«Το διεθνές εμπόριο όπλων παραμένει λιγότερο ρυθμισμένο από το εμπόριο μπανανών»

Στο τέλος του καλοκαιριού του 2016, όπως συνηθίζεται από το 1993, η Διεθνής Έκθεση Αμυντικής Βιομηχανίας (MSPO), πραγματοποιήθηκε στα περίχωρα του Κίελτσε της Πολωνίας. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη έκθεση όπλων στην Κεντρική Ευρώπη. Πάνω από 600 εταιρείες από 30 χώρες παρουσίασαν τα προϊόντα τους.

Σχεδόν 22.000 άνθρωποι συγκεντρώθηκαν ανάμεσα σε τανκς, πολυβόλα, μπαζούκας και τις τελευταίες εξελίξεις της πολεμικής βιομηχανίας, ενώ τσιμπολογούσαν καναπεδάκια, συνοδευόμενα από ποτήρια κρασί ή σαμπάνια.

Μεταξύ των κυβερνητικών αντιπροσωπειών και των πωλητών (το ευρύ κοινό δεν έχει πρόσβαση σε αυτού του είδους τις εκθέσεις) ήταν και ο φωτορεπόρτερ Nikita Teryoshin. Γεννημένος στην Αγία Πετρούπολη το 1986, ήταν η πρώτη φορά που συμμετείχε σε εκδήλωση αυτού του είδους.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Nikita Teryoshin (@teryoshi)

«Είδα πράγματα που δεν θα μπορούσα ποτέ να δημιουργήσω στη φαντασία»

Επηρεασμένος από το θέαμα, μεταξύ 2016 και 2023, επισκέφθηκε 80 διεθνείς εκθέσεις αμυντικού υλικού σε διάφορα μέρη του κόσμου, δίνοντας μορφή στο Nothing Personal: The Back Office of War. Αυτό το φωτογραφικό βιβλίο προσφέρει μια παράξενη ματιά στην ενοχλητικά πραγματική, σκοτεινή και ευημερούσα επιχείρηση του πολέμου.

«Είδα πράγματα που δεν θα μπορούσα ποτέ να δημιουργήσω στη φαντασία μου ή να σκεφτώ ότι θα ήταν δυνατά», λέει ο φωτογράφος, κατά τη διάρκεια μιας συνέντευξης με βίντεο στην EL PAÍS από το σπίτι του στο Βερολίνο.

Σε μια έκθεση στο Lucknow της Ινδίας, υπήρχε ένα τανκ στην είσοδο της ανδρικής τουαλέτας, ενώ στο περίπτερο του ινδικού στρατού υπήρχε ένα φωτομοντάζ ενός ακέφαλου στρατιώτη – που φορούσε ρωσική στολή και ήταν εξοπλισμένος με Kalashnikov – με μια ατομική έκρηξη να πηγάζει από το λαιμό του.

«Αυτή η βιομηχανία είναι πολύ κυνική», σημειώνει ο Terysohin. «Ένας πόλεμος κατά της Υεμένης διεξαγόταν 600 μίλια μακριά και ο σαουδαραβικός συνασπισμός βομβάρδιζε νοσοκομεία και σχολεία. Ήταν μια πραγματικά ξεδιάντροπη σκηνή. Έμοιαζε με τα γυρίσματα μιας χολιγουντιανής ταινίας»

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Wrong Side Of The Lens (@wrongsideofthelens)

Ένας κυνικός κόσμος

Και, στο Άμπου Ντάμπι, με την ευκαιρία της 25ης επετείου της Διεθνούς Διάσκεψης και Έκθεσης Άμυνας (IDEX), ο συγγραφέας έγινε μάρτυρας μιας ασυνήθιστης σκηνής: «Σε μια από τις αίθουσες, υπήρχε μια τούρτα μήκους άνω των 2 μέτρων. Η διακόσμηση αναπαρήγαγε μια παράξενη στρατιωτικοποιημένη σκηνή ξηράς, θάλασσας και αέρα, καρυκευμένη με βρώσιμα πυρομαχικά. Στη μέση υπήρχε μια έκρηξη (σε γλάσο), περιτριγυρισμένη από τανκ και στρατιώτες, μαχητικά και πολεμικά πλοία. Ήταν πραγματικά τρελό», θυμάται ο φωτογράφος.

«Ήρθε μια στιγμή που προσφέρθηκαν στους καλεσμένους μικροσκοπικά πλαστικά πιρούνια για να φάνε την τούρτα, η οποία στο τέλος θα έμοιαζε με πραγματικό πεδίο μάχης».

«Αυτή η βιομηχανία είναι πολύ κυνική», σημειώνει ο Terysohin. «Ένας πόλεμος κατά της Υεμένης διεξαγόταν 600 μίλια μακριά και ο σαουδαραβικός συνασπισμός βομβάρδιζε νοσοκομεία και σχολεία. Ήταν μια πραγματικά ξεδιάντροπη σκηνή. Έμοιαζε με τα γυρίσματα μιας χολιγουντιανής ταινίας».

Οι φανατικά πολεμοχαρείς

Μέσα από τον κορεσμό των χρωμάτων, τη χρήση του φλας και τις βίαιες γωνίες, η διορατική και καθαρή ματιά του Teryoshin είναι σε θέση να πλαισιώσει σκηνές όπου το παράλογο συμβαδίζει με την τραγωδία.

Ο φωτορεπόρτερ καταργεί επίσης το ανθρώπινο πρόσωπο. «Ήθελα να δείξω το σύστημα, όχι τα άτομα. Αυτή η απουσία προσώπων λειτούργησε ως μεταφορά για μια βιομηχανία που προσπαθεί να περάσει απαρατήρητη». Ως εκ τούτου, ο φωτογράφος δείχνει την αντίθετη πλευρά του πεδίου μάχης, με όλη τη λάσπη και την καταστροφή: Ένα υπερβολικό θεματικό πάρκο για ενήλικες, όπου τα όπλα λάμπουν ανάμεσα σε ένα άψογα περιποιημένο κοινό.

Τα τανκς, τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη και οι κάμερες θερμικής όρασης πωλούνται με την ίδια αδιαφορία όπως οι ηλεκτρικές σκούπες σε μια έκθεση ηλεκτρικών συσκευών.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη ttt titel thesen temperamente (@ttt_titel_thesen_temperamente)

Δεν υπάρχει καμία αναφορά στο θάνατο σε τέτοιου είδους εκδηλώσεις

Μόνο η εικόνα ενός μόνου ανδρείκελου -που προσομοιάζει έναν στρατιώτη του οποίου το πόδι έχει καταστραφεί- παραπέμπει στη θανατηφόρα φύση του εμπορεύματος. «Η κούκλα χρησιμοποιείται για να διδάξει σε στρατιώτες και γιατρούς τι πρέπει να κάνουν σε περίπτωση που κάποιος χάσει το πόδι του», εξηγεί ο Teryoshin.

Ανάμεσα στις εικόνες παρεμβάλλονται τα σλόγκαν που χρησιμοποιούν οι εταιρείες: «70 χρόνια υπερασπιζόμαστε την ειρήνη», τονίζει η εταιρεία που διανέμει τα Καλάσνικοφ. Η Lockheed Martin – η μεγαλύτερη κατασκευάστρια όπλων στον κόσμο, η οποία κερδίζει ετησίως πέντε φορές τον προϋπολογισμό των Ηνωμένων Εθνών για ειρηνευτικές αποστολές – δεν υπολείπεται: «Σχεδιάζοντας ένα καλύτερο μέλλον», υποστηρίζει το σύνθημά της.

«Αυτό μπορεί να συμβεί μόνο μέσα σε έναν τομέα που διέπεται από διαφορετικούς κανόνες από τους άλλους», προειδοποιεί ο φωτογράφος. «Μέσα σε έναν κλάδο που παραμένει σε ένα είδος φούσκας, όπου δεν έχει καθιερωθεί πραγματική ανατροφοδότηση από την κοινωνία. Ωστόσο, φοβάμαι ότι, ακόμη και αν τα συνθήματα ήταν διαφορετικά, η εισαγωγή όπλων δεν θα επηρεαζόταν».

Το έργο είναι φορτωμένο με μια καλή δόση χιούμορ, η οποία «ήταν ένας τρόπος να αντιμετωπίσουμε τον κυνισμό που περιέχει όλο αυτό. Αν δεν υπήρχε το χιούμορ, δεν θα μπορούσα να πιστέψω πια στην ανθρωπότητα», επισημαίνει ο Teryoshin

Τίποτα προσωπικό

«Πριν ξεκινήσει ο πόλεμος στην Ουκρανία , πολλές ευρωπαϊκές χώρες εξήγαγαν όπλα στη Ρωσία… και ακόμη και στην αρχή του πολέμου, ορισμένες εταιρείες συνέχισαν να το κάνουν», τονίζει ο φωτογράφος.

«Αν δεν υπάρχει ρύθμιση, δεν υπάρχει περίπτωση να μην πωλούνται όπλα. Δεν υπάρχει καμία ηθική πίσω από αυτή τη βιομηχανία. Η επιχείρηση είναι επιχείρηση… εξ ου και ο τίτλος της σειράς: Τίποτα προσωπικό».

Το έργο είναι φορτωμένο με μια καλή δόση χιούμορ, η οποία «ήταν ένας τρόπος να αντιμετωπίσουμε τον κυνισμό που περιέχει όλο αυτό. Αν δεν υπήρχε το χιούμορ, δεν θα μπορούσα να πιστέψω πια στην ανθρωπότητα», επισημαίνει ο Teryoshin. «Είμαστε πολύ συνηθισμένοι να βλέπουμε εικόνες πολέμου, αλλά το ερώτημα είναι: Από πού προέρχονται όλα αυτά τα όπλα; Αυτό είναι το κομμάτι που σπάνια συζητείται στα μέσα ενημέρωσης».

«Το διεθνές εμπόριο όπλων παραμένει λιγότερο ρυθμισμένο από το εμπόριο μπανανών»

Η Linda Åkerström, διευθύντρια της Σουηδικής Εταιρείας Ειρήνης, υπογραμμίζει σε κείμενο που περιλαμβάνεται στο βιβλίο: «Το διεθνές εμπόριο όπλων παραμένει λιγότερο ρυθμισμένο από το εμπόριο μπανανών».

Παρόλο που το βιβλίο είναι πολύ επικριτικό για τη βιομηχανία όπλων, ο συγγραφέας τάσσεται υπέρ της αποστολής όπλων στην Ουκρανία. «Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με τον Πούτιν. Ως Ρώσος, έχω ακόμη το διαβατήριό μου και θεωρώ πολύ απαραίτητο να στηρίξω την Ουκρανία. Αν πέσει, άλλες ευρωπαϊκές χώρες θα γίνουν στόχος του Ρώσου προέδρου», λέει.

«Όταν ξεκίνησα το έργο, δεν σκεφτόμουν έτσι… αλλά τα πράγματα έχουν προχωρήσει πολύ μακριά. Σε αυτό το σημείο, είναι απαραίτητο να προστατεύσουμε τη δημοκρατία. Και χρειαζόμαστε όπλα. Πράγμα που δεν σημαίνει ότι έχω πάψει να βλέπω το παγκόσμιο σύστημα εμπορίας όπλων ως ένα άλυτο πρόβλημα. Είναι μια κλιμάκωση χωρίς τέλος».

Τα τανκς, τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη και οι κάμερες θερμικής όρασης πωλούνται με την ίδια αδιαφορία όπως οι ηλεκτρικές σκούπες σε μια έκθεση ηλεκτρικών συσκευών

*To άλμπουμ Nothing Personal: The Back Office of War, του Nikita Teryoshin κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Gost Books

*Με στοιχεία από elpais.com