Ουκρανοί στο εξωτερικό κατακεραυνώνουν τον Ζελένσκι – «Δεν τον εμπιστευόμαστε, δεν θα πολεμήσουμε γι’ αυτόν»

H έλλειψη στρατιωτών που αντιμετωπίζει η Ουκρανία στον πόλεμο με τη Ρωσία έκαναν την κυβέρνηση της χώρας και τον πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, να πάρουν μέτρα προκειμένου να υπάρξει ένας μοχλός πίεσης για τους Ουκρανούς σε στρατεύσιμη ηλικία που ζουν στο εξωτερικό.

«Δεν θέλω να πολεμήσω, καθώς δεν εμπιστεύομαι την κυβέρνησή μας. Είναι διεφθαρμένοι και συνεχίζουν να κλέβουν τα χρήματα που πληρώνουμε για τον στρατό»

Έτσι το Κίεβο στο τέλος του περασμένου μήνα αποφάσισε να αναστείλει τις προξενικές του υπηρεσίες για τους Ουκρανούς άνδρες σε στρατεύσιμη ηλικία, σε μια προσπάθεια να ενισχύσει τον στρατό του.

Σύμφωνα με τον νέο νόμο, από τις 18 Μαΐου, οι άνδρες ηλικίας 18 έως 60 ετών που ζουν στο εξωτερικό δεν θα μπορούν να έχουν πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες, εκτός εάν ενημερώσουν τα στοιχεία τους στα τοπικά στρατολογικά κέντρα στην Ουκρανία.

Στις εξαιρέσεις περιλαμβάνονται οι άνδρες με αναπηρία, οι πατέρες τριών ή περισσότερων παιδιών κάτω των 18 ετών και οι ανύπαντροι πατέρες – προϋποθέσεις που δεν ισχύουν για τους περισσότερους από τους δεκάδες χιλιάδες Ουκρανούς άνδρες που ζουν στο εξωτερικό από την αρχή του πολέμου.

Για τους περισσότερους από αυτούς τους άνδρες, η απόκτηση νέου διαβατηρίου, πιστοποιητικού γάμου ή άδειας οδήγησης θα σήμαινε τελικά την εγκατάλειψη της χώρας τους στην οποία βρίσκονται, καθώς όσοι δικαιούνται στρατιωτική θητεία δεν μπορούν να εγκαταλείψουν την Ουκρανία εν καιρώ πολέμου.

Αυτή η απόφαση μεγαλώνει το χάσμα μεταξύ των Ουκρανών του εξωτερικού και όσων έμειναν πίσω αλλά και με την κυβέρνηση του Βολοντίμιρ Ζελένσκι, με αρκετούς να εκφράζουν την αντίθεσή τους στους χειρισμούς της.

Όταν τον Φεβρουάριο του 2022 άρχισε η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, ο Κίριλο, ειδικός πληροφορικής στην Πολωνία, έσπευσε να απομακρύνει τους γονείς του από το Κίεβο. και έκτοτε, είναι το βασικό εισόδημα για την οικογένεια.

Για να στηρίξει την Ουκρανία από την άλλη πλευρά των συνόρων, κάνει δωρεές και αγοράζει στην Ευρώπη κιτ δορυφορικού διαδικτύου Starlink για εθελοντές στην πατρίδα του. Παρόλο που αισθάνεται ενοχές ζώντας στο εξωτερικό, θεωρεί ότι η συμμετοχή του στον στρατό δεν θα βοηθούσε την πολεμική προσπάθεια.

«Αν ο στρατός μπορούσε να εγγυηθεί ότι η εργασία μου θα ευθυγραμμιζόταν με τις δεξιότητες και τις γνώσεις μου, θα επέστρεφα. Θα μπορούσα να βοηθήσω με τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη και άλλη τεχνολογία. Αλλά το να πάρω ένα τουφέκι και να πυροβολήσω δεν θα ήταν ο πιο αποτελεσματικός τρόπος αξιοποίησης των δεξιοτήτων μου», δήλωσε ο 35χρονος στο Al Jazeera, ο οποίος ζήτησε να μην αποκαλυφθεί το επώνυμό του.

Ζει στο εξωτερικό από το 2015, πολύ πριν ξεκινήσει ο πόλεμος της Ρωσίας. Στο διάστημα αυτό έγινε επίσης πατέρας- η κόρη του είναι τώρα έξι ετών.

«Δεν εμπιστεύομαι την κυβέρνησή μας»

Ο 19χρονος, Άντον από την πλευρά του, έφυγε από την Ουκρανία μετά την έναρξη του πολέμου. Ζει στην Πολωνία με τον 41χρονο πατέρα του και τον 18χρονο αδελφό του. Αν έμεναν στην Ουκρανία, και οι τρεις τους πιθανότατα θα στέλνονταν να πολεμήσουν.

«Υποστηρίζω μεμονωμένα τάγματα στην Ουκρανία με δωρεές κάθε μήνα – αυτό είναι το καθήκον μου», δήλωσε ο Άντον, ο οποίος εργάζεται ως σερβιτόρος.

«Αλλά δεν θέλω να πολεμήσω, καθώς δεν εμπιστεύομαι την κυβέρνησή μας. Δεν νοιάζονται για τους ανθρώπους. Και δεν τους νοιάζει αν γίνεται πόλεμος, είναι διεφθαρμένοι και συνεχίζουν να κλέβουν τα χρήματα που πληρώνουμε για τον στρατό. Γιατί να πάμε σε πόλεμο για ένα κράτος που θέλει μόνο να κλέβει;» είπε με πικρία.

Μελλοντικοί νεοσύλλεκτοι που φιλοδοξούν να ενταχθούν στην 3η ξεχωριστή ταξιαρχία εφόδου των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων (Πηγή: REUTERS/Valentyn Ogirenko)

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, περίπου 650.000 πρόσφυγες άνδρες σε ηλικία στράτευσης ζουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση, την Ελβετία, τη Νορβηγία ή το Λιχτενστάιν από την αρχή της εισβολής. Δεν είναι σαφές πόσοι από αυτούς έφυγαν νόμιμα από την Ουκρανία και πόσοι δωροδόκησαν. Ο αριθμός αυτός δεν περιλαμβάνει τους άνδρες που έφυγαν πριν από τον πόλεμο.

Σπεύδουν άρον άρον στα προξενεία

Από τότε που ανακοινώθηκε ο νόμος, πλήθος Ουκρανών ανδρών έσπευσε να παραλάβει τα έγγραφά του από τα ουκρανικά προξενεία σε όλη την Πολωνία πριν από τη λήξη της προθεσμίας.

Τον περασμένο μήνα υπήρξαν απίστευτες εικόνες σε ένα προξενείο της Βαρσοβίας όταν υπάλληλος του προξενείου δήλωσε ότι δεν θα μοιράζονταν έγγραφα εκείνη την ημέρα με αποτέλεσμα να υπάρξουν οργισμένες αντιδράσεις. Επικαλούμενοι ένα απροσδιόριστο σφάλμα του συστήματος, είπαν πως ήταν αδύνατο να παραχθούν διαβατήρια.

Σε βίντεο από το περιστατικό που κυκλοφόρησαν στο διαδίκτυο, μια μητέρα ενός 16χρονου φάνηκε να χάνει την ψυχραιμία της.

«Δώστε μας πίσω τα έγγραφα και πηγαίνετε στην Ουκρανία να πολεμήσετε μόνοι σας», φαίνεται να λέει σε μια γυναίκα υπάλληλο του προξενείου, υψώνοντας τη φωνή της σε απόγνωση. «Πλήρωσα για το διαβατήριο, δώστε μου το έγγραφο του γιου μου ή επιστρέψτε τα χρήματα».

Καθώς ο αγώνας κατά των ρωσικών δυνάμεων μαίνεται για τρίτο χρόνο, οι εντάσεις μεταξύ της κυβέρνησης στο Κίεβο και της ουκρανικής διασποράς έχουν αυξηθεί.

Επέκρινε τους Ουκρανούς του εξωτερικού ο υπουργός Άμυνας της Πολωνίας

Σε ένα νέο νομοσχέδιο για την κινητοποίηση, η Ουκρανία είχε σχεδιάσει μέτρα που επέτρεπαν στους άνδρες που είχαν υπηρετήσει για 36 μήνες να επιστρέψουν από το μέτωπο. Όμως η ιδέα απέτυχε, καθώς η Ουκρανία υποφέρει από ελλείψεις ανθρώπινου δυναμικού, εξοργίζοντας τα κουρασμένα στρατεύματα.

«Πώς φαίνεται τώρα: ένας άνδρας σε ηλικία επιστράτευσης πήγε στο εξωτερικό, έδειξε στο κράτος του ότι δεν ενδιαφέρεται για την επιβίωσή του, και μετά έρχεται και θέλει να λάβει υπηρεσίες από αυτό το κράτος. Δεν λειτουργεί με αυτόν τον τρόπο. Η χώρα μας βρίσκεται σε πόλεμο», έγραψε στο Χ ο Ντμίτρο Κουλέμπα, υπουργός Εξωτερικών της Ουκρανίας, υποσχόμενος ότι οι νέοι κανόνες θα είναι «δίκαιοι».

Μελλοντικοί νεοσύλλεκτοι που φιλοδοξούν να ενταχθούν στην 3η ξεχωριστή ταξιαρχία εφόδου των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων (Πηγή: REUTERS/Valentyn Ogirenko)

Ο υπουργός Άμυνας της Πολωνίας, Βλάντισλαβ Κοσίνιακ-Κάμις χαιρέτισε την κίνηση του Κιέβου. «Γνωρίζω τι προκαλεί ερωτήματα και μερικές φορές ακόμη και απογοήτευση μεταξύ των Πολωνών», δήλωσε αρχικά και προσέθεσε: «Πρόκειται για την κατάσταση όταν βλέπουν νεαρούς Ουκρανούς στρατιωτικής ηλικίας σε εμπορικά κέντρα ή ξενοδοχεία, τη στιγμή που υπάρχει επείγουσα ανάγκη για νέους νεοσύλλεκτους που θα ενταχθούν στον ουκρανικό στρατό».

Μεγαλώνει το χάσμα διασποράς – κυβέρνησης

Παρόλο που η ανάγκη της Ουκρανίας για νέους στρατιώτες μπορεί να είναι δικαιολογημένη, οι Ουκρανοί που ζουν στο εξωτερικό λένε ότι δεν ερωτήθηκαν.

«Η διασπορά εδώ και χρόνια αισθάνεται ότι οι ουκρανικές αρχές αγνοούν και αντιμετωπίζουν ακόμη και με περιφρόνηση. Όλες οι προσπάθειές τους να υποστηρίξουν την Ουκρανία στον πόλεμο κατά της Ρωσίας, [συμπεριλαμβανομένων] των εράνων, έχουν περάσει σχεδόν απαρατήρητες», δήλωσε η Ολένα Μπαμπάκοβα, Ουκρανή εμπειρογνώμονας σε θέματα μετανάστευσης με έδρα την Πολωνία και λέκτορας στο Πανεπιστήμιο Vistula.

«Τώρα, η απόφαση κοινοποιήθηκε χαοτικά και εκ των υστέρων. Είναι σαν η ουκρανική κυβέρνηση να το έκανε κακόβουλα επίτηδες για να δείξει στη διασπορά ότι και η δική τους μοίρα μπορεί να αλλάξει», προσέθεσε.

Πάντως, σύμφωνα με την ίδια δεν υπάρχουν μηχανισμοί που θα επέτρεπαν στην Πολωνία και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες να επιστρέψουν Ουκρανούς άνδρες που αποφεύγουν την επιστράτευση. Δεδομένου ότι νομικά θεωρούνται πρόσφυγες που διαφεύγουν από τον πόλεμο, είναι επίσης απίθανο να αναπτυχθεί ένα τέτοιο μέτρο στο μέλλον.

«Η ουκρανική κοινωνία είναι κουρασμένη»

Οι νέοι κανόνες για την απόκτηση εγγράφων είναι απίθανο να φέρουν τους Ουκρανούς άνδρες στην πατρίδα τους, αλλά θα μπορούσαν να κάνουν τη ζωή τους στην Ευρώπη πιο δύσκολη. Μπορεί επίσης να διευρύνουν το χάσμα μεταξύ εκείνων που έμειναν στην Ουκρανία και εκείνων που έφυγαν.

«Η ουκρανική κοινωνία είναι κουρασμένη και υπάρχει μια αυξανόμενη προσδοκία ότι διαφορετικές ομάδες θα μοιραστούν το βάρος του πολέμου», δήλωσε ακόμα η Μπαμπάκοβα. «Οι άνθρωποι αναζητούν δικαιοσύνη. Και οι Ουκρανοί στο εξωτερικό έχουν γίνει το αντικείμενο αυτής της αναζήτησης για να πληρώσουν το τίμημα», προσέθεσε.

Μελλοντικοί νεοσύλλεκτοι που φιλοδοξούν να ενταχθούν στην 3η ξεχωριστή ταξιαρχία εφόδου των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων (Πηγή: REUTERS/Valentyn Ogirenko)

Ορισμένοι στο Κίεβο κατέκριναν επίσης την απόφαση της κυβέρνησης.

«Αυτοί οι ηλίθιοι κάνουν ό,τι μπορούν ώστε εκατοντάδες χιλιάδες Ουκρανοί να μην επιστρέψουν στα σπίτια τους», δήλωσε η Λουντμίλα, η οποία ζει στην ουκρανική πρωτεύουσα. Ο 24χρονος γιος της, ο Αντρέι, είναι φοιτητής πανεπιστημίου στη Γερμανία, ο οποίος τώρα θεωρείται τεχνικά ότι αποφεύγει τη στράτευση.

Η ίδια απέκρυψε τα επίθετά τους φοβούμενη τον εξοστρακισμό. Ο Αντρέι πρόκειται να αποφοιτήσει και θα είναι επιλέξιμος για στρατιωτική θητεία.

Το 2016, όταν έκανε υποχρεωτική ιατρική αξιολόγηση στο λύκειο κρίθηκε «ικανός για στρατιωτική θητεία με περιορισμούς».

Τώρα πρέπει να υποβληθεί σε νέα ιατρική αξιολόγηση μόνο στην Ουκρανία, αλλά η μητέρα του φοβάται ότι οι Αρχές δεν θα του επιτρέψουν να επιστρέψει στη Γερμανία.

«Βεβαιώθηκαν ότι το παιδί μου δεν θα επιστρέψει ποτέ. Θα τον βλέπουμε μόνο στην Ευρώπη», δήλωσε η ίδια, εκφράζοντας την αγωνία της.