Σε ύφεση, εκτός ύφεσης ή στο χείλος του γκρεμού; – Πού βρίσκεται η Ευρώπη;

Για όσους ζουν στην ευρωζώνη, η αύξηση των ενοικίων, των ενυπόθηκων δανείων και των τιμών της ενέργειας έχει δημιουργήσει δύσκολες οικονομικές συνθήκες με τους μισθούς να καλύπτουν με δυσκολία τα απαραίτητα για την έξοδο – κάτι που στην Ελλάδα της ακρίβειας και των χαμηλών μισθών βιώνουμε πιο έντοντα από όλους. Σίγουρα μοιάζει με ύφεση, αλλά είναι;

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) αναφέρει ότι δεν υπάρχει επίσημος ορισμός της ύφεσης, αλλά μια γενική αναγνώριση ότι ο όρος αφορά περιόδους αργής οικονομικής ανάπτυξης.

Ωστόσο, οι οικονομολόγοι και οι αναλυτές ορίζουν συνήθως ως ύφεση την αρνητική ανάπτυξη σε δύο διαδοχικά τρίμηνα.

Για παράδειγμα, η οικονομία της ευρωζώνης συρρικνώθηκε κατά 0,1% μεταξύ Ιανουαρίου και Μαρτίου 2023, αφού συρρικνώθηκε και τους τρεις τελευταίους μήνες του 2022. Αυτό σημαίνει ότι η ευρωζώνη βρισκόταν σε ύφεση.

Εν τω μεταξύ, το Εθνικό Γραφείο Οικονομικών Ερευνών (NBER) έχει έναν πιο ολοκληρωμένο ορισμό: η ύφεση συνεπάγεται μια σημαντική μείωση της οικονομικής ανάπτυξης, η οποία επικρατεί σε όλους ή στους περισσότερους τομείς της οικονομίας και εκτείνεται σε διάστημα μερικών μηνών.

Αυτό είναι κάτι που οι καταναλωτές και οι επιχειρήσεις στην Ευρώπη μπορούν εύκολα να δουν, επιτρέποντάς τους να συμφωνήσουν ότι η περιοχή μπορεί ήδη να παλεύει με μια τέτοια ύφεση, σημειώνει οικονομικός και αναλυτής με άρθρο του στο Euronews.

Βρίσκεται η Ευρώπη σε ύφεση; – Αυτό δείχνουν οι δείκτες

Ένα καλό σημείο εκκίνησης είναι να εξετάσουμε το επίπεδο της επιχειρηματικής δραστηριότητας στην οικονομία. Ένας από τους δείκτες που μας βοηθούν σε αυτό το θέμα είναι ο σύνθετος δείκτης αγορών της HCOB, ο οποίος μετρά τις επιχειρηματικές συνθήκες χρησιμοποιώντας διάφορα στοιχεία, όπως οι νέες παραγγελίες, η απασχόληση, οι τιμές πώλησης, η αγοραστική δραστηριότητα και άλλα.

Η μείωση των προοπτικών ανάπτυξης ή τα φαινομενικά πενιχρά στοιχεία της συμβολίζουν τις συνολικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο κόσμος γενικά και η Ευρώπη ειδικότερα

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία για την ευρωζώνη, ο δείκτης PMI καταγράφηκε στο 47,1 τον Νοέμβριο. Μια μέτρηση κάτω από το 50 υποδηλώνει συρρίκνωση, ενώ πάνω από αυτό σημαίνει οικονομική επέκταση. Ο δείκτης παραγωγής PMI μεταποίησης δείχνει ότι η μεταποιητική δραστηριότητα παραμένει κάτω από το 50 για 8 συνεχόμενους μήνες, με τον τελευταίο αριθμό να διαμορφώνεται στο 44,3.

Σήμα ύφεσης τα μειωμένα επιχειρηματικά δάνεια

Ένας άλλος δείκτης οικονομικής υγείας είναι η δανειοδοτική δραστηριότητα των τραπεζών. Εάν εκταμιεύονται περισσότερα δάνεια, αυτό σίγουρα σημαίνει ότι οι άνθρωποι έχουν εμπιστοσύνη στις οικονομικές προοπτικές της χώρας τους και ως εκ τούτου επιδίδονται σε μεγαλύτερη επιχειρηματική δραστηριότητα. Ένας μειούμενος αριθμός δανείων υποδηλώνει το αντίθετο.

Στην Ευρώπη, τα δάνεια προς τις επιχειρήσεις μειώθηκαν κατά 0,3% τον Οκτώβριο του 2023, σε σύγκριση με τον Οκτώβριο του 2022, γεγονός που αποτελεί την πρώτη ετήσια μείωση από το 2015. Παρομοίως, η αύξηση του δείκτη αθέτησης πληρωμών δανείων είναι ένα άλλο μέσο για την παρακολούθηση της ανάπτυξης σε μια χώρα. Στην Ευρώπη, το άγχος των αθετήσεων δανείων φαίνεται να αυξάνεται.

Στις αρχές του 2024, η Ευρωπαϊκή Ένωση μείωσε τις προβλέψεις της για την ανάπτυξη της οικονομίας της ευρωζώνης στο 0,6% από 0,8%. Η μείωση των προοπτικών ανάπτυξης ή τα φαινομενικά πενιχρά στοιχεία της ανάπτυξης συμβολίζουν τις συνολικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο κόσμος γενικά και η Ευρώπη ειδικότερα.

Η αύξηση των επιτοκίων, οι επίμονα υψηλές τιμές της ενέργειας και μια εξαιρετικά ασταθής παγκόσμια οικονομία επιτείνουν αυτές τις ανησυχίες. Στην πραγματικότητα, σύμφωνα με διάφορες εκτιμήσεις τραπεζών, τα υψηλότερα επιτόκια μπορούν να αποκόψουν 1% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) από την ευρωζώνη.

Τι μας επιφυλάσσει το μέλλον;

Ακόμα πιο ανησυχητικό είναι ότι, με τις πρόσφατες γεωπολιτικές εντάσεις στη Μέση Ανατολή, οι τιμές της ενέργειας αναμένεται να παραμείνουν αυξημένες και το 2025. Ενώ ο πληθωρισμός έχει περιοριστεί λίγο, εξακολουθεί να είναι πολύ πάνω από τους μέσους όρους πενταετίας.

Στην τελευταία οικονομική του ενημέρωση, το ΔΝΤ, ωστόσο, προβλέπει μια μικρή ανάκαμψη για την ευρωζώνη το 2024, καθώς αναμένει ότι η αύξηση του ΑΕΠ θα είναι κατά μέσο όρο 1,5%. Αυτό, ωστόσο, βασίζεται σε ορισμένες υποθέσεις και η σημαντικότερη είναι ότι οι τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου θα παραμείνουν σταθερές, αλλά με τις συνεχιζόμενες γεωπολιτικές συγκρούσεις αυτό είναι κάτι που όχι απλά δεν μπορεί να διασφαλιστεί, αλλά θεωρείται απίθανο.

Η Wells Fargo (μία από τις πέντε κορυφαίες αμερικανικές τράπεζες) ανέφερε σε πρόσφατο σημείωμά της ότι η ύφεση στην ευρωζώνη είναι «όλο και πιο πιθανή, αλλά όχι ακόμη αναπόφευκτη». Δεν αναμένουν μείωση των επιτοκίων – έναν από τους σημαντικότερους δείκτες και παράγοντες σε αυτή τη συζήτηση – πριν από τον Ιούνιο του 2024.

«Αναμενόμενη» μια ύφεση και στις ΗΠΑ

Από την πλευρά των καταναλωτών, δεν βλέπουμε καμία ενθαρρυντική τάση δαπανών, ενώ οι λιανικές πωλήσεις είναι επίσης μειωμένες και η ακρίβεια χτυπάει «κόκκινο».

Ο Μάριο Ντράγκι, πρώην πρόεδρος της ΕΚΤ, επανέλαβε επίσης την ανησυχία αυτή πολύ πρόσφατα, ενώ ο διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας του Βελγίου συμφώνησε ότι οι κίνδυνοι «κλίνουν προς τα κάτω όσον αφορά την ευρωζώνη».

Άλλοι παράγοντες και δείκτες είναι επίσης ανησυχητικοί. Πρόσφατα, η επιβράδυνση της επιχειρηματικής δραστηριότητας στην ευρωζώνη «επιταχύνθηκε» λόγω της αδύναμης ζήτησης στον τομέα των υπηρεσιών και ο δείκτης PMI νέων παραγγελιών βρίσκεται πλέον στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 11 ετών – δηλαδή από τον Σεπτέμβριο του 2012.

Η μεταποιητική δραστηριότητα δείχνει ότι οι νέες παραγγελίες μειώθηκαν με τον πιο απότομο ρυθμό από το 1997. Ορισμένοι αναλυτές λένε πως ενώ η ευρωζώνη μπορεί να καταφέρει να αποτρέψει μια πλήρη ύφεση, θα εξακολουθήσει να αντιμετωπίζει κάποιες «ήπιες εξάρσεις» της.

Κάτι που αποτελεί μια καλή αναλογία γι’ αυτό που πολλοί αποκαλούσαν «κυλιόμενη ύφεση» στις ΗΠΑ. Συνολικά, ενώ ο χρόνος της ύφεσης είναι δύσκολο να προβλεφθεί, το σίγουρο είναι πως το αρνητικό δυναμικό για τη μελλοντική οικονομική ανάπτυξη της Ευρώπης είναι πραγματικό. Ταυτόχρονα, μια πληθώρα δεικτών υποδηλώνουν ότι η ύφεση στη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, τις ΗΠΑ, είναι επίσης αναμενόμενη.