Γυναικοκτονίες: Τα κυκλαδικά ειδώλια δείχνουν σεβασμό για το γυναικείο σώμα. Πώς το έχασε αυτό η Ελλάδα;

«Ψηλές, λεπτές, μικρές, με φαρδιές πλάτες ή σε σχήμα βιολιού. Ξαπλωμένες, όρθιες, με τα χέρια διπλωμένα ή κοιτάζοντας ψηλά στα αστέρια. Γυναίκα, ίντερσεξ ή κάτι άλλο, πιο αφηρημένο. Μόνη ή σε ομάδες, πίνοντας ή παίζοντας μουσική. Όλες αυτές οι περιγραφές ήρθαν στο μυαλό μου την περασμένη εβδομάδα, όταν ήρθα σε επαφή με μερικά από τα παλαιότερα ελληνικά γλυπτά ειδώλια, γνωστά ως κυκλαδική τέχνη» γράφει η η Katy Hessel στην Guardian και συνεχίζει:

«Λευκά μαρμάρινα – αν και αρχικά ζωγραφισμένα – οι κυκλαδικές φιγούρες χρονολογούνται από τη Νεολιθική έως την πρώιμη Εποχή του Χαλκού, γύρω στο 5300-2300 π.Χ.. Φιλοτεχνήθηκαν σε πολιτισμούς που εδρεύουν στο κυκλικό σύμπλεγμα νησιών στο Αιγαίο Πέλαγος, γνωστό ως Κυκλάδες. Αυτά που ξεκίνησαν ως ειδώλια σε σχήμα βότσαλου εξελίχθηκαν σε μια μεγάλη ποικιλία σχημάτων και μεγεθών, μερικές φορές με σπειροειδή μαλλιά και μάτια σχεδιασμένα πάνω σε μικρές σφηνοειδείς μύτες, και περιστασιακά έπαιζαν όργανα».

«Αν καθίσετε με αυτές τις φιγούρες και νιώσετε τη γιορτή της ζωής μέσα τους, θα βρεθείτε να σκέφτεστε για τον χρόνο, τη μακροζωία των αντικειμένων, τα ίχνη που άφησαν οι αρχαίοι πολιτισμοί και την ομορφιά και τη δύναμη των ανθρώπινων σωμάτων»

photo: Wikimedia Commons

Μέσα στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης

«Ανακαλύφθηκαν τον 19ο αιώνα και βρέθηκαν ολόκληρα ή σπασμένα σε τάφους και μνήματα. Δεν γνωρίζουμε πολλά περισσότερα γι’ αυτές τις μυστηριώδεις, αιθέριες μορφές, οι οποίες κατασκευάστηκαν πριν από τη διάδοση της γραπτής γλώσσας. Αλλά η θέασή τους είναι συγκλονιστική. Σε κάνουν να φαντάζεσαι πώς ήταν η ζωή στον αρχαίο κόσμο, πόσο διαφορετικοί ήταν οι πολιτισμοί τους από τους δικούς μας» γράφει η Katy Hessel στην Guardian.

«Μια από τις αγαπημένες φιγούρες στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης στην Αθήνα ονομάζεται Αστροπαρατηρήτρια: Ένα ανάποδο αχλαδόμορφο σώμα, με το κεφάλι του (με τα μικροσκοπικά αυτιά άθικτα!) να γέρνει προς τα πάνω για να κοιτάξει το θέατρο των άστρων, ίσως θαυμάζοντας τη δική του μικρή σημασία στη γη ή απλώς απολαμβάνοντας τον κοσμικό κόσμο. Μου άρεσε επίσης ο φλαουτίστας στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της πόλης, που μου θύμισε τη διαχρονική χαρά της παράστασης.

»Αν καθίσετε με αυτές τις φιγούρες και νιώσετε τη γιορτή της ζωής μέσα τους, θα βρεθείτε να σκέφτεστε για τον χρόνο, τη μακροζωία των αντικειμένων, τα ίχνη που άφησαν οι αρχαίοι πολιτισμοί και την ομορφιά και τη δύναμη των ανθρώπινων σωμάτων» συμπληρώνει.

«Η γονιμότητα, ως γεννήτορας της ζωής και αναπληρώτρια της γης, ήταν σημαντικό να τιμάται σε αυτούς τους πολιτισμούς – και από την ποικιλία των σωζόμενων γυμνών γυναικείων ειδωλίων φαίνεται ότι τα γυναικεία σώματα ήταν ιδιαίτερα σεβαστά για τις θαυματουργές δυνάμεις τους»

Photo: Wikimedia Commons

Τα σώματα είναι για να τα τιμούμε και να τα διατηρούμε

«Οι περισσότερες κυκλαδίτικες μορφές είναι γυναικείες, κατά τη διάρκεια ή μετά την εγκυμοσύνη, όπως μαρτυρούν οι φουσκωμένες κοιλιές τους που σχηματίζουν ένα ελαφρώς προεξέχον τόξο, ή οι επίπεδες κοιλιές που είναι ανάγλυφες με γραμμές που συμβολίζουν τις ραγάδες.

»Η γονιμότητα, ως γεννήτορας της ζωής και αναπληρώτρια της γης, ήταν σημαντικό να τιμάται σε αυτούς τους πολιτισμούς – και από την ποικιλία των σωζόμενων γυμνών γυναικείων ειδωλίων φαίνεται ότι τα γυναικεία σώματα ήταν ιδιαίτερα σεβαστά για τις θαυματουργές δυνάμεις τους. Πολλοί αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι οι μαίες θεωρούνταν οι πιο ισχυρές από όλες» περιγράφει η Katy Hessel στην Guardian.

«Αλλά βλέποντας αυτά τα ειδώλια, γαλήνια και θαυμαστά με τα κομψά διπλωμένα χέρια τους να προστατεύουν σφιχτά το στομάχι τους, με έβαλε σε σκέψεις για το πώς τα σώματα εγκύων στην τέχνη και τον οπτικό πολιτισμό έχουν τόσο συχνά αποκρυφτεί. Με έκαναν επίσης να σκεφτώ την ανάγκη να προστατεύουμε τα σώματα με κάθε κόστος, να γιορτάζουμε τις άπειρες δυνατότητές τους. Τα σώματα είναι για να τα τιμούμε και να τα διατηρούμε, όχι για να τα αντικειμενοποιούμε, να τα εκμεταλλευόμαστε ή να τα καταστρέφουμε» συνεχίζει τη σκέψη της.

«Ενώ είναι καλό αν οι γυναίκες αισθάνονται ότι μπορούν να πάνε σε μέρη για καταφύγιο, τι γίνεται με τα παιδιά που μπορεί να φροντίζουν; Και τι θα συμβεί αφού επιστρέψουν στο σπίτι τους;»

Συγκέντρωση φεμινιστικών οργανώσεων κατά της πατριαρχίας. Τετάρτη 10 Απριλίου 2024 (ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΝΤΑΡΙΝΗΣ / EUROKINISSI)

Μια άγρια διαπίστωση

«Αυτό έγινε ιδιαίτερα αισθητό όταν βρισκόμουν στην Αθήνα, καθώς στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων κυριαρχούσε η πρόσφατη έξαρση των γυναικοκτονιών. Διαδηλωτές έχουν βγει στους δρόμους για να διεκδικήσουν την αναγνώριση της γυναικοκτονίας ως ξεχωριστού εγκλήματος στην Ελλάδα.

»Αυτό συνέβη μετά τη δολοφονία μιας 28χρονης γυναίκας, της Κυριακής Γρίβα, από τον πρώην σύντροφό της, όταν αυτή εκλιπαρούσε για βοήθεια από την αστυνομία έξω από ένα τμήμα στη δυτική Αττική. Υπήρξαν επίσης πολυάριθμες αναφορές για βία κατά των γυναικών, συμπεριλαμβανομένης μιας υπόθεσης τον Ιανουάριο, κατά την οποία μια 41χρονη έγκυος γυναίκα δολοφονήθηκε από τον σύντροφό της και τον φίλο του.

»Τα σχέδια για τη δημιουργία ενός δικτύου καταφυγίων ενδοοικογενειακής κακοποίησης σε όλη τη χώρα είναι ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά απαιτείται επειγόντως περαιτέρω δράση. Για να προκληθεί αυτή η κίνηση των καταγυγίων, χρειάστηκε ο ετήσιος αριθμός των καταγγελλόμενων περιπτώσεων ενδοοικογενειακής κακοποίησης να φτάσει τις 10.000 – αριθμός που θα πρέπει να εξεταστεί μαζί με τις εκτιμήσεις που δείχνουν ότι λιγότερες από το ένα τέταρτο των περιπτώσεων πιστεύεται ότι καταγγέλλονται στην αστυνομία. Ενώ είναι καλό αν οι γυναίκες αισθάνονται ότι μπορούν να πάνε σε μέρη για καταφύγιο, τι γίνεται με τα παιδιά που μπορεί να φροντίζουν; Και τι θα συμβεί αφού επιστρέψουν στο σπίτι τους;» αναρωτιέται η Katy Hessel στην Guardian.

Συγκέντρωση φεμινιστικών οργανώσεων κατά της πατριαρχίας. Τετάρτη 10 Απριλίου 2024 (ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΝΤΑΡΙΝΗΣ / EUROKINISSI)

Ασφάλεια παντού, όχι στα καταφύγια

«Δεν θα έπρεπε να είναι τα θύματα που εξαναγκάζονται να φύγουν, να υποστούν τόσο έντονες αναταραχές. Οι γυναίκες πρέπει να αισθάνονται ασφαλείς παντού, ανά πάσα στιγμή. Αυτό που αναδεικνύει το θέμα είναι η επείγουσα ανάγκη να ενημερωθούν οι άνθρωποι για τη σημασία της τιμής και του σεβασμού των σωμάτων.

»Παρόλο που αυτά τα κυκλαδίτικα ειδώλια προέρχονται από έναν πολιτισμό που μοιάζει αντίθετος από τον δικό μας, νομίζω ότι μπορούμε να μάθουμε από αυτά.

»Με τα γαλήνια χαρακτηριστικά τους και τις όμορφες καμπύλες τους, που έχουν επιβιώσει από πολέμους, σεισμούς, καταστροφές και πολλά άλλα, μας διδάσκουν για την πολυτιμότητα των σωμάτων, την ανάγκη να τα προστατεύουμε και όχι να τα καταστρέφουμε – και να τα σεβόμαστε για τις απίστευτες ικανότητές τους ως δωρητές ζωής» καταλήγει η Katy Hessel στην Guardian.

*Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην theguardian.com