Η Μέση Ανατολή, το Ιράν και τα όρια των μουλάδων

Από το 2017 ένα ψηφιακό ρολόι στο Ιράν μετρά αντίστροφα μέχρι την καταστροφή του Ισραήλ.

Κατά τον ανώτατο ηγέτη του θεοκρατικού καθεστώτος της Τεχεράνης, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, ο χρόνος αυτός τελειώνει το 2040.

Στο μεσοδιάστημα, ωστόσο, σημειώθηκαν κάποιες… καθυστερήσεις.

Όχι λόγω γεωπολιτικής, αλλά εξαιτίας -όπως έχει αναφερθεί– εκτεταμένων διακοπών στην ηλεκτροδότηση στο Ιράν.

Οι ενεργειακές υποδομές του, σε μεγάλο βαθμό παλιές, είναι επιρρεπείς σε βλάβες εν μέσω κλοιού κυρώσεων στην ιρανική οικονομία, κυρίως δυτικών.

Ακόμη και χωρίς έναν μεσανατολικό «Αρμαγεδδώνα», η ενίσχυσή τους είναι δεδομένη, μετά την σαββατιάτικη πρώτη απευθείας επίθεση του Ιράν κατά του Ισραήλ.

Η Τεχεράνη χαρακτηρίζει παρ’ όλα αυτά την επιχείρηση επιτυχημένη.

Κάνει λόγο για νόμιμη άμυνα, σε απάντηση της φονικής πυραυλικής επίθεσης στην ιρανική πρεσβεία στη Δαμασκό, την 1η Απριλίου, που αποδίδεται ευρέως στο Ισραήλ.

Διεμήνυσε εξ αρχής ότι δεν επιδιώκει ανοιχτό πόλεμο, και δη με τις ΗΠΑ. Εν αναμονή της ισραηλινής αντεπίθεσης, ωστόσο, προειδοποίησε με ακόμη πιο σκληρή επίθεση.

Στους έξι και πλέον μήνες μετά την επίθεση της Χαμάς στο νότιο Ισραήλ και την στρατιωτική απάντηση του Ισραήλ με τον ασύμμετρο πόλεμο στην αιματοβαμμένη Λωρίδα της Γάζας, το Ιράν δείχνει να δοκιμάζει από την πλευρά του τα όρια περιφερειακών εχθρών και αντιπάλων.

Μέχρι και το περασμένο Σάββατο, ωστόσο, το έκανε «δια αντιπροσώπων», με τις ένοπλες συνιστώσες του «Άξονα της Αντίστασης» που στηρίζει στον Λίβανο, στη Συρία, στο Ιράκ, στην Υεμένη, στα παλαιστινιακά εδάφη.

Η ειδοποιός διαφορά ήταν το πυραυλικό πλήγμα στην ιρανική πρεσβεία στη Δαμασκό, κοντολογίς σε de facto ιρανικό έδαφος.

Έχει ερμηνευτεί από πολλούς ως ευθεία προσπάθεια της ακροδεξιάς κυβέρνησης Νετανιάχου στο Ισραήλ για διεύρυνση του πολέμου και συμμαχικής επανασυσπείρωσης, εν μέσω διεθνούς κατακραυγής για τη σφαγή στη Γάζα.

Κατά το ιρανικό ΥΠΕΞ, οι δυτικές χώρες «όφειλαν να εκτιμήσουν την αυτοσυγκράτηση του Ιράν στη διάρκεια των τελευταίων μηνών».

Γκράφιτι σε δρόμο της Τεχεράνης για την ιρανική επίθεση στο Ισραήλ (Majid Asgaripour/WANA via REUTERS)

Σε τεντωμένο σχοινί

Η επίθεση κατά του Ισραήλ έγινε «για να αποτρέψει, να τιμωρήσει και να προειδοποιήσει το σιωνιστικό καθεστώς», διακήρυξε ο Ιρανός ΥΠΕΞ.

Το γεγονός ότι αυτή τη φορά η Τεχεράνη αποφάσισε να περάσει την «κόκκινη γραμμή» αναλαμβάνοντας ανοιχτά η ίδια δράση, αντί δια αντιπροσώπων, ερμηνεύτηκε ως προσπάθεια ενίσχυσης του προφίλ της σκληροπυρηνικής ηγεσίας του Ιράν.

Αντιμέτωπη με διπλό υψηλό διακύβευμα, επιχείρησε να εμφανιστεί ισχυρή στο εσωτερικό της χώρας και ως υπεύθυνη αντίπαλη εκτός συνόρων, παρά την de facto εγκατάλειψη της λεγόμενης «στρατηγικής υπομονής».

Ακόμη και χωρίς έναν γενικευμένο πόλεμο, ωστόσο, και μόνο η προοπτική περαιτέρω κυρώσεων αποτελεί μια νέα πρόκληση για το θεοκρατικό καθεστώς.

Η θέση του φαντάζει όλο και πιο επισφαλής τους τελευταίους μήνες.

Παρά την άγρια καταστολή των διαδηλώσεων υπέρ του εκδημοκρατισμού, η λαϊκή δυσαρέσκεια συσσωρεύεται από την καταπίεση του καθεστώτος και την καταρρέουσα οικονομία του Ιράν.

Πολλώ μάλλον αφότου η διεθνής συμφωνία για το πυρηνικό του πρόγραμμα κατέστη, με την αποχώρηση των ΗΠΑ επί Τραμπ, κενό γράμμα.

Οι στρατηγικές συμμαχίες της Τεχεράνης με τη Ρωσία και την Κίνα δεν έχουν αμβλύνει τον αντίκτυπο των υφιστάμενων κυρώσεων.

Η επίδειξη στρατιωτικής ισχύος γίνεται σε βάρος του πληθυσμού, με την ενίσχυση των Φρουρών της Επανάστασης -ένα οιονεί «κράτος εν κράτει», στενά συνδεδεμένο με τον Αγιατολάχ και πλέον με τη δική του οικονομική «αυτοκρατορία»- τη στήριξη του «Άξονα της Αντίστασης» και την εξέλιξη του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος.

Όλα αυτά κοστίζουν ακριβά.

Σε μια ευθεία αμφισβήτηση της εξουσίας των σκληροπυρηνικών, με φίμωση των μετριοπαθών, η συμμετοχή στις πρόσφατες βουλευτικές εκλογές στο Ιράν έφτασε μόλις το 41%.

Ήταν το χαμηλότερο ποσοστό που έχει καταγραφεί από την Ισλαμική Επανάσταση του 1979.

Αυτή την Παρασκευή, εν τω μεταξύ, ο ισχυρός άνδρας του Ιράν εδώ και 35 χρόνια, ο Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, θα κλείσει τα 85 χρόνια του, χωρίς να υπάρχει στον ορίζοντα ξεκάθαρος διάδοχος.

Ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, στην κηδεία ενός εκ των υψηλόβαθμων στελεχών των Φρουρών της Επανάστασης, που σκοτώθηκαν κατά το πυραυλικό πλήγμα στο κτιριακό συγκρότημα της ιρανικής πρεσβείας στη Δαμασκό, την 1η Απριλίου (Office of the Iranian Supreme Leader/WANA/Handout via REUTERS)

Ρευστές ισορροπίες τρόμου

«Το Ιράν πιστεύει ότι το Ισραήλ είναι επί του παρόντος αδύναμο, επειδή δέχεται πιέσεις έξωθεν για την ανθρωπιστική κατάσταση στη Γάζα και στο εσωτερικό για το θέμα των ομήρων», παρατηρεί ο Άμνον Σόφριν, πρώην επικεφαλής της Διεύθυνσης Πληροφοριών της Μοσάντ.

«Με τις σχέσεις με τις ΗΠΑ επίσης να επιδεινώνονται», σημείωσε στο δίκτυο RND, «το Ιράν είδε μια χρυσή ευκαιρία να επιτεθεί στο Ισραήλ, χωρίς σοβαρές συνέπειες».

Αλλά και για την ακραία κυβέρνηση Νετανιάχου, που δίνει τη δική της μάχη πολιτικής επιβίωσης, η συγκυρία δείχνει να φαντάζει ως ευκαιρία για ένα ξεκαθάρισμα περιφερειακών «λογαριασμών».

Όχι τυχαία, γίνεται λόγος για τη δημιουργία μιας συμμαχίας κατά της Τεχεράνης.

Όμως «το Ισραήλ έκανε λάθη στη Γάζα», γράφει ο αρθρογράφος και αναλυτής της Haaretz, Άνσελ Πφέφερ, και «έχει να χάσει περισσότερα με το Ιράν».

Και στις δύο περιπτώσεις, εξηγεί, «η ηγεσία της χώρας απέτυχε να εκτιμήσει σωστά τις προθέσεις του εχθρού».

Επίσης «κέρδισε τη συμπάθεια του δυτικού κόσμου, αλλά όχι για πολύ».

Για τον Αμερικανό πρόεδρο Μπάιντεν, ένας περιφερειακός πόλεμος αμφιβόλου εξέλιξης στη Μέση Ανατολή αποτελεί νέο προεκλογικό εφιάλτη και πιθανό εκλογικό φιάσκο τον Νοέμβριο.

Πολλώ μάλλον όταν έχει ήδη αποκτήσει στις ΗΠΑ το παρατσούκλι «Genocide Joe» για τη σφαγή στη Γάζα, οι μνήμες της άτακτης φυγής των Αμερικανών από το Αφγανιστάν είναι νωπές και η Δύση κινδυνεύει να εγκλωβιστεί σε ένα επικίνδυνο στρατηγικό αδιέξοδο στην εμπόλεμη Ουκρανία.

«Τώρα, με τον Μπάιντεν να τοποθετείται σε αυτό που μπορεί να ερμηνευτεί ως αμυντικό τείχος ενάντια σε μια επίθεση στο Ιράν», γράφει ο έγκριτος  Ζβι Μπάρελ της Haaretz, «η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα μπορεί να θωρήσουν τις καλύτερες σχέσεις με το Ιράν ως προτιμώμενο αμυντικό σχέδιο, έναντι ενός στρατιωτικού συνασπισμού, στον οποίο το Ισραήλ θα είναι ένας από τους κύριους εταίρους».

Το πεδίο γίνεται επικίνδυνα ρευστό…