Mobbing: Τι είναι, οι αρνητικές συνέπειες και οι τρόποι αντιμετώπισης

Τα τελευταία χρόνια ίσως όλο και συχνότερα ακούμε να γίνεται λόγος για έναν όρο που αναδεικνύει μια ζοφερή, δύσκολη πραγματικότητα που -όχι και τόσο σπάνια όσο νομίζουμε- συμβαίνει σε διάφορους εργασιακούς χώρους: το mobbing. Παθητικο-επιθετικά σχόλια, ειρωνείες, συνεχής κριτική, υποτίμηση μπροστά σε άλλους, υπονόμευση και αποκλεισμός αποτελούν χαρακτηριστικά δείγματα επιθετικών συμπεριφορών στις οποίες κανείς δεν θα έπρεπε να υποβάλλεται στο εργασιακό του χώρο. Αν κάποιος συνεργάτης ή προϊστάμενος σας συμπεριφέρεται με αυτούς τους τρόπους, τότε έχετε πέσει θύμα εργασιακού εκφοβισμού. Συνήθως, οι συμπεριφορές αυτές υιοθετούνται μάλιστα ως συντονισμένη προσπάθεια από δύο ή παραπάνω άτομα εις βάρος ενός ατόμου -ο όρος προέρχεται, εξάλλου, από το αγγλικό ρήμα mob που σημαίνει περικυκλώνω, επιτίθεμαι, συρρέω μαζικά προς το μέρος κάποιου.

Πρόκειται για ένα φαινόμενο το οποίο δεν θα πρέπει κανείς να παραβλέπει καθώς οι συνέπειες μπορεί να είναι σοβαρές σε συναισθηματικό και ψυχολογικό επίπεδο πλήττοντας επίσης την ευημερία αλλά και την υγεία του ατόμου που το υφίσταται.

Ο ορισμός του mobbing

Σύμφωνα με μελέτες που δημοσιεύτηκαν στη National Library of Μedicine του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας των Η.Π.Α. ο όρος αναφέρεται σε πράξεις λεκτικής παρενόχλησης, χρήσης σαρκασμού, συκοφαντίας, δυσφήμισης και αποκλεισμού οι οποίες συστηματικά διενεργούνται σε ένα εργασιακό περιβάλλον από δύο ή περισσότερους ανθρώπους ενάντια σε ένα άτομο για παρατεταμένο χρονικό διάστημα. Οι λόγοι για τους οποίους κάποιος μπορεί να ασκεί mobbing είναι ποικίλοι (από ανταγωνισμό, επαγγελματική ζήλια και ωφελιμιστικούς λόγους μέχρι επιθυμία για τη διατήρηση ενός συγκεκριμένου εργασιακού status quo κ.α.).

Οι αρνητικές συνέπειες του mobbing

Οι άνθρωποι που έχουν υποστεί mobbing στον εργασιακό τους χώρο αναφέρουν συχνά αρνητικές επιπτώσεις όπως οι παρακάτω:

• Μειωμένη παραγωγικότητα
• Μετατραυματικό στρες
• Κατάθλιψη
• Απώλεια αυτοπεποίθησης και αυτοεκτίμησης
• Αυξημένα επίπεδα άγχους
• Κρίσεις πανικού
• Σωματικά συμπτώματα (πονοκέφαλοι, μειωμένη αντοχή κ.α.)
• Κακή ποιότητα ύπνου
• Έλλειψη αυτοπεποίθησης, αυτοϋποτίμηση και αυτοϋπονόμευση σε τυχόν νέες προσπάθειες για εύρεση εργασίας

Δεν είναι τυχαίο ότι αρκετοί άνθρωποι έπειτα από συστηματικό εργασιακό εκφοβισμό ή ακόμη και μία άδικη απόλυση αναφέρουν ότι είναι τους είναι δύσκολο να νιώσουν ξανά πλήρη εμπιστοσύνη στον εαυτό τους. Άλλοτε, η επιστροφή στην αναζήτηση μίας νέας θέσης στην αγορά εργασίας μπορεί να τους φαίνεται βουνό, μία εξουθενωτική διαδικασία στην οποία επανέρχονται τραυματισμένοι και φέροντας συναισθήματα αναξιότητας. Αρκετοί μάλιστα αναφέρουν ότι οι επιδόσεις τους σε νέες συνεντεύξεις για δουλειά είχαν σαφώς επηρεαστεί από τον αντίκτυπο του mobbing που τους εμπόδιζε να παρουσιαστούν με την αυτοπεποίθηση που είχαν πριν βιώσουν τον εργασιακό εκφοβισμό.

Αντιμετωπίζοντας το mobbing

Το πρώτο σημαντικό βήμα είναι να εντοπίσει κανείς τις συμπεριφορές που συνιστούν mobbing και να το αναγνωρίσει γι’ αυτό που είναι (μια κακοποιητική, τοξική συμπεριφορά που αποτελεί εργαλείο ψυχολογικού πολέμου και έχει ως στόχο να μας αποδυναμώσει ψυχικά). Δεν είναι λίγοι οι άνθρωποι που δυσκολεύονται να το αποκωδικοποιήσουν και ρίχνουν την ευθύνη στον εαυτό τους για ανάλογες συμπεριφορές ή αναρωτιούνται σε τί φταίνε οι ίδιοι.

Στο βιβλίο της “Ψυχολογικός Πόλεμος” η ψυχολόγος Θέκλα Πετρίδου έχει αφιερώσει ένα ειδικό κεφάλαιο στο mobbing. Εκεί, μάλιστα εκμυστηρεύεται και τις προσωπικές της εμπειρίες σχετικά με αυτό (μαζί με κάποιες χαρακτηριστικές ιστορίες πελατών στο γραφείο της) ενώ αναφέρει ότι η αντιμετώπιση του φαινομένου αυτού χρειάζεται τη συνδρομή δύο ειδικών: ενός ψυχολόγου και ενός νομικού. “Χρειάζεσαι έναν ψυχολόγο που να είναι βαθύς γνώστης τέτοιων θεμάτων και να έχει ειδίκευση σε αυτά” συμβουλεύει, καθώς η ψυχολογική στήριξη και η ψυχοθεραπεία κρίνονται απαραίτητες για ν’ αντιμετωπίσει κανείς το φαινόμενο του mobbing που σε καταβάλει ψυχολογικά. Όπως αναφέρει έπειτα “ χρειάζεσαι έναν καλό δικηγόρο, έντιμο, ο οποίος επίσης να γνωρίζει το φαινόμενο και να αναλαμβάνει τέτοια περιστατικά. Υπάρχουν νόμοι οι οποίοι μας προστατεύουν από συκοφαντική δυσφήμιση, από σπίλωση του ονόματός μας και από τον εργασιακό εκφοβισμό” τονίζει, επισημαίνοντας πως όσο πιο γρήγορα δράσει κανείς τόσο το καλύτερο και ότι η απόγνωση είναι ο χειρότερος σύμβουλος σε τέτοια περιστατικά. Όπως η ίδια επισημαίνει δεν πρέπει να αμελούμε αυτό το φαινόμενο και να το υπομένουμε σιωπηλά: τα δύο παραπάνω καίρια μέτρα μπορούν να βοηθήσουν κάποιον ν’ ανακτήσει την δύναμη και την ευεξία του.

Οι αρνητικές συνέπειες όμως δεν αφορούν μόνο το άτομo που υφίσταται το mobbing αλλά και τις εταιρείες που ζημιώνονται από την μειωμένη παραγωγικότητα, την κακή συνεργασία μεταξύ των εργαζομένων, ακόμη και την απώλεια ικανών και αξιόλογων επαγγελματιών. Απαιτείται λοιπόν η συνεργασία μεταξύ των εργαζομένων, των τμημάτων ανθρώπινου δυναμικού (όπου αυτά υπάρχουν) και των διοικήσεων ώστε να αντιμετωπιστεί το αρνητικό αυτό φαινόμενο και να δημιουργηθούν υγιή εργασιακά περιβάλλοντα όπου οι εργαζόμενοι θα νιώθουν ασφάλεια και θα αντιμετωπίζονται με εκτίμηση και σεβασμό. Αυτή θα ήταν εξάλλου μία win win εργασιακή συνθήκη για όλους!

Πηγή: Grace