Γενοκτονία Αρμενίων: Πώς οργανώθηκε από την Τουρκία ο αφανισμός τους

Η 24η Απριλίου είναι η Ημέρα Μνήμης για τη Γενοκτονία των Αρμενίων.

Την ημέρα αυτή τιμάμαι την μνήμη 1,5 εκατομμυρίου Αρμενίων που σφαγιάστηκαν ή εξαναγκάσθηκαν σε θάνατο από λιμό και σωματική, που βιάστηκαν και βασανίστηκαν από το το τουρκικό κράτος το 1915.

Ως έναρξη της γενοκτονίας των Αρμενίων καταγράφεται ιστορικά η φυλάκιση, η απέλαση και ο απαγχονισμός εκατοντάδων Αρμενίων της Κωνσταντινούπουλης στις 24 Απριλίου 1915.

Μόλις 13 χρόνια αργότερα, το «ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ» της 5ης Απριλίου 1928 δημοσιεύει τη μαρτυρία του στρατηγού Πομιανκόφσκυ, στρατιωτικού ακολούθου της Αυστροουγγαρίας στην Τουρκία.

«ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ», 5.3.1928, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Η έναρξη

«Με τας πρώτας ειδήσεις περί των λιποτακτικών κρουσμάτων και των ανταρσιών των Αρμενίων η τουρκική κυβέρνησις διέταξε τον αφοπλισμόν όλων των εν τω τουρκικών στρατεύματι υπηρετούντων Αρμενίων, Ελλήνων και εν γένει χριστιανών, και την συγκρότησίν των εις εργατικά και μεταφορικά τάγματα.

»Μόνον μετά την νίκη εναντίον του ηνωμένου αγγλογαλλικού στόλου εις τα Δαρδανέλλια (σ.σ. Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος) εδόθη η μυστική διαταγή της μεταφοράς όλων των εν Μικρασία εγκατεστημένων Αρμενίων προς την Βόρειον Αραβίαν και την Μεσοποταμίαν εις τας περιοχάς της ερήμου παρά τον Ευφράτην.

»Η εφαρμογή της βαρβάρου αυτής διαταγής ισοδυνάμει εν τη πραγματικότητι προς την εξαφάνισιν της εν Μικρασία αρμενικής εθνότητος.

«Κατ’ Απρίλιον ήρχισαν αι οργανωμέναι σφαγαί εναντίον των μαχίμων Αρμενίων, προς εξουδετέρωσιν πάσης αντιστάσεως. Μετά ταύτα μέχρι φθινοπώρου του 1915 όλοι οι Αρμένιοι, ανεξαρτήτως γένους και ηλικίας εξεδιώχθησαν των εστιών των, και υπό την συνοδείαν Τούρκων χωροφυλάκων ωδηγήθησαν προς νότον.

Ρώσοι στρατιώτες πάνω από κρανία και οστά Αρμενίων σε χωρίο που αφανίστηκε από τούρκους στρατιώτες και ατάκτους

Πορείες θανάτου

»Καθ’ οδόν οι νεώτεροι άνδρες κατεσφάζοντο, και αι ευειδείς Αρμενίδες ωδηγούντο διά της βίας εις τα χαρέμια. Όσοι απέμειναν, απέθνησκον από τας στερήσεις και τα μαρτύρια καθ’ οδόν.

»Μόνον ελάχιστα υπολείμματα έφθασαν εις τον Ευφράτην, όπου εγκαταλειφθέντα εις την τύχην των, αποδεκατίσθησαν.

»Εν εκατομμύριον Αρμενίων εξωντώθη με τον βάρβαρον αυτόν τρόπον. Δεδομένου δε ότι οι εν Μικρασία Αρμένιοι δεν υπερέβαινον το εν εκατομμύριον διακοσίας χιλιάδας, δικαίως εκαυχήθη περί τα τέλη του 1915 ο Ταλαάτ (σ.σ. πολιτικός, επικεφαλής των Νεότουρκων) ότι το αρμενικόν ζήτημα είχε πλέον λυθή και δεν υφίστατο εν Τουρκία.

(…)

Οι περιουσίες τους

»Δεδομένου ότι εις τους εκδιωκομένους Αρμενίους επετρέπετο να λαμβάνουν μεθ’ αυτών ελάχιστον μόνον μέρος της περιουσίας των, συνεστήθησαν εκτιμητικαί επιτροπαί προς εκκαθάρισιν των εγκαταλελειμμένων περιουσιών, το εκ της ρευστοποιήσεως των οποίων προϊόν θ’ απεστέλλετο προς τους δικαιούχους.

»Η δράσις όμως των εκτιμητικών περιουσιών υπήρξεν αληθής κωμωδία. Οι περισσότεροι των δικαιούχων Αρμενίων, κατά προτίμησιν οι πλουσιώτεροι, κατεσφάζοντο, και διά κωμικών πλειστηριασμών η περιουσία των περιήρχετο αντί ευτελούς αποζημιώσεως εις τους εξασκούντας επιρροήν Μωαμεθανούς.

Μυστικότητα

»Η εξόντωσις των Αρμενίων ετηρήθη τόσον μυστική, ώστε η αυστροουγγρική πρεσβεία ως και αι άλλαι ξέναι αντιπροσωπείαι εν Κωνσταντινουπόλει μόλις περί τα τέλη του 1915 έμαθαν κάτι περί αυτών, εις εποχήν δηλαδή καθ’ ας είχον ήδη προοδεύσει αι εκδιώξεις των Αρμενίων εκ των εστίων των.

»Ό,τι ηκούσαμεν ήσαν μόνον ωχραί λεπτομέρειαι. Την τρομοκρατικήν αλήθειαν εις όλην την τραγικήν της έκτασιν μόνον βαθμηδόν και κατ’ ολίγον την επληροφορήθημεν.

Σοροί νεκρών Αρμενίων, στο πλάι επαρχιακού δρόμου. Ένα τραγικό αλλά σύνηθες θέαμα στην Τουρκία του 1915.

Εκδίκηση

«Βραδύτερον μετά τον πόλεμον (σ.σ. τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι Αρμένιοι εδολοφόνησαν τους πρωτεργάτας των εξοντώσεων των ομοεθών των, τον Ταλαάτ εν Βερολίνω, τον Ντζεμάλ πασά εις την Τυφλίδα και τον εμμέσεως μόνον ευθυνότερον μέγαν βεζύρην Σαΐντ Χαλίλ πασά εν Ρώμη. Ήτο η μόνη εκδίκησις της αποδεκατισθείσης ατυχούς φυλής των».

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 18.10.2006, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Βιαιότητες

Ο δημοσιογράφος Ρόμπερτ Φίσκ, που έζησε για πολλές δεκαετίες στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής έγραψε σε άρθρο του στον Independent, που αναδημοσιεύτηκε στο «ΒΗΜΑ» της 18ης Οκτωβρίου 2006.

«Οι Αρμένιοι θανατώθηκαν με μαχαίρια, ξίφη, σφυριά και τσεκούρια για εξοικονόμηση πυρομαχικών. Ερρίφθησαν μαζικά στη Μαύρη Θάλασσα και στον Ευφράτη ποταμό, ο οποιός ξεχείλισε τόσο από τα πτώματα γυναικών και παιδιών που άλλαξε ρουν.

»Ο Νταντριάν (σ.σ. Βαάκν Νταντριάν, αρμένιος ιστορικός) που μιλάει και διαβάζει τα τουρκικά με ευχέρεια, ανακάλυψε ότι παράλληλα δεκάδες χιλιάδες Αρμένιοι κάηκαν ζωντανοί σε αχυρώνες.

»Με έγγραφη κατάθεση το τουρκικό Στρατοδικείο άσκησε επιφανειακές διώξεις στους δολοφόνους μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο στρατηγός Μεχμέτ Βεχίπ Πασά πιστοποιούσε ότι, όταν επισκέφθηκε το αρμενικό χωριό βρήκε σπίτια- αποθήκες για καμένους ανθρώπινους σκελετούς, τόσο στριμωγμένους που στέκονται σχεδόν όρθιοι, και σχολίασε ότι “σε όλη την ιστορία του Ισλάμ δεν μπορεί κανείς να βρει παρόμοια αγριότητα”.

Γνώριζαν όλοι

»Το αρμενικό Ολοκαύτωμα είναι γνωστό στον τουρκικό λαό από το 1918. Εκατομμύρια μουσουλμάνοι Τούρκοι έγιναν μάρτυρες των μαζικών απελάσεων των Αρμενίων (μερικοί μάλιστα με θάρρος προστάτευσαν γείτονες και φίλους με κίνδυνο της ζωής τους), ενώ ο εκλεγμένος πρόεδρος της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης και υποστηρικτής της Τουρκικής Νεότητας που διέπραξε τη γενοκτονία, Αχμέντ Ριζά, ανέφερε σε ομιλία του στις 19 Οκτωβρίου 1918: “Ας δούμε την πραγματικότητα, εμείς οι Τούρκοι εξολοθρεύσαμε άγρια τους Αρμένιους”.

Διαταγές ναζιστικού χαρακτήρα

»Ο Νταντριάν επίσης εστιάζει σε δύο διαταγές ναζιστικού χαρακτήρα που δόθηκαν από τον τούρκο υπουργό Εσωτερικών Ταλάτ Πασά.

»Η πρώτη έκανε λόγο για προμήθεια τροφίμων και προστασία των Αρμενίων που θα απελαύνονταν, ενώ παράλληλα δινόνταν η εντολή στους τούρκους αξιωματικούς να “υλοποιήσουν την αποστολή τους” μόλις οι νηοπομπές βρίσκονταν μακριά από τις πόλεις, ώστε να μην υπάρχουν μάρτυρες των μαζικών δολοφονιών.

»Ο τούρκος γερουσιαστής Ρεσίντ Ακίφ Πασά κατέθεσε στις 19 Νοεμβρίου 1918 ότι “η ‘αποστολή’ ήταν να επιτεθούμε στα καραβάνια και να εξολοθρεύσουμε τον πληθυσμό…Ντρέπομαι ως μουσουλμάνος, ντρέπομαι ως οθωμανός πολιτικός. Τι σπίλος για την Οθωμανική Αυτοκρατορία αυτοί οι εγκληματίες…”».

»Πόσο εκπληκτικό ήταν οι τούρκοι αξιωματούχοι να εκφράζουν τέτοιες αλήθειες το 1918, να παραδέχονται στο τουρκικό κοινοβούλιο τη γενοκτονία των Αρμενίων και να διαβάζουν κύρια άρθρα στις εφημερίδες της χώρας για αυτά τα εγκλήματα!

»Και πόσο ακόμη πιο εκπληκτικό είναι οι σύγχρονοι διάδοχοί τους να μυθοποιούν όλα αυτά και να απειλούν με ποινικές διώξεις για “δυσφήμηση” των Τούρκων, σύμφωνα με τον Νόμο 301, όλους εκείνους που το 1918 παραδέχθηκαν τη γενοκτονία…»

Αναμένοντας τη σφαγή…Αρμένιοι συγκεντρώνονται και περιμένουν να εκκενώσουν την πολη τους, ύστερα από εντολη των τουρκικών αρχών. Λίγη ώρα αργότερα, και αφού μόλις έχουν βγει από την πόλη τους, θα σφαγιαστούν.