Θεσσαλία: Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις καταδικάζουν το σχέδιο διαχείρισης των υδάτων

Το σχέδιο της κυβέρνησης για τη διαχείριση των υδάτων στην πλημμυροπαθή Θεσσαλία ιδιωτικοποιεί το νερό, υποβαθμίζει το περιβάλλον και είναι «συνταγή για συνεχείς κλιματικές καταστροφές», υποστηρίζουν το WWF, η Greenpeace και δύο ακόμα περιβαλλοντικές οργανώσεις, οι οποίες μάλιστα αφήνουν αιχμές για την επιλογή της ολλανδικής εταιρείας HVA που ανέλαβε το έργο και τις «υπέρογκες» απολαβές των στελεχών της υπό σύσταση εταιρείας ΟΔΥΘ.

«Η κυβέρνηση θεωρεί σαν μόνη ενδεδειγμένη λύση την ιδιωτικοποίηση των υδάτινων πόρων και την επιβάρυνση των οικοσυστημάτων με βαρύτατου οικολογικού αποτυπώματος επεμβάσεις» γράφει η κοινή ανακοίνωση των οργανώσεων, στις οποίες περιλαμβάνεται επίσης η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία και η Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης.

Όπως επισημαίνει η ανακοίνωση, λίγους μήνες μετά την ιστορική καταιγίδα Daniel που έπνξε τη Θεσσαλία, η Ελλάδα πρόσφατα καταδικάστηκε από το Δικαστήριο της ΕΕ για τη μη επικαιροποίηση των σχεδίων διαχείρισης υδάτων και προστασίας από πλημμύρες.

Η κυβέρνηση «συνεχίζει να αγνοεί επιδεικτικά τα εργαλεία που προσφέρει η ΕΕ για αποτελεσματική κλιματική θωράκιση, βιώσιμη διαχείριση των υδάτινων πόρων και προστασία από τις πλημμύρες» καταγγέλλουν οι οργανώσεις, οι οποίες νωρίτερα είχαν στείλει υπόμνημα για το θέμα στους βουλευτές.

«Η Ελλάδα παραμένει προσκολλημένη σε μεγάλης κλίμακας κατασκευαστικές επεμβάσεις και εκτροπές ποταμών»

Αναλυτικά η ανακοίνωση:

Το νερό είναι δημόσιο αγαθό… αλλά όχι για τη Θεσσαλία!

Ενώ μεγάλο μέρος του θεσσαλικού κάμπου ακόμα υποφέρει από τις δραματικές επιπτώσεις της καταιγίδας Ντάνιελ, η κυβέρνηση θεωρεί σαν μόνη ενδεδειγμένη λύση την ιδιωτικοποίηση των υδάτινων πόρων και την επιβάρυνση των οικοσυστημάτων με βαρύτατου οικολογικού αποτυπώματος επεμβάσεις.

Στηριζόμενη σε ένα εξαιρετικά κακής ποιότητας σχέδιο (master plan), μιας αμφιβόλου εγκυρότητας εμπορικής εταιρείας, συνεχίζει να αγνοεί επιδεικτικά τα εργαλεία που προσφέρει η ΕΕ για αποτελεσματική κλιματική θωράκιση, βιώσιμη διαχείριση των υδάτινων πόρων και προστασία από τις πλημμύρες. Μία τακτική που μόλις τον περασμένο μήνα οδήγησε στην παραπομπή της χώρας στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για παραβιάσεις οδηγιών για τα ύδατα (2000/60/ΕΚ) και τις πλημμύρες (2007/60/ΕΚ).

ΥΠΟΒΑΘΜΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣ

Ενώ το σχέδιο της εμπορικής εταιρείας HVA βρισκόταν σε υποτυπώδη διαβούλευση στο opengov.gr μέχρι τις 19 Απριλίου και έχοντας πάρει ήδη δύο παρατάσεις (κάτι που δεν έχει συμβεί για πολύ πιο σημαντικές και απαραίτητες νομοθετικές πρωτοβουλίες στο παρελθόν),  ένα βασικό του μέρος, το οποίο αφορά στην ίδρυση ιδιωτικού οργανισμού διαχείρισης των υδάτινων πόρων της Θεσσαλίας, διαμορφώθηκε σε νομοσχέδιο και τέθηκε σε παράλληλη διαβούλευση μόλις οκτώ ημερών (7 – 15 Απριλίου). Δυο μέρες αφότου έληξε η διαβούλευση επί του νομοσχεδίου ιδιωτικοποίησης των υδάτινων πόρων της Θεσσαλίας, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) καταθέτει στη Βουλή το νομοσχέδιο για την ίδρυση της ανώνυμης εταιρείας με επωνυμία «Οργανισμός Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας Α.Ε.» (ΟΔΥΘ ΑΕ).

Για να το πούμε απλά: Όσο το master plan ήταν ακόμα ανοιχτό σε δημόσια συζήτηση, ένα μέρος του βγαίνει σε παράλληλη διαβούλευση, για να γίνει νόμος τους κράτους! Πόσο μεγαλύτερη περιφρόνηση μπορεί άραγε να σημειωθεί εις βάρος της θεμελιώδους για κάθε Δημοκρατία διαδικασίας της διαβούλευσης και κοινωνικής συμμετοχής;

ΕΝΑ ΔΥΣΤΟΠΙΚΟ ΜΕΛΛΟΝ ΓΙΑ ΤΗ ΘΕΣΣΑΛΙΑ

Οι τέσσερις (4) συνυπογράφουσες περιβαλλοντικές οργανώσεις έχουν ήδη καταθέσει λεπτομερή σχόλια στις υποτυπώδεις, όπως εξελίσσονται, διαβουλεύσεις, τιμώντας αυτόν τον σημαντικό θεσμό που το ΥΠΕΝ υποβαθμίζει τόσο βάναυσα.  Από τη λεπτομερή ανάγνωση τόσο του νομοσχεδίου που τέθηκε σε πολύ μικρής διάρκειας διαβούλευση και λίγες ώρες μετά τη λήξη της κατατέθηκε στη Βουλή, όσο και του σχεδίου της εταιρείας HVA, οι οργανώσεις εκφράζουν έντονη αγωνία για το μέλλον της Θεσσαλίας για τους εξής λόγους:

• Ιδιωτικοποίηση των υδάτινων πόρων της Θεσσαλίας: Ο Ο.Δ.Υ.Θ. Α.Ε., όπως ζητάει η εμπορική εταιρεία HVA, προβλέπεται ότι θα λειτουργεί με τους κανόνες της ιδιωτικής οικονομίας. Είναι εξαιρετικά απογοητευτική η πολιτική αδυναμία της κυβέρνησης να αντιμετωπίσει τις πρωτοφανείς κλιματικές καταστροφές που έπληξαν τα τελευταία χρόνια τη Θεσσαλία, προβάλλοντας ως εμβληματική πρωτοβουλία της την ιδιωτικοποίηση της διαχείρισης των υδάτινων οικοσυστημάτων και γενικότερα του νερού στη Θεσσαλία.

Μια από τις εξουσίες με τις οποίες προικοδοτείται ο νέος οργανισμός, είναι η διαμόρφωση τιμολογιακής πολιτικής, δηλαδή τιμολόγησης του νερού. Όπως ρητά προβλέπει, η παραπάνω διάταξη, ο ΟΔΥΘ θα εμπορεύεται το νερό. Ακόμα,σημαντικότερο είναι ότι η τιμολογιακή του πολιτική θα πρέπει να καλύπτει τις λειτουργικές δαπάνες του οργανισμού. To master plan της HVA προβλέπει υψηλότατη μισθολογική πολιτική για τα ανώτερα διοικητικά στελέχη του Water Management Organisation (για 10 διευθυντές και έναν δικηγόρο από την ελεύθερη αγορά ζητάει ετησίως 3 εκατομμύρια ευρώ). Παράλληλα, το νομοσχέδιο προβλέπει (άρθρο δέκατο του καταστατικού) αμοιβές για τα 13 μέλη του ΔΣ του ΟΔΥΘ, εκ των οποίων οι Πρόεδρος, Αντιπρόεδρος, Διευθύνων Σύμβουλος και Αναπληρωτής Διευθύνων Σύμβουλος, προσεγγίζουν τις ετήσιες αποδοχές του ανώτατου δικαστικού λειτουργού της χώρας, δηλαδή του Προέδρου του Αρείου Πάγου. Από αυτές τις διατάξεις γίνεται αμέσως αντιληπτό ότι τους υπέρογκους μισθούς θα τους πληρώνουν οι Θεσσαλοί αγρότες και καταναλωτές του νερού. Το νομοσχέδιο προβλέπει επίσης (άρθρο πέμπτο του καταστατικού) ότι ο ΟΔΥΘ θα επιβάλει και πρόστιμα, τα οποία θα εισπράττει για να καλύπτει τους υπέρογκους μισθούς, ενώ έσοδα θα μπορεί να εισπράττει και από «την εκμετάλλευση της περιουσίας του», η οποία πιθανότατα θα είναι τα μεγάλα κατασκευαστικά έργα τα οποία προτείνει η HVA στο master plan της και, βεβαίως, τα υδάτινα οικοσυστήματα της Θεσσαλίας.

• Καταστροφικές, παρωχημένης λογικής επεμβάσεις: Ο νέος ιδιωτικός οργανισμός θα “μεριμνά για την εκπόνηση Στρατηγικού Σχεδίου Έργων Αντιπλημμυρικής Προστασίας (Master Plan)”. Πρόκειται προφανώς για το master plan που έχει ήδη εκπονηθεί από την ιδιωτική εμπορική εταιρεία και προβλέπει εντελώς παρωχημένης λογικής καταστροφικές επεμβάσεις που αποδεδειγμένα  δημιουργούν μεγαλύτερους κινδύνους.

• Αγνοείται το δίκαιο της ΕΕ για τα ύδατα: Με εξαίρεση την ανάθεση στον ΟΔΥΘ της ευθύνης εκπόνησης των σχεδίων που προβλέπονται από τις οδηγίες 2000/60/ΕΚ (οδηγία πλαίσιο για τα νερά) και 2007/60/ΕΚ (οδηγία για τις πλημμύρες), επί της ουσίας απουσιάζει εντελώς από το νομοσχέδιο οποιαδήποτε σχέση με τις απαιτήσεις εφαρμογής τους. Επίσης, δεδομένου ότι προβλέπει το πλαίσιο για τη μελλοντική εκπόνηση μεγάλων έργων, η έκθεση θα έπρεπε να έχει πρώτα υποβληθεί σε στρατηγική εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων, αλλιώς σαφέστατα παραβιάζει την οδηγία 2001/42/ΕΚ (οδηγία στρατηγικής περιβαλλοντικής εκτίμησης).
• Αγνόηση της κλιματικής κρίσης και προφανών λύσεων: Το master plan που προβλέπεται από το νομοσχέδιο και έχει ήδη εκπονήσει η εμπορική εταιρεία που επιλέχθηκε με απευθείας ανάθεση από την κυβέρνηση, αγνοεί ότι προφανής λύση προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, για τη φύση αλλά και τις κοινωνίες, είναι η ανασυγκρότηση και θωράκιση της αγροτικής παραγωγής με βάση τα νέα κλιματικά δεδομένα και με επίκεντρο τις εξής δύο επείγουσες και απολύτως επίκαιρες προτεραιότητες: (α) Ενίσχυση της ανθεκτικότητας των αγροσυστημάτων και (β) Προστασία της βιοποικιλότητας που αποτελεί κλειδί για τις υπηρεσίες που μπορεί να προσφέρει ένα οικοσύστημα. Όταν όλη η Ευρώπη στρέφεται προς την αξιοποίηση των οικοσυστημικών υπηρεσιών κλιματικής θωράκισης και προστασίας των υδάτινων πόρων (Nature-based Solutions), η Ελλάδα παραμένει προσκολλημένη σε μεγάλης κλίμακας κατασκευαστικές επεμβάσεις και εκτροπές ποταμών.
• Απορίες σχετικά με την επιλογή της εταιρείας:  Πουθενά δεν υπάρχει  αιτιολόγηση της επιλογής της συγκεκριμένης εταιρείας, στην οποία ανατέθηκε το τιτάνιο έργο του σχεδιασμού της κλιματικής θωράκισης της αγροτικής πρωτεύουσας της Ελλάδας. Σημειώνεται πως η εμπορική εταιρεία Handelsvereniging Amsterdam-HVA (μτφ. Εμπορική Εταιρεία του Άμστερνταμ) ιστορικά εξειδικεύεται στην εκμετάλλευση μεγάλων γεωργικών εκτάσεων σε πρώην ολλανδικές αποικίες και στο εμπόριο των προϊόντων τους. Ως εκ τούτου, η επιλογή αυτής της εταιρείας προκαλεί ερωτηματικά σχετικά με την επιστημονική επάρκεια και την απαραίτητη εξειδίκευση στα κρίσιμα ζητήματα της θωράκισης από πλημμύρες και από τις κλιματικές καταστροφές, που πλέον συμβαίνουν ολοένα και συχνότερα και τείνουν δυστυχώς να γίνουν νέα κανονικότητα.

Οι συνυπογράφουσες περιβαλλοντικές οργανώσεις ζητούν από τα μέλη της Βουλής των Ελλήνων την απόσυρση των προβληματικών διατάξεων του νομοσχεδίου σχετικά με τη σύσταση του Οργανισμού Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας Α.Ε.».