Γιατί οι πλούσιοι δεν τρώνε πια;

«Δεν τα θέλω όλα αυτά τα σκατά», φωνάζει ο Λόγκαν Ρόι, χαρακτηριστικά οξύθυμος, στο εναρκτήριο επεισόδιο της δεύτερης σεζόν του Succession. Τα εν λόγω «σκατά» είναι η μία πιατέλα μετά την άλλη με ξεφλουδισμένα στρείδια, χοντρές πορτοκαλί γαρίδες και αστακούς πνιγμένους σε βούτυρο σκόρδου που σερβίρονται πάνω σε στρώματα πάγου. «Πίτσα! Θα πάρουμε πίτσα», διατάζει ο Λόγκαν.

Και έτσι το προσωπικό του μεταφέρει τα πιάτα που σφύζουν από οστρακοειδή και τα πετάει με συνοπτικές διαδικασίες στους κάδους έξω. Οι πίτσες έκτακτης ανάγκης παραγγέλλονται δεόντως και απλώνονται στο τραπέζι, αλλά και αυτές παραμένουν εντελώς ανέγγιχτες.

Στο Succession, η κατάσταση σηματοδοτείται από το τι τρώνε – ή δεν τρώνε- οι χαρακτήρες. Όταν ο ξάδελφος Γκρεγκ φέρνει στο πάρτι γενεθλίων του Λόγκαν τη συνοδό του -αυτήν με την «γελοία μεγάλη τσάντα» – ο Τομ Γουάμπσγκανς σχολιάζει ότι αυτή «καταβροχθίζει όλα τα καναπεδάκια σαν πεινασμένος γουρουνόχοιρος».

Ο Τομ αποκαλύπτει ενίοτε τη δική του μεσοαστική απληστία και τον σνομπισμό του μέσα από τον ακατάσχετο ενθουσιασμό του για το καλό φαγητό, όπως στη σκηνή όπου εισάγει τον Γκρεγκ στις απολαύσεις του να τρώει τηγανητό ortolani. Αργότερα, όταν απειλείται με φυλάκιση, το πρώτο πράγμα για το οποίο ανησυχεί είναι το «φαγητό της φυλακής» και η σκέψη της παρασκευής «κρασιού τουαλέτας». Αντίθετα, οι Ρόι, οι δισεκατομμυριούχοι στην κορυφή της αυτοκρατορίας των μέσων ενημέρωσης Waystar Royco, φαίνεται να τρώνε ή να πίνουν ελάχιστα.

Δείτε το βίντεο 

@babybella777 Love being a part of the @charlottetilbury family Makeup by the amazing @sofiatilbury You guys are going to LOVE these #AirbrushFlawlessLipBLur ♬ Wear it blurred Wear it bold Ft Bella Hadid – Charlotte Tilbury

Μόνο μια μπουκιά από ένα θλιβερό κρουασάν

Το Succession είναι μυθοπλασία, βεβαίως. Αλλά παραμένει μια εντυπωσιακά ακριβής (και καλά τεκμηριωμένη) βινιέτα της ζωής των μεγαλοπλούσιων. Όπως και οι Ρόι, το ένα τοις εκατό αυτοσυστήνεται ολοένα και περισσότερο ότι έχει κατακτήσει και υποτάξει τις ορέξεις του: Ο συνιδρυτής του X, ο Τζακ Ντόρσεϊ, παραδέχτηκε κάποτε ότι νηστεύει 22 ώρες την ημέρα, ενώ ο πολυεκατομμυριούχος βιοσυντηρητής Μπράιαν Τζόνσον έχει δηλώσει στο παρελθόν ότι κάνει καθημερινή νηστεία 23 ωρών.

Πολλοί άλλοι εργαζόμενοι της Silicon Valley ορκίζονται σε ροφήματα υποκατάστασης γευμάτων όπως το Soylent και το Huel με το πρόσχημα του «biohacking». Αλλά η ακραία νηστεία δεν περιορίζεται μόνο στα tech bros: το βίντεο με την πρωινή ρουτίνα της Bella Hadid περιελάμβανε πάνω από 20 διαφορετικά συμπληρώματα και βιταμίνες και μόνο μια μπουκιά από ένα θλιβερό κρουασάν.

Φυσικά, το πιο προφανές παράδειγμα είναι το φάρμακο της εποχής για την απώλεια βάρους μεταξύ των ελίτ, το οποίο λειτουργεί καταστέλλοντας την πείνα. Ο αντίκτυπος του ενεσίμου αυτού φαρμάκου ήταν τόσο σεισμικός που οι αναλυτές υπολόγισαν ότι το φάρμακο θα μπορούσε να έχει πρωτοφανή αντίκτυπο στην κατανάλωση τροφίμων. «Προφανώς δεν ξέρω πότε κάποιος παίρνει ναρκωτικά», δήλωσε στο The Cut το 2023 ο Anthony Geich, διευθυντής των σχέσεων με τους επισκέπτες στο haute ινδικό εστιατόριο Sona της Priyanka Chopra. «Αλλά έχω σίγουρα παρατηρήσει την τάση να παραγγέλνονται περισσότερες σαλάτες και να αυξάνεται η συνληθεια άνθρωποι που παίρνουν σε κουτί το φαγητό τους στο τέλος της βραδιάς».

Σήμερα, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες του κινήματος body positivity, ο δυτικός πολιτισμός συνεχίζει να εκτιμά τη λεπτότητα

Η σχέση ενός ατόμου με το φαγητό πάντα αποκάλυπτε πολλά για την τάξη του

Ο Άγγλος βασιλιάς Ερρίκος Α΄ πέθανε μετά από «υπερβολική κατανάλωση σταφυλιών». Στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι συνειρμοί που φέρουν τα διάφορα τρόφιμα ήταν πάντα «σε μεγάλο βαθμό εξαρτώμενοι από τη σπανιότητα», εξηγεί η Pen Vogler, συγγραφέας του βιβλίου Stuffed: A History of Good Food and Hard Times in Britain.

«Ο παλιός φίλος των οικονομολόγων, η καμπύλη προσφοράς και ζήτησης, είναι ένας αρκετά αξιόπιστος δείκτης για το ποια τρόφιμα χρησιμοποιούνται για να σηματοδοτήσουν υψηλό κύρος: Το ελάφι και το κυνήγι, η πώληση των οποίων ήταν ιδιαίτερα ελεγχόμενη, από τη νορμανδική εισβολή και μετά- τα μπαχαρικά στη μεσαιωνική και την Αγγλία των Τυδώρ- τα γαλλικά τρόφιμα τον 19ο αιώνα», λέει. «Για αιώνες οτιδήποτε εισαγόταν ήταν υψηλού κύρους – και εξακολουθούμε να αποδίδουμε στη «μεσαία τάξη» εισαγόμενα τρόφιμα όπως το αβοκάντο ή η κινόα – παρόλο που μπορεί να είναι αγροτικά τρόφιμα στις χώρες προέλευσής τους».

Η παχυσαρκία αποτελούσε σύβολο πλούτου

Καθώς οι επιλογές τροφίμων συνδέονται τόσο στενά με την κατάσταση, είναι επόμενο να θεωρούμε επίσης ορισμένους σωματότυπους ως πιο «επιθυμητούς» από άλλους. «Η παχυσαρκία αποτελούσε παλαιότερα σύμβολο πλούτου και έλλειψης αναγκών -και ως εκ τούτου ήταν επιθυμητή- ενώ η λεπτότητα συνδεόταν με τη φτώχεια -και ως εκ τούτου ήταν ανεπιθύμητη», εξηγεί η Dr Maxine Woolhouse, ανώτερη λέκτορας Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Leeds Beckett με εξειδίκευση στην κοινωνική τάξη και τις διατροφικές πρακτικές.

«Στη σύγχρονη εποχή, ορισμένες τάσεις έχουν αντιστραφεί». Η εργασιοκεντρική κοινωνία μας αφήνει ελάχιστο χρόνο στους ανθρώπους -ιδιαίτερα στα άτομα με χαμηλά εισοδήματα- να σχεδιάζουν, να αγοράζουν και να μαγειρεύουν υγιεινά τρόφιμα ή να ασκούνται, και όπως λέει η Dr Woolhouse, «αυτός είναι ένας βασικός λόγος για τον οποίο η παχυσαρκία συνδέεται πλέον περισσότερο με την εργατική τάξη σε αντίθεση με τη λεπτότητα».

H διοργάνωση ενός πλούσιου συμποσίου ή η παραγγελία αστακού δεν αποτελεί πλέον επαρκές δείγμα κύρους- σήμερα, σημάδι πραγματικού πλούτου είναι η ικανότητα να παραιτείται κανείς εντελώς από το φαγητό

Παρά το body positivity

Σήμερα, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες του κινήματος body positivity, ο δυτικός πολιτισμός συνεχίζει να εκτιμά τη λεπτότητα. Πρόκειται για μια τάση που έχει καταστροφικές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία: στο Ηνωμένο Βασίλειο, περίπου 1,25 εκατομμύρια άνθρωποι στο Ηνωμένο Βασίλειο έχουν διατροφική διαταραχή και ο αριθμός αυτός αυξάνεται απότομα. Η κοινωνία δεν έχει εκτιμήσει ποτέ περισσότερο τη λεπτότητα, και όμως αυτή δεν ήταν ποτέ τόσο ανέφικτη.

«Περιβαλλόμαστε από τόσο πολύ φαγητό τώρα, που είναι πιο δύσκολο να μην τρώμε παρά να τρώμε», εξηγεί η Vogler. «Τόσα πολλά πράγματα μας πιέζουν για φαγητό: Το μάρκετινγκ, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η τηλεοπτική διαφήμιση, οι εφαρμογές παράδοσης, οι προσφορές γευμάτων στα σούπερ μάρκετ, τα φτηνά υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα που έχουν σχεδιαστεί για να μας κάνουν να τρώμε περισσότερο».

Τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά για την ελίτ

«Οι πάμπλουτοι δεν χρειάζεται να τρώνε παχυντικά φαγητά», λέει η Vogler. «Μπορεί να είναι αρκετά δύσκολο στο περιβάλλον του φαγητού και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης που διαθέτουμε να είναι κανείς αδύνατος -και μάλιστα υγιής- αλλά οι πολύ πλούσιοι έχουν τους πόρους που χρειάζονται για να το κάνουν: Πρόσβαση σε καλό φρέσκο φαγητό, εκπαίδευση, χώρο, χρόνο, κοινωνική επικύρωση».

Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι το ενέσιμο φάρμακο κατά του διαβήτη εξακολουθεί να χρησιμοποιείται κυρίως από τους πλούσιους, με αναφορές που υποστηρίζουν ότι οι χρήστες του φαρμάκου συγκεντρώνονται σε εύπορες περιοχές όπως το Μανχάταν και το Χόλιγουντ. Ο Ίλον Μασκ, ο τρίτος πλουσιότερος άνθρωπος εν ζωή, έχει επίσης παραδεχτεί ότι χρησιμοποιεί το φάρμακο.

Δείτε το βίντεο 

«Το να μπορείς να αποδείξεις την έλλειψη ανάγκης για υλικά αγαθά, όπως η τροφή, υποδηλώνει κοινωνική υπέρβαση» – Dr Maxine Woolhouse

Κατά συνέπεια, η διοργάνωση ενός πλούσιου συμποσίου ή η παραγγελία αστακού δεν αποτελεί πλέον επαρκές δείγμα κύρους- σήμερα, σημάδι πραγματικού πλούτου είναι η ικανότητα να παραιτείται κανείς εντελώς από το φαγητό. Η κατανάλωση φαγητού ουσιαστικά προδίδει τις πιο βασικές ανθρώπινες ανάγκες ενός ατόμου- σε μια εποχή που έχει εμμονή με την «αυτοβελτιστοποίηση», η μη κατανάλωση φαγητού υποδηλώνει ότι ένα άτομο είναι κατά κάποιο τρόπο «πέρα» από τις ανάγκες και έχει επιτύχει την απόλυτη κυριαρχία του σώματός του με αυξημένη ικανότητα αποτελεσματικότητας και εστίασης.

«Υπάρχει μια ιστορία στις ιουδαιοχριστιανικές κοινωνίες – και πιθανότατα σε πολλές άλλες θρησκείες, εξ ου και η ευρέως διαδεδομένη πρακτική της νηστείας – όπου η επίδειξη της έλλειψης ανάγκης για υλικά πράγματα, ιδίως τροφή, και η ικανότητα επίδειξης αυτοελέγχου και πειθαρχίας αποτελούν σημάδια πνευματικής υπέρβασης», λέει ο Dr Woolhouse. Είναι γνωστό ότι η Ιταλίδα αγία Αικατερίνη της Σιένα νήστευε για παρατεταμένες χρονικές περιόδους ως μέσο επίδειξης της αφοσίωσής της στον Θεό μέσω ακραίου αυτοελέγχου.

«Αλλά υπάρχει και μια ταξική διάσταση σε αυτό» συνεχίζει «επειδή το να είσαι σε θέση να επιδεικνύεις την έλλειψη ανάγκης για υλικά αγαθά, όπως η τροφή, υποδηλώνει επίσης κοινωνική υπέρβαση- είναι συμβολικό να ζεις μια ζωή όπου οι υλικές μας ανάγκες δεν αποτελούν καθημερινό μέλημα». Προσθέτει ότι «οι δίαιτες μόδας είναι πολύ απίθανο να απογειωθούν σε κοινωνίες όπου υπάρχει έλλειψη τροφίμων ή επισιτιστική ανασφάλεια».

Είναι ταξικό το θέμα

Εξακολουθεί να είναι συγκλονιστικό να βλέπεις διασημότητες να παραδέχονται ανοιχτά ότι νηστεύουν για 23 ώρες την ημέρα ή ότι παίρνουν 14 διαφορετικά χάπια συμπληρωμάτων αντί για ένα ισορροπημένο πρωινό. «Κανονικοποιεί και κυρώνει πρακτικές που σε άλλα πλαίσια θα θεωρούνταν διατροφικές διαταραχές», λέει ο Dr Woolhouse.

«Το τι θεωρούμε, ως κοινωνία, ως «φυσιολογική» και «μη φυσιολογική» διατροφή είναι συγκυριακό και εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον τρόπο με τον οποίο πλαισιώνονται αυτές οι διατροφικές πρακτικές».

Είναι προφανές, αλλά αξίζει να επαναλάβουμε ότι οι ακραίες, μοδάτες τάσεις διατροφής είναι τόσο αναποτελεσματικές όσο και επικίνδυνες. Αλλά αυτή η τάση δεν αφορά πραγματικά το φαγητό ή την υγεία. Έχει να κάνει με την απόδοση. Είναι ένας τρόπος για τις εύπορες τάξεις να σηματοδοτήσουν τον πλούτο και το κύρος τους και να τοποθετηθούν πάνω από εμάς τους κοινούς θνητούς που εξευτελίζουμε τους εαυτούς μας τρώγοντας. Σε τελική ανάλυση, όμως, δεν υπάρχει κάποιο σφηνάκι ή χάπι ή ρόφημα υποκατάστασης γεύματος που να μπορεί να εξαλείψει εντελώς την ανάγκη για φαγητό – οπότε καλύτερα να το απολαύσετε.

*Με στοιχεία από dazeddigital.com