Ελευθερία του Τύπου Ελλάδα: Τρίτη συνεχή χρονιά στην τελευταία θέση των κρατών της Ε.Ε.

Οι πολιτικές πιέσεις στα μέσα ενημέρωσης αυξάνονται σ’ όλο τον κόσμο, την ώρα που η μισή ανθρωπότητα ψήφισε ήδη ή ετοιμάζεται να ψηφίσει φέτος, τονίζουν οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα (Reporters sans frontières, RSF), στην παγκόσμια έκθεση και κατάταξή τους για την ελευθερία του Τύπου το 2024.

Το ξέσπασμα του σκανδάλου των υποκλοπών το 2022 που «ακόμη δεν έχει διαλευκανθεί», η υπόθεση της δολοφονίας του αστυνομικού ρεπόρτερ Γιώργου Καραϊβάζ, το 2021, οι συστηματικές αγωγές SLAPP κατά δημοσιογράφων φιγουράρουν στη λίστα της οργάνωσης Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα (Reporters Without Borders) που κατατάσσει τη χώρα μας για τρίτη συνεχή χρονιά στην τελευταία θέση των κρατών της Ε.Ε. ως προς την ελευθερία του Τύπου. Η οργάνωση επισημαίνει ότι, αν και η Ελλάδα παραμένει αδρανής ως προς την αντιμετώπιση των βασικών συστημικών προβλημάτων που την είχαν οδηγήσει πέρσι στη θέση 107 της παγκόσμιας κατάταξης μεταξύ 180 χωρών (πρόπερσι στη θέση 108), φέτος η Ελλάδα εμφανίζει άνοδο 19 θέσεων και βρίσκεται πλέον στη θέση 88.

Δυστυχώς, η άνοδος στην κατάταξη εξηγείται σε μεγάλο βαθμό από την επιδείνωση της ελευθερίας του Τύπου σε άλλες χώρες και σε ελάχιστο βαθμό στη βελτίωση της δικής μας βαθμολογίας με τη χώρα μας να βρίσκεται στην «προβληματική» κατηγορία χωρών για την ελευθερία του Τύπου σε τρεις από τις πέντε συνολικά κατηγορίες. 

Η Ελλάδα βρίσκεται πίσω από την Ουγγαρία και τη Μάλτα αλλά και ευρωπαϊκές χώρες των Βαλκανίων

Η συνολική βαθμολογία που συγκεντρώνει για το 2023 η χώρα μας κυμαίνεται στο ίδιο επίπεδο με την προηγούμενη χρονιά, με μια μικρή άνοδο 1,95: 57,2 συνολική βαθμολογία για το 2023 έναντι 55,2 για το 2022.

Στη λίστα η Ελλάδα βρίσκεται στην τελευταία θέση μεταξύ των κρατών της Ε.Ε., πίσω από την Ουγγαρία (θέση 67) και τη Μάλτα (θέση 73), αλλά και πίσω από όλες τις ευρωπαϊκές χώρες των Βαλκανίων, εκτός του ψευδοκράτους της Β. Κύπρου, της Αλβανίας και της Σερβίας.

Στην κορυφή της παγκόσμιας κατάταξης η Νορβηγία

Η Νορβηγία παραμένει στην κορυφή της 22ης παγκόσμιας κατάταξης της ελευθεροτυπίας που καταρτίζεται από τη ΜΚΟ, ενώ στην τελευταία θέση, 180ή, βρίσκεται η Ερυθραία, που διαδέχεται τη Βόρεια Κορέα, η οποία την καταλάμβανε τα προηγούμενα δυο χρόνια.

Χειρότερες οι συνθήκες άσκησης του δημοσιογραφικού επαγγέλματος

Η Γαλλία περνά στην 21η θέση από την 24η, μηχανικά, καθώς οι δείκτες στη χώρα που αποτελεί έδρα της οργάνωσης παρέμειναν «στάσιμοι», τόνισε η Αν Μποκάντ, στέλεχος της RSF. Η Ελλάδα περνά στην 88η θέση από την 107η. Σε παγκόσμια κλίμακα, οι συνθήκες άσκησης του δημοσιογραφικού επαγγέλματος χειροτέρεψαν στα τρία τέταρτα των χωρών.

Οι Δημοσιογράφοι καταγγέλλουν ιδίως «την έκδηλη απουσία πολιτικής βούλησης της διεθνούς κοινότητας να εφαρμόσει την αρχή της προστασίας των δημοσιογράφων» πάνω απ’ όλα στη Γάζα. Πάνω από εκατό παλαιστίνιοι ρεπόρτερ έχουν σκοτωθεί στις επιχειρήσεις του ισραηλινού στρατού, από τους οποίους 22 ενώ ασκούσαν το καθήκον τους, αναφέρει η RSF.

Ευρύτερα, η έκθεση για το 2024 υπογραμμίζει τη μείωση της προστασίας της δημοσιογραφίας από τα κράτη παρότι αυτά θα έπρεπε να την εγγυώνται, καθώς και τον ενεργό ρόλο πολλών στην παραπληροφόρηση. Η RSF κάνει λόγο για «ανησυχητική επιδείνωση της υποστήριξης και του σεβασμού της αυτονομίας των μέσων ενημέρωσης», ενώ «το 2024 είναι η μεγαλύτερη εκλογική χρονιά στην παγκόσμια ιστορία».

«Καμπανάκι» από την ΜΚΟ για πιέσεις

Σχεδόν ο μισός πληθυσμός του πλανήτη θα κληθεί να ψηφίσει τουλάχιστον μια φορά, από την Ινδία ως τις ΗΠΑ, περνώντας από τις ευρωεκλογές. Κατά την διάρκεια των εκλογικών διαδικασιών  προμηνύονται νέες «πολύ ισχυρές πιέσεις», προειδοποιεί η ΜΚΟ.

Στην Αργεντινή (66η, –26 θέσεις), ο νέος ακραίος φιλελεύθερος πρόεδρος Χαβιέρ Μιλέι ανακοίνωσε τον Μάρτιο το κλείσιμο του δημόσιου πρακτορείου ειδήσεων TELAM, που κατηγόρησε πως επιδιδόταν σε «προπαγάνδα». Η κατάσταση είναι «ιδιαίτερα ανησυχητική» στη χώρα αυτή αφότου ανέλαβε ο κ. Μιλέι, τον οποίο οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα χαρακτηρίζουν «αρπακτικό» σε ό,τι αφορά την ελευθερία του Τύπου.

Στο Σαχέλ, οι στρατιωτικές χούντες που κατέλαβαν την εξουσία στον Νίγηρα (80ός), στην Μπουρκίνα Φάσο (86η) και στο Μαλί (114ο) δεν σταματούν να «σφίγγουν τον κλοιό» του ελέγχου τους στα ΜΜΕ και να εμποδίζουν τη δουλειά των δημοσιογράφων», πάντα σύμφωνα με τη ΜΚΟ.

Ο έλεγχος των ιστότοπων κοινωνικής δικτύωσης κι ευρύτερα των δημοσιεύσεων στο διαδίκτυο είναι ασφυκτικός στο Βιετνάμ (174ο) και στην Κίνα (172η), χώρα στην οποία η ΜΚΟ προσάπτει πως είναι αυτή που φυλακίζει τους περισσότερους δημοσιογράφους στην υφήλιο, ασκεί λογοκρισία και παρακολουθεί εργαζόμενους στα ΜΜΕ.

«Λογοκρισία» των ΜΜΕ

Στην ανατολική Ευρώπη και στην κεντρική Ασία επίσης «η λογοκρισία» των ΜΜΕ «εντάθηκε» και παρατηρήθηκε «θεαματικός μιμητισμός των ρωσικών ενεργειών καταστολής», σύμφωνα με την RSF, που αναφέρεται στη Λευκορωσία (167η), στη Γεωργία (103η), στο Κιργιστάν (120ό) και στο Αζερμπαϊτζάν (164ο). Η Ρωσία, όπου επανεξελέγη πρόεδρος ο Βλαντίμιρ Πούτιν τον Μάρτιο, κατατάσσεται 162η.

Παράλληλα, το οπλοστάσιο όσων επιδίδονται σε παραπληροφόρηση εμπλουτίζεται χάρη στη δημιουργική τεχνητή νοημοσύνη. Σύμφωνα με την RSF, αυτό δείχνει ηχητικό «deepfake» (μοντάζ που μοιάζει αυθεντικό) με θύμα τη δημοσιογράφο Μόνικα Τόντοβα στη Σλοβακία (29η, –12 θέσεις), πριν από τις εκλογές του φθινοπώρου. Για τη ΜΚΟ, επρόκειτο για κάτι που «ξεκάθαρα ωφέλησε τη ρωσική παραπληροφόρηση».

Ποιες χώρες υποχώρησαν στην κατάταξη

Αλλού στην Ευρώπη, η ελευθερία του Τύπου «υφίσταται δοκιμασία από τις πλειοψηφίες στην εξουσία», αναφέρει η RSF, η οποία αναφέρεται «στην Ουγγαρία, τη Μάλτα και την Ελλάδα». Σε πάνω από τα τρία τέταρτα των χωρών του κόσμου, σύμφωνα με την οργάνωση, καταγράφονται συχνές παρεμβάσεις πολιτικών στα μέσα ενημέρωσης, καθώς εμπλέκονται σε εκστρατείες προπαγάνδας ή παραπληροφόρησης.

Το φαινόμενο χαρακτηρίζεται «συστηματικό» σε 31 χώρες. Την πιο θεαματική υποχώρηση στην κατάταξη ως προς την ελευθερία του Τύπου καταγράφουν το Αφγανιστάν του καθεστώτος των Ταλιμπάν (178ο, –26 θέσεις), το Τόγκο (113ο, –43) κι ο Ισημερινός (110ος, –30). Αντίθετα, οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα θεωρούν πως η κατάσταση βελτιώθηκε αισθητά στη Χιλή (52η, +31), στη Βραζιλία (82η, +10) και στην Πολωνία (47η, +10).

Πηγή: ΑΠΕ – ΜΠΕ