Πυρηνικό ατύχημα: Πόσο κοντά είναι

Στις 4 Μαρτίου του 2022, τόσο ο πυρηνικός σταθμός της Ζαπορίζια όσο και ο θερμοηλεκτρικός σταθμός της Ζαπορίζια, που βρίσκονται κοντά ο ένας στον άλλον, καταλήφθηκαν από τις ρωσικές δυνάμεις κατά τη διάρκεια της Μάχης του Ενερχοντάρ κατά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022.

Στις 14 Μαρτίου του 2024, ο πυρηνικός σταθμός ανακοίνωσε ότι ο ουκρανικός στρατός βομβάρδισε κρίσιμης σημασίας υποδομές. Όπως ανέφερε το εργοστάσιο, υπήρξε ρίψη ενός εκρηκτικού μηχανισμού κοντά σε φράχτη όπου βρίσκονται δεξαμενές καυσίμου ντίζελ.

«Τέτοιες επιθέσεις είναι απαράδεκτες», δήλωσε.

Αυτή ήταν μία από τις πολλές πια επιθέσεις που έχει δεχτεί ο πυρηνικός σταθμός. Και μολονότι δεν κατονομάζονται οι δράστες των εν λόγω επιθέσεων, τουλάχιστον αντιβαίνει στην κοινή λογική η θεώρηση ότι ενδέχεται να προέρχονται από τη ρωσική πλευρά, αφού ο πυρηνικός σταθμός τελεί υπό ρωσικό έλεγχο.

Ο επικεφαλής του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας, Ράφαελ Γκρόσι, έχει προειδοποιήσει επανειλημμένα για τον κίνδυνο των επιθέσεων κατά του εργοστασίου.

Σειρά επιθέσεων με drones

Η Ρωσία και η Ουκρανία, οι οποίες βρίσκονται σε πόλεμο εδώ και περισσότερο από δύο χρόνια, έχουν κατηγορήσει η μία την άλλη για τέτοιους βομβαρδισμούς στο παρελθόν, οι οποίοι έχουν πλήξει γραμμές ηλεκτρισμού και έχουν θέσει σε κίνδυνο γεννήτριες του εργοστασίου.

«Πλησιάζουμε επικίνδυνα σε πυρηνικό δυστύχημα» στη Ζαπορίζια, προειδοποίησε στις 14 Απριλίου του 2024 ο επικεφαλής του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ), τονίζοντας παράλληλα πως είναι στην πράξη «αδύνατον» να επαληθευτεί ποιος ευθυνόταν για τις πρόσφατες επιθέσεις εναντίον του ουκρανικού πυρηνικού ηλεκτροπαραγωγικού σταθμού.

Η εγκατάσταση στη Ζαπορίζια (νότια) υπέστη σειρά επιθέσεων με τηλεκατευθυνόμενα μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα μιας κατεύθυνσης από την 7η Απριλίου, με τη Μόσχα και το Κίεβο να αλληλοκατηγορούνται γι’ αυτές.

Ερωτηθείς από δημοσιογράφους ποιος ευθυνόταν για αυτές τις πρόσφατες επιθέσεις, ο γενικός διευθυντής του ΔΟΑΕ, ο Ραφαέλ Γκρόσι, τόνισε πως «σε αυτή την περίπτωση είναι απλά αδύνατον» να προσδιοριστεί ποια πλευρά ευθυνόταν. Διότι οι επιθέσεις έγιναν με drones, τα οποία μπορούν να αλλάζουν πορεία και τα συγκεκριμένα θα μπορούσαν να έχουν αποκτηθεί από «οπουδήποτε».

«Η πυρηνική ασφάλεια ήταν ήδη εκτεθειμένη»

«Επομένως δεν έχουμε τις επιστημονικές αποδείξεις που θα μας επέτρεπαν να πούμε χωρίς αμφιβολία τι ήρθε από πού», επέμεινε. Απ’ όπου κι αν έγιναν, αυτές οι «απερίσκεπτες επιθέσεις», οι πρώτες που στοχοποίησαν απευθείας το μεγαλύτερο πυρηνικό ηλεκτροπαραγωγικό εργοστάσιο στην Ευρώπη από τον Νοέμβριο του 2022, πρέπει «να σταματήσουν αμέσως», τόνισε ο κ. Γκρόσι κατά τη διάρκεια συνεδρίασης του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ αφιερωμένης στο ζήτημα.

«Αν και, ευτυχώς, δεν προκάλεσαν ραδιολογικό συμβάν αυτή τη φορά, αυξάνουν κατά πολύ τον κίνδυνο στον πυρηνικό ηλεκτροπαραγωγικό σταθμό στη Ζαπορίζια, όπου η πυρηνική ασφάλεια ήταν ήδη εκτεθειμένη», πρόσθεσε ο γενικός διευθυντής του ΔΟΑΕ, ο οποίος ανέπτυξε ειδικούς στο πεδίο. Δημιουργούν εξάλλου «επικίνδυνο προηγούμενο, καθώς στοχοποίησαν με επιτυχία το περίβλημα αντιδραστήρα» (σ.σ.: του υπ’ αριθμόν 6), πρόσθεσε.

«Πλησιάζουμε επικίνδυνα σε πυρηνικό δυστύχημα»

«Επιτρέψτε μου να το πω απλά. Δυο χρόνια πολέμου επιβάρυναν πολύ την ασφάλεια του πυρηνικού εργοστασίου στη Ζαπορίζια. Καθένας από τους επτά πυλώνες του ΔΟΑΕ για την ασφάλεια και την πυρηνική ασφάλεια έχει τεθεί υπό αμφισβήτηση. Δεν μπορούμε να κοιτάμε άπραγοι καθώς γέρνει η πλάστιγγα», προειδοποίησε. «Πλησιάζουμε επικίνδυνα σε πυρηνικό δυστύχημα», επέμεινε, καλώντας να μην υπάρξει εφησυχασμός και να αφεθεί «μια ζαριά να κρίνει τι θα γίνει αύριο». Παρότι και οι έξι αντιδραστήρες βρίσκονται σε κατάσταση «διακοπής λειτουργίας εν ψυχρώ» («cold shutdown»), πρόσθεσε, «ο κίνδυνος μείζονος πυρηνικού δυστυχήματος παραμένει πολύ πραγματικός».

«Οι επιθέσεις πρέπει να σταματήσουν»

«Η απερίσκεπτη επίθεση με drone κατά του πυρηνικού σταθμού της Ζαπορίζια αυξάνει τον κίνδυνο να γίνει ένα επικίνδυνο πυρηνικό ατύχημα. Τέτοιου είδους επιθέσεις πρέπει να σταματήσουν.
Υποστηρίζουμε πλήρως τον Ραφαέλ Γκρόσι και τον ΔΟΑΕ. Η Ρωσία πρέπει να αποχωρήσει από τον πυρηνικό σταθμό της Ζαπορίζια», ανέφερε σε ανάρτησή του ο Ισπανός πολιτικός Ζοζέπ Μπορέλ, ο Ύπατος Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ο πυρηνικός σταθμός της Ζαπορίζια στο Ενερχοντάρ της Ουκρανίας, είναι ο μεγαλύτερος πυρηνικός σταθμός στην Ευρώπη και μεταξύ των 10 μεγαλύτερων στον κόσμο. Χτίστηκε από τη Σοβιετική Ένωση στη νοτιοανατολική Ουκρανία κοντά στην πόλη Ενερχοντάρ, στη νότια όχθη της τεχνητής λίμνης Καχόβκα στον ποταμό Δνείπερο.

Το εργοστάσιο διαθέτει 6 πυρηνικούς αντιδραστήρες ελαφρού ύδατος υπό πίεση VVER-1000 (PWR), ο καθένας με καύσιμο εμπλουτισμένο ουράνιου U235 και παράγει 950 MWe, για συνολική ισχύ εξόδου 5.700 MWe. Οι πρώτοι πέντε αντιδραστήρες μπήκαν διαδοχικά στο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ 1985 και 1989 και ο έκτος προστέθηκε το 1995. Το εργοστάσιο παράγει σχεδόν το ήμισυ της ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας που προέρχεται από πυρηνική ενέργεια και περισσότερο από το ένα πέμπτο της συνολικής ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται στο Ουκρανία.

Μέση Ανατολή

Την ίδια στιγμή, το Ισραήλ, που διαθέτει πυρηνικά όπλα, βρίσκεται σε πόλεμο, ενώ άγνωστο παραμένει εάν το Ιράν ήδη διαθέτει πυρηνικά όπλα και απλώς δεν το έχει ανακοινώσει. Επισήμως, πάντως, η Τεχεράνη έχει δηλώσει ότι θα διαθέτει πάρα πολύ σύντομα. Σημειώνεται επίσης ότι το Ισραήλ δεν παραδέχεται δημόσια πως διαθέτει πυρηνικά όπλα, αν και η Ομοσπονδία Αμερικανών Επιστημόνων υπολογίζει ότι το Ισραήλ έχει περίπου 90 πυρηνικές κεφαλές. Πέραν των πυρηνικών όπλων, ωστόσο, μιλάμε για χώρες που διαθέτουν πυρηνικά εργοστάσια τα οποία θα μπορούσαν να χτυπηθούν εν μέσω μιας σύρραξης. Ακόμα και να μην υπάρξει ένα σχεδιασμένο πλήγμα, ένα πυρηνικό ατύχημα δεν μπορεί να αποκλειστεί.

Ο επικεφαλής του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας, μέρους του συστήματος του ΟΗΕ, δήλωσε στις 15 Απριλίου πως τον ανησυχεί το ενδεχόμενο το Ισραήλ να βάλει στο στόχαστρο πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, όπου αναμένεται να ξαναρχίσουν επιθεωρήσεις στις 16 Απριλίου.