Γιατί οι κάλπες τορπιλίζουν τη Συμφωνία των Πρεσπών

Σε προεκλογικό πυρετό, για να χρησιμοποιήσουμε ένα δημοσιογραφικό κλισέ, βρίσκεται η Βόρεια Μακεδονία ενόψει του πρώτου γύρου των προεδρικών εκλογών, στις 24 Απριλίου, και των κοινοβουλευτικών εκλογών που θα διεξαχθούν στις 8 Μαΐου, παράλληλα με τον δεύτερο προεδρικό γύρο. Συνολικά επτά υποψήφιοι διεκδικούν το προεδρικό αξίωμα, που έχει κυρίως εθιμοτυπικό χαρακτήρα, οι δημοσκοπήσεις ωστόσο θέλουν τον δεύτερο γύρο να είναι μια επανάληψη της μονομαχίας του 2019, ανάμεσα στον απερχόμενο (τώρα) πρόεδρο της χώρας Στέβο Πενταρόφσκι, ο οποίος έχει τη στήριξη του κυβερνώντος Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος (SDSM), και στην υποψήφια του αντιπολιτευόμενου VMRO-DPMNE Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα – μόνο που αυτή τη φορά το αβαντάζ το έχει το εθνικιστικό VMRO-DPMNE, το οποίο εμφανίζεται να προηγείται με μεγάλη διαφορά στις δημοσκοπήσεις για τις βουλευτικές εκλογές.

Ενα τέτοιο κλίμα παράγει εκ των πραγμάτων πόλωση. Και, δεδομένου του ιστορικού του VMRO-DPMNE, αυτή η τελευταία δεν θα μπορούσε να μη συμπαρασύρει και τη Συμφωνία των Πρεσπών. Ο πρόεδρος του κόμματος Χρίστιαν Μίτσοσκι, σφοδρός πολέμιος τόσο της Συμφωνίας των Πρεσπών με την Ελλάδα όσο και της υπό ψήφιση «Συμφωνίας φιλίας και καλής γειτονίας» με τη Βουλγαρία, απλώς το επιβεβαίωσε προ ημερών διακηρύσσοντας, στη διάρκεια τηλεοπτικού ντιμπέιτ με τον πρόεδρο του SDSM Ντιμίταρ Κοβάτσεφσκι, πως για τον ίδιο το όνομα της χώρας θα παραμείνει πάντα μόνο «Μακεδονία».

«Ανοιχτό», δήλωσε πως θεωρεί πάντα το θέμα και η υποψήφια πρόεδρος του VMRO-DPMNE, η Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα, επισημαίνοντας πως η ίδια δεν θα χρησιμοποιεί «τον επιθετικό προσδιορισμό ‘βόρεια’».

Με το βλέμμα στη Βουλγαρία

«Δεν ξέρω γιατί θα πρέπει να αλλάξουμε εμείς συμπεριφορά, εάν λάβουμε την εμπιστοσύνη των πολιτών» δήλωσε ο Μίτσοσκι ερωτηθείς πώς θα κατονομάζει τη χώρα, στο εσωτερικό και στο εξωτερικό, σε περίπτωση που εκλεγεί πρωθυπουργός. «Για εμένα η Μακεδονία είναι και θα είναι Μακεδονία. Πάνω σε αυτό δεν υπάρχουν αμφιβολίες». Ορισμένοι αναλυτές, βέβαια, εκτιμούν πως ο Μίτσοσκι είχε πρωτίστως στο μυαλό του τις διαπραγματεύσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη με τη Σόφια – η οποία έχει ξεκαθαρίσει, με τη σύμφωνη γνώμη των Βρυξελλών, ότι δεν θα άρει το βέτο της στην ένταξη των Σκοπίων στην ΕΕ παρά μόνον αφού η Βόρεια Μακεδονία κατοχυρώσει συνταγματικά την παρουσία «βουλγαρικού λαού» μεταξύ των υπόολοιπων εθνοτικών ομάδων της. Και όλοι οι αναλυτές συμφωνούν πως όποιος και αν σχηματίσει την επόμενη κυβέρνηση θα αντιμετωπίσει πίεση τόσο από την ΕΕ όσο και από τις ΗΠΑ να τηρήσει τις συμφωνίες που έχει υπογράψει η χώρα και να προωθήσει τις (αντιδημοφιλείς) συνταγματικές αλλαγές που απαιτούνται. Μια από αυτές είναι και η προσαρμογή των ταξιδιωτικών της εγγράφων στη νέα συνταγματική της ονομασία, ένας από τους λόγους που επικαλείται η ελληνική κυβέρνηση για την άρνησή της να φέρει προσώρας στη Βουλή την κύρωση των τριών μνημονίων συνεργασίας με τη Βόρεια Μακεδονία: μέσα Φεβρουαρίου, λίγες ώρες προτού εκπνεύσει η σχετική διορία των πέντε ετών που απορρέει από τη Συμφωνία των Πρεσπών, το κοινοβούλιο στα Σκόπια αποφάσισε να παραταθεί η χρήση των διπλωμάτων οδήγησης χωρίς το «Βόρεια» μέχρι το τέλος του 2024, ώστε να έχουν ολοκληρωθεί νωρίτερα οι εκλογικές διαδικασίες.

Κατηγορίες και πιέσεις

Για την ιστορία, οι κοινοβουλευτικές εκλογές επρόκειτο κανονικά να διεξαχθούν αρχές Ιουλίου, επισπεύστηκαν ωστόσο λόγω της πίεσης του VMRO-DPMNE και των επίμονων κατηγοριών για διαφθορά, νεποτισμό και ανικανότητα που εξαπέλυε εναντίον του κυβερνητικού συνασπισμού Σοσιαλδημοκρατών και DUI (το μεγαλύτερο αλβανικό πολιτικό κόμμα στη χώρα). Βάσει συμφωνίας που επιτεύχθηκε το 2015 με διαμεσολάβηση της ΕΕ, η κυβέρνηση παραιτήθηκε στα τέλη Ιανουαρίου, 100 ημέρες πριν από τις εκλογές, η επιλογή όμως του κυβερνητικού συνασπισμού να οριστεί για πρώτη φορά υπηρεσιακός πρωθυπουργός ένας Αλβανός, ο τότε πρόεδρος της Βουλής Ταλάτ Τζαφέρι, εξόργισε πολλούς σλαβομακεδόνες ψηφοφόρους – και αυτό αναμένεται να βαρύνει στις κάλπες. Σε κάθε περίπτωση, η Ελλάδα όπως και η ΕΕ παρακολουθούν με προσοχή. Και λαμβάνουν σοβαρά υπόψη την προειδοποίηση που απηύθυνε προ μηνός ο ηγέτης του DUI Αλί Αχμέτι για το ενδεχόμενο να ξεσπάσουν ταραχές στη χώρα μετά τις κοινοβουλευτικές εκλογές και τον δεύτερο προεδρικό γύρο, βάσει ενός «ρωσικού σεναρίου» με συμπρωταγωνιστές αντιπολιτευόμενα σλαβομακεδονικά και αλβανικά κόμματα, πρωτίστως το VMRO-DPMNE και την «Αριστερά». Είναι άλλωστε γνωστή η θέληση της Ρωσίας να υποδαυλίσει αστάθεια όχι μόνο στα Βαλκάνια, αλλά σε όλη την Ευρώπη.

Premium έκδοση ΤΑ ΝΕΑ