Η «Αντιγόνη στη Χάγη» – Η Λιάνα Κανέλλη στη δίκη Μιλόσεβιτς

Στα Βαλκάνια η μακρά ειρήνη που ακολούθησε τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν συντομότερη. Η δεκαετία του 1990 σφραγίστηκε από τον εμφύλιο πόλεμο στην πρώην Γιουγκοσλαβία, μια σύγκρουση που έγινε ακόμη πιο αιματηρή ακριβώς επειδή υπήρξε παρέμβαση του «διεθνούς παράγοντα», εν προκειμένω του ΝΑΤΟ που προσπάθησε να επικυρώσει την παρουσία του παρεμβαίνοντας στη σύγκρουση.

Αποκορύφωμα αυτής της παρέμβασης, οι μεγάλοι νατοϊκοί βομβαρδισμοί του 1999 στη Γιουγκοσλαβία, στο Βελιγράδι αλλά και σε άλλες περιοχές, με αφορμή τις εξελίξεις στο Κόσοβο. Ήταν τότε που όχι μόνο η γιουγκοσλαβική (και σερβική ηγεσία) αλλά ουσιαστικά και η κοινωνία ολόκληρη βρέθηκε στο στόχαστρο (γι’ αυτό και ο στόχος ήταν τότε το σύμβολο του αντιπολεμικού κινήματος).

Η χώρα μας είχε αποτελέσει τότε την εξαίρεση ίσως μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών, καθώς ενώ στη Δυτική Ευρώπη ακόμη και διακηρυκτικά «προοδευτικές» δυνάμεις είχαν υποστηρίξει τους βομβαρδισμούς, στην Ελλάδα αναπτύχθηκε ένα μεγάλο αντιπολεμικό κίνημα με έντονη αλληλεγγύη στη Γιουγκοσλαβία.

Το τέλος του πολέμου και η γιουγκοσλαβική πλευρά αποδέχτηκε όσα επιβλήθηκαν, χωρίς αυτό, 25 χρόνια μετά, να έχει οδηγήσει και σε λύση του προβλήματος. Αντιθέτως χρειάστηκε να αναμετρηθεί και με έναν νέο γύρο επεμβάσεων.

Αυτή τη φορά στο στόχαστρο βρέθηκε η πρώην ηγεσία της χώρας και κυρίως ο Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, ένα πρόσωπο που έγινε συστηματική προσπάθεια να δαιμονοποιηθεί στα μάτια τα παγκόσμιας κοινής γνώμης και που βρέθηκε κατηγορούμενος για εγκλήματα πολέμου στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για την Πρώην Γιουγκοσλαβία.

Σε αυτή τη μεγάλη δίκη που κράτησε τέσσερα χρόνια και η οποία δεν θα φτάσει ποτέ σε ετυμηγορία, καθώς ο πρώην πρόεδρος της Γιουγκοσλαβίας πέθανε έγκλειστος το 2006, θα υπάρξει και μία κατάθεση υπεράσπισης που ξεχώρισε.

Ήταν η κατάθεση της βουλεύτριας του ΚΚΕ Λιάνας Καννέλη. Και αυτή την κατάθεση μετέφρασε ο Αριστείδης Λαμπρούλης, δημοτικός σύμβουλος Λάρισας, στο βιβλίο «Αντιγόνη στη Χάγη. Η κατάθεση της Λιάνας Κανέλλη στη Δίκη του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς».

Όπως σημειώνει ο μεταφραστής στην εισαγωγή: «Ο τίτλος Αντιγόνη στη Χάγη και ο πίνακας του εξωφύλλου (Η Αντιγόνη εμπρός στο νεκρό Πολυδεύκη, του Νικηφόρου Λύτρα, 1865) βασίζονται ακριβώς στην ανατριχιαστική ομοιότητα της αρχαίας τραγωδίας του Σοφοκλή και της κατάθεσης της Λιάνας Κανέλλη ενώπιον του δικαστηρίου στη Χάγη. Και οι δυο περιπτώσεις διαπερνιούνται από κάτι κοινό: Μια δυναμική γυναικεία παρουσία που ορθώνει ανάστημα και υπερασπίζεται, ακόμη και εάν η διαδικασία αποπνέει ίσως ματαιότητα, το θεϊκό νόμο έναντι του ανθρώπινου. Η Αντιγόνη ύψωσε το τραγικό τα ανάστημα απέναντι στο βασιλιά των Θηβών Κρέοντα, ο οποίος δια του νόμου είχε απαγορεύσει την ταφή του αδερφού της Πολυνείκη. […] Η Λιάνα Κανέλλη υψώνει το πολιτικό της ανάστημα και τοποθετείται στη Χάγη ως συνήγορος υπεράσπισης του κατηγορούμενου Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, που παραπέμπεται σε μια δίκη και ένα δικαστήριο που στήθηκαν βάσει “ανθρώπινων” νόμων, των νόμων των ιμπεριαλιστών».

Και όντως θα μπορούσε να πει κανείς ότι η Λιάνα Κανέλλη σε εκείνη την κατάθεση από μάρτυρας υπεράσπισης γίνεται μάρτυρας κατηγορίας των βομβαρδισμών του ΝΑΤΟ, της βαναυσότητας σε βάρος των αμάχων, των εκτεταμένων βομβαρδισμών και καταστροφών, με συγκλονιστικές αναφορές για τις επιπτώσεις που είδε και τις «παράπλευρες απώλειες, όπως π.χ. στο Αλέξινατς: «Μπήκα στο υπνοδωμάτιο ενός δεκατριάχρονου κοριτσιού το οποίο είχε σκοτωθεί ενώ διάβαζε Φυσική. Και ρώτησα τον κόσμο εκεί, εάν είχα την άδεια να πάρω ένα από τα βιβλία του παιδιού και ένα κομμάτι από το μικρό υπνοδωμάτιο, όχι ως απόδειξη, αλλά ως ανθρώπινη υπόμνηση του τι μπορεί να σημαίνει παράπλευρη απώλεια, καθώς αυτοί δεν είδαν τον εχθρό. Αυτοί κοιμούνταν και οι βόμβες απλώς γλίστρησαν ανάμεσα στα δάχτυλα των σωτήρων της ειρήνης».

Παράλληλα, υπογράμμισε ότι ο πόλεμος αυτός ενείχε τον κίνδυνο να λειτουργήσει ως νομιμοποίηση επικίνδυνων σχεδίων για μια «Μεγάλη Αλβανία».

Είναι ταυτόχρονα μάρτυρας κατηγορίας και κατά του ίδιου του δικαστηρίου, αφού δεν παραλείπει να υπογραμμίσει ότι «γενοκτονία αυτό το δικαστήριο δεν μπορεί να κάνει, αλλά δαιμονοποίηση ναι. Μερικές φορές, μου θυμίζει με τον τρόπο που λειτουργεί σαν και αυτό να καταλήγει σε Καθολογικές καλόγριες να κρίνονται υπεύθυνες για τη γενοκτονία που είδα».

Πάνω από 20 χρόνια μετά την έναρξη της δίκης και 25 χρόνια μετά τους βομβαρδισμούς, σε μια περίοδο όπου το δράμα της Γάζας δείχνει για άλλη μια φορά τον κυνισμό της «διεθνούς κοινότητας», όσα αναφέρει η Κανέλλη στην κατάθεσή της καταδικάζοντας την υποκρισία μιας «διεθνούς κοινότητας» που νομιμοποίησε τους βομβαρδισμούς αμάχων αλλά θέλησε να παραπέμψει τον δημοκρατικά εκλεγμένο ηγέτη που αντιστάθηκε σε αυτή την πολιτικής, αποκτούν ξεχωριστή επικαιρότητα και υπογραμμίζουν την ανάγκη για ένα κίνημα που να επιμείνει ότι ο δρόμος της ειρήνης είναι αυτός που ζητούν οι λαοί που αγωνίζονται κατά του πολέμου.

Το βιβλίο παρουσιάζεται την Τετάρτη 24 Απρίλη, στις 7.30μμ, στο Cafe-βιβλιοπωλείο της Σύγχρονης Εποχής, Μαυροκορδάτου 3, Αθήνα

Θα μιλήσουν οι:

Λιάνα Κανέλλη, δημοσιογράφος, βουλευτής του ΚΚΕ

Αλέκα Παπαρήγα, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ

Αριστείδης Λαμπρούλης, μεταφραστής επιμελητής της έκδοσης

Δημήτρης Ξεκαλάλης, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, διευθυντής της Σύγχρονης Εποχής.

Η ίδια η Λιάνα Καννέλη θα υπογράφει τα βιβλία της από τις 6.30 μμ