιστής, Ακτινοφυσικός.

Οι μεταπτυχιακές σπουδές είναι που θα οδηγήσουν στην εξειδίκευση των αυριανών φοιτητών και των μελλοντικών εργαζομένων

Στα προαναφερθέντα τμήματα, όπως και σε πάρα πολλά ακόμη, οι προπτυχιακές σπουδές, είτε μέσω των κατευθύνσεων προχωρημένου εξαμήνου είτε ως βασικό υπόβαθρο αποτελούν το εφαλτήριο για να μπορέσει ο αυριανός φοιτητής να ακολουθήσει κλάδους και επαγγέλματα του μέλλοντος. Μάλιστα, προς αυτήν την κατεύθυνση, συχνά τα μεταπτυχιακά προγράμματα είναι αυτά που θα του παρέχουν και τις εξειδικευμένες γνώσεις.

Όπως στις περισσότερες περιπτώσεις βέβαια, έτσι και εδώ, το πρώτο βήμα είναι ο κάθε ενδιαφερόμενος να έχει ενημερωθεί σωστά μέσω εξειδικευμένων συμβούλων και στελεχών επαγγελματικού προσανατολισμού, να έχει συγκεντρώσει τις απαραίτητες πληροφορίες και, στο δρόμο προς τις πανελλαδικές ή και αποφοιτώντας από τη σχολή του, να έχει μια αντικειμενική εικόνα των επιλογών του. Αυτό που είναι το πιο σημαντικό για τον κάθε μαθητή Λυκείου, ειδικά για όσους ολοκληρώνουν τη φοίτησή τους και θα συμπληρώσουν και το μηχανογραφικό τους, είναι να γνωρίζουν το εύρος των επιλογών τους. Να γνωρίζουν τις δυνατότητες που τους παρέχουν τα προγράμματα σπουδών του πεδίου ή του τομέα τους και να κάνουν στοχευμένες επιλογές, αξιοποιώντας κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο τη βαθμολογία που θα επιτύχουν στις Πανελλαδικές.

Στόχος είναι η επιλογή να γίνει στοχευμένα, με πρώτιστο κριτήριο τα ενδιαφέροντα, τις βαθμολογίες αλλά και τις προσδοκίες σας, ώστε να κάνετε τις καλύτερες δυνατές επιλογές για την αφετηρία της σταδιοδρομίας σας.