Νετανιάχου: Θα συλληφθεί ο πρωθυπουργός του Ισραήλ;

Η ισραηλινή κυβέρνηση βλέπει με ανησυχία προς τη Χάγη. Εκεί είναι η έδρα του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου (ΔΠΔ), το οποίο, όπως λέγεται, ετοιμάζει μέσα στην εβδομάδα διεθνές ένταλμα σύλληψης του Μπενιαμίν Νετανιάχου, του υπουργού Άμυνας Γιοάβ Γκάλαντ και του αρχηγού του γενικού επιτελείου του Ισραήλ Χέρζι Χαλέβι.

Για την ώρα θεωρείται απίθανο τα ισραηλινά δικαστήρια να κινήσουν ποινικές διαδικασίες

Για αυτό το ενδεχόμενο υπάρχουν δηλώσεις του ισραηλινού πρωθυπουργού ήδη από την περασμένη εβδομάδα. Υπό την ηγεσία του, είπε, το Ισραήλ δεν θα αποδεχθεί ποτέ οποιαδήποτε προσπάθεια του ΔΠΔ να υπονομεύσει το «δικαίωμά του στην αυτοάμυνα».

Διώξεις σε μεμονωμένα άτομα

Αλλά ας δούμε τι είδους δικαστικές διώξεις μπορεί να δρομολογήσει το Δικαστήριο βάσει των αρμοδιοτήτων του. Καταρχήν εναντίον μεμονωμένων ανθρώπων σε βάρος των οποίων υπάρχει η υποψία ότι διέπραξαν κατά την άσκηση εξουσίας ένα από 4 βασικά εγκλήματα: γενοκτονία, σοβαρά εγκλήματα πολέμου, εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας ή επιθετικό πόλεμο.

Στην πραγματικότητα το ΔΠΔ ξεκίνησε έρευνες από το 2021 για πιθανούς δράστες στο Ισραήλ αλλά και για μαχητές της Χαμάς με τις ίδιες κατηγορίες. Έρευνες διεξάγονται επίσης για πράξεις βίας που διαπράττονται από ισραηλινούς εποίκους στη Δυτική Όχθη. Όλα ξεκίνησαν στις 7 Οκτωβρίου, όταν το ένοπλο σκέλος της Χαμάς σκότωσε 1200 άτομα και απήγαγε πάνω από 240 ομήρους στη Λωρίδα της Γάζας.

Η Χαμάς συμπεριλαμβάνεται σε πολλά δυτικά κράτη ανάμεσα στις τρομοκρατικές οργανώσεις. Στη Λωρίδα της Γάζας πάνω από 34.000 Παλαιστίνιοι έχουν σκοτωθεί στις ισραηλινές στρατιωτικές επιχειρήσεις ως αντίποινα. Βέβαια επαλήθευση των αριθμών δεν είναι δυνατή.

Κατ’ αρχήν, το ΔΠΔ μπορεί να αναλάβει δράση μόνο εάν τα κράτη δεν είναι σε θέση ή δεν επιθυμούν να ασκήσουν δίωξη σε εθνικό επίπεδο για τα προαναφερθέντα εγκλήματα. Για την ώρα θεωρείται απίθανο τα ισραηλινά δικαστήρια να κινήσουν ποινικές διαδικασίες κατά του αρχηγού της κυβέρνησης, των υπουργών του ή της ηγεσίας του στρατού, όχι μόνο λόγω του συνεχιζόμενου πολέμου.

Μια άλλη προϋπόθεση είναι ότι είτε το κράτος καταγωγής του φερόμενου ως δράστη πρέπει να αναγνωρίζει το δικαστήριο, και το Ισραήλ δεν το αναγνωρίζει, είτε η χώρα, στην οποία διαπράχθηκαν τα φερόμενα ως εγκλήματα. Αυτό θα μπορούσε να παίξει ρόλο εδώ, γιατί τα Παλαιστινιακά Εδάφη έχουν προσχωρήσει στη συνθήκη του ΔΠΔ. Εκτός από το Ισραήλ ούτε οι ΗΠΑ, η Κίνα, η Ρωσία, η Ινδία, σχεδόν όλα τα αραβικά κράτη και το Ιράν δεν αναγνωρίζουν τη δικαιοδοσία του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου.

Θα έχει συνέπειες για τον ισραηλινό πρωθυπουργό;

Το ένταλμα σύλληψης βέβαια δεν είναι απόφαση, αλλά ένδειξη ότι το ΔΠΔ λαμβάνει αρκετά σοβαρά υπόψη του τους ισχυρισμούς που διατυπώνονται εναντίον ενός υπόπτου ώστε να τους διερευνήσει. Σύμφωνα με τον ιστότοπό του, το ΔΠΔ εκδίδει ένταλμα σύλληψης μόνο εάν οι δικαστές κρίνουν απαραίτητο να εμφανιστεί ο ενδιαφερόμενος για να δικαστεί. Αυτό συμβαίνει, επειδή είναι απαραίτητο για τις διαδικασίες του ΔΠΔ.

Άλλοι λόγοι μπορεί να είναι ότι οι δικαστές φοβούνται ότι ο κατηγορούμενος θα μπορούσε να παρεμποδίσει τη διαδικασία ή να διαπράξει κι άλλα αδικήματα. Αλλά επειδή το ΔΠΔ δεν διαθέτει δική του αστυνομική δύναμη που θα μπορούσε να συλλάβει τους υπόπτους, είναι πολύ απίθανο τα μέλη της ισραηλινής κυβέρνησης να δικαστούν στη Χάγη. Αλλά ένα ένταλμα σύλληψης θα περιόριζε σημαντικά την ελευθερία μετακίνησης του Νετανιάχου και των υπουργών διεθνώς, σε περίπτωση που επίσης θα καταζητούνται.

Αυτό συμβαίνει επειδή και οι 124 εταίροι της Συνθήκης του ΔΠΔ είναι υποχρεωμένοι να συλλαμβάνουν καταζητούμενους στο έδαφός τους και να τους παραδίδουν στο Δικαστήριο. Είναι εξάλλου και ο λόγος που ο Ρώσος πρόεδρος δεν συμμετέχει σε διεθνείς συναντήσεις από τότε που το Δικαστήριο εξέδωσε ένταλμα σύλληψής του για την απαγωγή παιδιών από την Ουκρανία στη Ρωσία. Προτιμά να ταξιδεύει σε χώρες που δεν αναγνωρίζουν τη δικαιοδοσία του ΔΠΔ.

Οι έρευνες του ΔΠΔ δεν θα πρέπει να συγχέονται με τις κατηγορίες για γενοκτονία που έχουν διατυπώσει ορισμένα κράτη εναντίον του Κράτους του Ισραήλ. Υπάρχει η προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο μεταξύ άλλων της Νότιας Αφρικής για τους πολλούς νεκρούς πολέμου στη Λωρίδα της Γάζας. Το ΔΔ εδρεύει επίσης στη Χάγη, αλλά δεν ερευνά σε βάρος ατόμων και δεν εκδίδει εντάλματα σύλληψης.

Έχει αποκλειστική δικαιοδοσία επί των διαφορών μεταξύ κρατών. Τέλη Ιανουαρίου το Διεθνές Δικαστήριο αναγνώρισε τον «κίνδυνο γενοκτονίας στη Λωρίδα της Γάζας». Ωστόσο, η επείγουσα αίτηση της Νότιας Αφρικής για την παύση όλων των εχθροπραξιών από το Ισραήλ δεν έγινε δεκτή. Μετά από αυτή την αρχική απόφαση, η διαδικασία γενοκτονίας στο ΔΔΔ είναι πλέον πιθανό να συνεχιστεί για μήνες ή και χρόνια.