Περιμένοντας τον Σι

Ο κόσμος έχει αλλάξει πολύ από το 2019, όταν ο πρόεδρος της Κίνας, Σι Τζινπίνγκ, είχε κάνει την προηγούμενη επίσημη επίσκεψή του στην Ευρώπη.

Στον οικονομικό απόηχο της πανδημίας COVID-19 και εν μέσω του διετούς πολέμου στην Ουκρανία, οι σινο-ευρωπαϊκές σχέσεις έχουν επιδεινωθεί μέσα στην τελευταία πενταετία.

Στο φόντο είναι ένας αυξανόμενος γεωπολιτικός και οικονομικός ανταγωνισμός, η σύσφιξη των ευρω-ατλαντικών σχέσεων, η υποστήριξη του Πεκίνου στη Μόσχα και ένα πλέγμα σκανδάλων και καταγγελιών για τη δράση κατασκόπων και δικτύων άσκησης επιρροής εντός εδάφους της ΕΕ υπέρ της Κίνας και της Ρωσίας.

Παράλληλα, ωστόσο, εκφράζονται φόβοι ότι η μετ’ εμποδίων ανάκαμψη της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομίας του κόσμου μπορεί να έχει σημαντικό αντίκτυπο στις ευρωπαϊκές αγορές -ίσως μεγαλύτερο από το αναμενόμενο.

Ενώ μέσω της στρατηγικής συνεργασίας του με τη Μόσχα, το Πεκίνο αναμένεται να ασκεί ακόμη περισσότερη επιρροή στην πολιτική ασφάλειας της Ευρώπης.

Σε αυτό το πλαίσιο λοιπόν, από τις 5 έως τις 10 Μαΐου, ο πρόεδρος Σι θα επισκεφθεί τη Γαλλία, τη Σερβία και την Ουγγαρία.

Η περιοδεία, σύμφωνα με το κινεζικό ΥΠΕΞ, γίνεται κατόπιν πρόσκλησης και θεωρείται «ζωτικής σημασίας για την προώθηση των δεσμών της Κίνας» όχι μόνο με τις τρεις χώρες-σταθμούς, αλλά «και με την ΕΕ γενικότερα».

Στη Γαλλία και την Ουγγαρία -δύο χώρες μέλη της ΕΕ και του ΝΑΤΟ με διαφορετικές ατζέντες, με τη δε Βουδαπέστη να αναλαμβάνει από τον Ιούλιο την εξάμηνη εκ περιτροπής προεδρία των «27»- οι επισκέψεις γίνονται με αφορμή την 60η και την 75η επέτειο των διμερών διπλωματικών σχέσεων αντιστοίχως.

Στο επίκεντρο της περιοδείας Σι είναι μοιραία η Γαλλία, δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης, με κομβικό ρόλο στις εξελίξεις εντός και εκτός ΕΕ, και δη υπό το μακρονικό δόγμα περί «στρατηγικής αυτονομίας».

«Οι σινο-γαλλικές σχέσεις», υπογράμμισε το κινεζικό ΥΠΕΞ, «βρίσκονται από καιρό στην πρώτη γραμμή των σχέσεων μεταξύ Κίνας και Δύσης».

Ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν και ο Κινέζος πρόεδρος Σι σφίγγουν τα χέρια στη συνάντηση του γαλλοκινεζικού επιχειρηματικού συμβουλίου στο Πεκίνο, τον Απρίλιο του 2023 (Ludovic Marin/Pool μέσω REUTERS)

Σι «καλεί» ΕΕ μέσω Μακρόν

Σήμερα η Γαλλία είναι ο τρίτος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Κίνας και τρίτη μεγαλύτερη πηγή επενδύσεων εντός της ΕΕ.

Το Πεκίνο είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος του Παρισιού στην Ασία και ο έβδομος μεγαλύτερος παγκοσμίως.

Η συνάντηση των προέδρων των δύο χωρών -μόνιμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ- έρχεται ένα χρόνο μετά την επίσκεψη του Εμανουέλ Μακρόν στην Κίνα.

Τώρα ωστόσο γίνεται στον απόηχο των πρόσφατων, ούχι επιτυχημένων εκ του αποτελέσματος ταξιδιών στο Πεκίνο του Γερμανού καγκελάριου, Όλαφ Σολτς και των Αμερικανών υπουργών Εξωτερικών, Άντονι Μπλίνκεν και Οικονομικών, Τζένετ Γέλεν, που ήχησαν «καμπανάκι» στην Κίνα.

Αφενός για τη στήριξη της στη Ρωσία στον πόλεμο στην Ουκρανία,

Αφετέρου -και κυρίως- για το γεγονός ότι η πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα της Κίνας και οι πρακτικές της αποτελούν μείζον πρόβλημα για τη Δύση.

Ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη μια σειρά ερευνών από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για αθέμιτο ανταγωνισμό από πλευράς του Πεκίνου, που ζημιώνουν τους παραγωγούς στην ΕΕ και θα μπορούσαν τελικά να οδηγήσουν σε κυρώσεις.

Αφορούν σε φερόμενες παράνομες επιδοτήσεις για τις εισαγωγές επαναφορτιζόμενων ηλεκτρικών οχημάτων (BEV) και ηλιακών πάνελ καθώς και σε δημόσιες προμήθειες ιατροτεχνολογικών προϊόντων από την Κίνα.

Η ΕΕ αύξησε επίσης τον έλεγχο πολλών κινεζικών εταιρειών, αυστηροποιώντας τους κανόνες ασφαλείας για τον κολοσσό στο λιανεμπόριο γρήγορης μόδας, Shein και για την πλατφόρμα TikTok.

Μόλις τις προάλλες, εν τω μεταξύ, έγινε έφοδος από τις ρυθμιστικές αρχές ανταγωνισμού της ΕΕ στα γραφεία της κινεζικής εταιρείας εξοπλισμού ασφαλείας Nuctech στην Ολλανδία και την Πολωνία.

Στο φόντο είναι το «πάγωμα» της σινο-ευρωπαϊκής Συνολικής Συμφωνίας Επενδύσεων και η αποχώρηση της Ιταλίας από την κινεζική επενδυτική Πρωτοβουλία Μια Ζώνη Ένας Δρόμος -η μοναδική από τους G7 που είχε ενταχθεί.

Καταλύτη στις εξελίξεις αποτελεί αναντίρητα ο Ψυχρός Πόλεμος 2.0.

Οι πρόεδροι Ρωσίας και Κίνας, Βλαντιμίρ Πούτιν και Σι Τζινπίνγκ, τσουγκρίζουν ποτήρια με σαμπάνια, σε δεξίωση στο Κρεμλίνο, τον Μάρτιο του 2023 (Sputnik/Pavel Byrkin/Kremlin via REUTERS)

Πούτιν «κερνά», Σι «πίνει»;

Το κλίμα ψυχρότητας στην ΕΕ έναντι της Κίνας έχει ενταθεί μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, τον Φεβρουάριο του 2022, σε μια περίοδο που οι ΗΠΑ είχαν ήδη μετατοπίσει το γεωπολιτικό βάρος τους στην Ασία και στην ανάσχεση του βασικού αντιπάλου τους: της Κίνας.

Αν και αρνείται να καταδικάσει τη Μόσχα για την εισβολή, το Πεκίνο διακηρύττει ότι είναι ουδέτερο μέρος σε έναν πόλεμο που συνεχίζεται για τρίτο χρόνο στα εδάφη της Ευρώπης και στη διευρυνόμενη «γειτονιά» του ΝΑΤΟ.

Οι ΗΠΑ έχουν διαφορετική άποψη, με τον Μπλίνκεν να κομίζει σαφείς προειδοποιήσεις στο Πεκίνο κατά των εξαγωγών τεχνολογίας διπλής χρήσης στη Μόσχα.

Μοιραία, το ουκρανικό και η στρατηγική συμμαχία Μόσχας-Πεκίνου θα είναι από τα κυρίαρχα θέματα στη συνάντηση Σι και Μακρόν στο Παρίσι.

Παραμονές ωστόσο μιας προοιωνιζόμενης βαριάς ήττας από τη λεπενική ακροδεξιά στις ευρωεκλογές του Ιουνίου, ο Γάλλος πρόεδρος «ακροβατεί» μεταξύ διακηρύξεων υπέρ της προοπτικής ανάπτυξης νατοϊκών στρατευμάτων στην Ουκρανία από την μια, της «στρατηγικής αυτονομίας» της Ευρώπης από την άλλη.

Τις προάλλες, δε, τόνισε ότι η Ευρώπη, είναι σε «κατάσταση περικύκλωσης» και θα μπορούσε «να πεθάνει» εάν χάσει την επιρροή της εν μέσω της διαμάχης μεταξύ της Ουάσιγκτον και του Πεκίνου.

Με την Κίνα να διεκδικεί ρόλο μεσολαβητή από την Ουκρανία μέχρι τη Μέση Ανατολή, ο Μακρόν αναμένεται να ζητήσει τη βοήθεια του Σι στην επίτευξη Ολυμπιακής εκεχειρίας κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων στο Παρίσι, αυτό το καλοκαίρι.

Θα έχει προηγηθεί η διεθνής ειρηνευτική διάσκεψη για το ουκρανικό, στα μέσα Ιουνίου, στην Ελβετία.

Οργανώνεται κατόπιν αιτήματος του Ουκρανού προέδρου Ζελένσκι, προς προώθηση της δικής του «φόρμουλας» ειρήνευσης, που η Μόσχα έχει ήδη απορρίψει, ενώ η Κίνα -που έχει καταθέσει τη δική της ειρηνευτική πρόταση- έχει σχεδόν προαναγγείλει ότι δεν θα συμμετάσχει.

Ο Σι Τζινπίνγκ χειροκροτούμενος για την εξασφάλιση της ιστορικής τρίτης θητείας στο «τιμόνι» της Κίνας, μετά το 20ο Εθνικό Συνέδριο του ΚΚΚ, τον Οκτώβριο του 2022 (REUTERS/Tingshu Wang/File Photo)

«Διαίρει και βασίλευε»

Σε αυτό το φόντο, οι επόμενοι σταθμοί στην ευρωπαϊκή περιοδεία του Σι αποκτούν ειδικό βάρος.

Ειδικά η επίσκεψη του Κινέζου προέδρου στη Βουδαπέστη ερμηνεύεται ως μόχλευση των εσωτερικών διαφωνιών στις τάξεις της ΕΕ και υπενθύμιση της κινεζικής επιρροής στην ίδια την Ευρώπη.

Και δη λίγο πριν η Βουδαπέστη αναλάβει την εξάμηνη προεδρία των «27».

Μαζί με το Βελιγράδι βρίσκονται στο φιλορωσικό «στρατόπεδο», αλλά στην πρώτη γραμμή πια της Πρωτοβουλίας Μια Ζώνη Ένας Δρόμος.

Η μεγαλύτερη κινεζική κατασκευάστρια ηλεκτρικών αυτοκινήτων, BYD, σχεδιάζει να κατασκευάσει εργοστάσιο στην Ουγγαρία, ενώ στα εδάφη της αναμένεται επίσης να λειτουργήσει μονάδα της κινεζικής κατασκευάστριας μπαταριών ηλεκτροκίνησης CATL.

Το Πεκίνο έχει επίσης υποσχεθεί να χρηματοδοτήσει τον εκσυγχρονισμό των ουγγρικών σιδηροδρόμων και έναν νέο αγωγό πετρελαίου προς τη Σερβία, εν μέσω ευρωπαϊκού μπλόκου για τη Βουδαπέστη στο Ταμείο Συνοχής.

Της επίσκεψης Σι στην Ουγγαρία θα έχει προηγηθεί εξάλλου στάση στην επίσης φιλορωσική Σερβία, εν μέσω μάλιστα νέων εντάσεων με την ΕΕ για το θέμα του Κοσόβου.

Όχι τυχαία, η επίσκεψη του Κινέζου προέδρου στη Σερβία συμπίπτει χρονικά με την 25η επέτειο από τον νατοϊκό βομβαρδισμό της κινεζικής πρεσβείας στο Βελιγράδι, στις 7 Μαΐου του 1999, κατά τη διάρκεια της επέμβασης στην πρώην Γιουγκοσλαβία.

Ο βομβαρδισμός αυτός στοίχισε τη ζωή σε τρεις Κινέζους δημοσιογράφους και πυροδότησε αντινατοϊκό μένος στο Πεκίνο, φέρνοντάς το έκτοτε σε ευθυγράμμιση με τη Μόσχα.

Ανήμερα δε της επίσκεψης Σι στο Βελιγράδι, ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν θα αρχίζει επίσημα την πέμπτη θητεία του στο Κρεμλίνο.

Αναμένεται μάλιστα να επισκεφθεί αμέσως μετά το Πεκίνο.

Αν και δεν έχει ανακοινωθεί ημερομήνια, ο ίδιος ο Πούτιν έχει ανακοινώσει ότι σκοπεύει να ταξιδέψει στη σύμμαχό του Κίνα εντός Μαΐου, με κύριο «πιάτο στο μενού» τη διαμόρφωση μιας νέας τάξης πραγμάτων.