Λίγος Πολ Όστερ ακόμα – «Οι άνθρωποι πεινάνε για ιστορίες»

Όταν πεθαίνει ένας σπουδαίος συγγραφέας το πένθος αφορά πολλούς. Πρώτα απ’ όλα την οικογένειά του, τους οικείους του. Μετά έρχονται οι αναγνώστες του, ειδικά όταν μιλάμε για κάποιον που το έργο του έχει μεταφραστεί, αναγνωριστεί, βραβευτεί, είτε στη χώρα του είτε κι αλλού. Πενθούν και οι συνάδελφοί του, η γενιά του και όσοι επηρεάστηκαν απ’ αυτόν στα χρόνια που ακολούθησαν, αλλά και σ΄εκείνα που θα έρθουν.

Όταν πεθαίνει ένας σπουδαίος συγγραφέας η πένα του παίρνει τη θέση της στο γραφείο του. Ακίνητη. Τα χαρτιά του μένουν τακτοποιημένα σε μιαν άκρη σαν να τον περιμένουν να επιστρέψει, να τα πιάσει ξανά στα χέρια του, να γράψει κάποια λόγια ακόμα, να σβήσει κάποια άλλα. Το καλαθάκι με τις τσαλακωμένες σημειώσεις αδημονεί ν’ αδειάσει. Το ίδιο συμβαίνει και με το τασάκι με τα σβησμένα αποτσίγαρα. Κάποιος πρέπει ν’ ανοίξει το παράθυρο για να ανανεωθεί ο αέρας, να φύγει η βαριά μυρωδιά του καπνού.

Γιατί πενθούν όλοι αυτοί; Υπάρχουν πολλές απαντήσεις. Επειδή έφυγε ένας άξιος καλλιτέχνης. Επειδή δεν θα ξαναγράψει, κατά συνέπεια οι αναγνώστες του δεν έχουν να περιμένουν κάτι απ’ αυτόν, θα πρέπει να βρουν παρηγοριά σε όσα βιβλία του έχουν ήδη διαβάσει, ξανά και ξανά.

Ας μην το υποτιμούμε αυτό και ας σταθούμε λίγο στο γιατί συμβαίνει. Νομίζω ότι ο ίδιος ο συγγραφέας ο Πολ Όστερ για τον οποίο μιλάμε έχει δώσει την απάντηση: «Οι άνθρωποι χρειάζονται τις ιστορίες και τις αναζητούμε παντού. Είτε πρόκειται για τηλεόραση, είτε για κόμικ, βιβλία ή ταινίες, θεατρικά έργα οποιασδήποτε μορφής, οι άνθρωποι πεινάνε για ιστορίες».

Τελειώνουν οι ιστορίες με τον θάνατο του συγγραφέα; Ναι και όχι. Ναι, επειδή ο ίδιος δεν θα ξαναγράψει. Τέλος. Αυτό ήταν. Ό,τι έγραψε, έγραψε. Είναι Καπνός πια.

Όχι, επειδή κανείς δεν ξέρει τι άφησε πίσω του. Αδημοσίευτες ιστορίες, κάποιο μισοτελειωμένο μυθιστόρημα, κάποιες σημειώσεις που θα μπορούσαν με την κατάλληλη επεξεργασία να δημοσιευτούν στο μέλλον.

Σίγουρα όμως θα γραφτούν πολλές ιστορίες γι αυτόν ή για την ακρίβεια, που θα ξεκινούν απ’ αυτόν. Ιστορίες ανθρώπων που τον γνώρισαν, ιστορίες ανθρώπων που τον διάβασαν –καλή ώρα, ιστορίες από κάποιους που επηρεάστηκαν από τις δικές του ιστορίες και πάει λέγοντας.

Γιατί, αν το καλοσκεφτούμε, αυτό είναι η μαγεία και το πραγματικά σπουδαίο και πρωτόγνωρο της γραφής: το γεγονός ότι αυτός δεν υπάρχει πια, αλλά ταυτόχρονα υπάρχει κιόλας: μέσα από τα γραπτά του που διαβάστηκαν, διαβάζονται και θα διαβάζονται, μέσα από τον κυματισμό που άφησε περπατώντας στο συγγραφικό δρόμο της ζωής του επηρεάζοντας άλλους ανθρώπους, διαφορετικής κουλτούρας, χρώματος, ηλικίας, που είδαν για λίγο τον κόσμο μέσα από τα δικά του μάτια, που μοιράστηκαν τις ιστορίες του, που γνώρισαν τους ήρωές του, που «συνομίλησαν» μαζί του μέσω της μοναδικής παγκόσμιας γλώσσας που λέγεται λογοτεχνία.

«…Και τώρα φτάνουμε στο δύσκολο κομμάτι. Στο τελείωμα, τους αποχαιρετισμούς και τα φημισμένα τελευταία λόγια. Αν δεν έχετε συχνά νέα μου, να θυμάστε ότι σας σκέφτομαι».

Πολ Όστερ 1947-2024