Ένα πολεμικό παίγνιο υψηλού ρίσκου

του Κώστα Υφαντή

Σύμφωνα με τις δημοσιογραφικές αναφορές, το πολεμικό υπουργικό συμβούλιο του Ισραήλ στην συνεδρίαση της 15ης Απριλίου προσδιόρισε ότι η απάντηση του Ισραήλ στην Ιρανική επίθεση δεν θα έχει στόχο να κλιμακώσει την σύγκρουση σε ανοιχτό πόλεμο.

Η κατάσταση παραμένει κρίσιμη, αλλά αυτές οι διαρροές δείχνουν ότι καμία από τις δύο πλευρές δεν επιθυμεί μια περιφερειακή αντιπαράθεση που θα βύθιζε στο χάος όλη την Μέση Ανατολή. Και αυτό είναι ίσως το μόνο θετικό. Παρακολουθούμε ένα πολεμικό παίγνιο όπου ο στόχος δεν είναι η επικράτηση αλλά η αποκλιμάκωση.

Και είναι ένα επικίνδυνο παίγνιο καθώς η «λογική» της χρήσης στρατιωτικής ισχύος για να αποφευχθεί ο πόλεμος, χωρίς να είναι πρωτοφανής, δεν συγχωρεί σφάλματα και αστοχίες και απαιτεί απόλυτο ορθολογισμό έτσι ώστε η κάθε πλευρά να μην παρερμηνεύσει τις προθέσεις της άλλης. Η ακροσφαλής διπλωματία που στηρίζεται σε στρατιωτικές ενέργειες εμπεριέχει τέτοια αβεβαιότητα, που το υπολογισμένο ρίσκο στο οποίο στηρίζεται είναι περισσότερο ρίσκο και λιγότερο υπολογισμένο.

Έχουμε διαβεί τον Ρουβίκωνα

Σε κάθε περίπτωση έχουμε διαβεί τον Ρουβίκωνα. Για πρώτη φορά το θεοκρατικό, απολυταρχικό καθεστώς του Ιράν επιτέθηκε στο Ισραήλ όχι δια των αντιπροσώπων και κηδεμονευομένων του (Χεζμπολά, Χούθι, Σιιτικές τρομοκρατικές πολιτοφυλακές στην Συρία και αλλού, και φυσικά την Χαμάς) αλλά απευθείας. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Ισραηλινή επίθεση στο Ιρανικό Προξενείο στην Δαμασκό ξεπέρασε τα εσκαμμένα και παραβίασε έναν από τους πιο σημαντικούς κανόνες της διεθνούς πολιτικής.

Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι είναι το καθεστώς του Ιράν που έχει ως επίσημη πολιτική του την εξαφάνιση του Ισραήλ από τον χάρτη. Δεν αποτελεί δικαιολογία αλλά αποτελεί ερμηνεία της κακής ισραηλινής επιλογής. Το Ιράν χρησιμοποιεί τον Λίβανο, την Συρία, το Ιράκ και τη Υεμένη για να εξαπολύει επιθέσεις κατά του Ισραήλ και να υπονομεύει την ασφάλεια των αραβικών Σουνιτικών καθεστώτων στην περιοχή.

Ίσως η απόφαση να είναι λιγότερο δύσκολη

Μετά την επίθεση της Κυριακής, ο φόβος είναι ότι την επόμενη φορά ίσως η απόφαση να είναι λιγότερη δύσκολη για την Τεχεράνη. Αυτή η προοπτική αυξάνει ακόμη περισσότερο την ανασφάλεια του Ισραήλ και κάνει την απόφαση για ένα προληπτικό χτύπημα επίσης λιγότερο δύσκολη. Οι δύο πλευρές μπαίνουν σε ένα σπιράλ ανασφάλειας που καθόλου δεν ευνοεί την σταθερότητα.

Στην σημερινή συγκυρία, ο ρόλος των ΗΠΑ καθίσταται ακόμη πιο κρίσιμος ακόμη πιο ζωτικός. Δεν υπάρχει άλλη χώρα που να έχει την ικανότητα και την βούληση να ασκήσει πίεση, να απειλήσει με τιμωρία και να περιορίσει σε κάποιο βαθμό τυχόν τυχοδιωκτικές παρορμήσεις.

Ο Κώστας Υφαντής είναι Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και Πρόεδρος του ΙΔΙΣ