Μέση Ανατολή: Πώς μπορεί ο Νετανιάχου να ανακηρύξει νίκη με την ήττα προ των πυλών;

Στα όσα συμβαίνουν στις έμμεσες διαπραγματεύσεις ανάμεσα στο Ισραήλ και τη Χαμάς για την κατάπαυση του πυρός, αλλά και τη στρατιωτική επιχείρηση που πραγματοποιεί το Τελ Αβίβ στη Ράφα, που θα έχει σαν αποτέλεσμα ένα νέο αιματοκύλισμα, αναφέρεται ο Ντέιβιντ Χερστ.

«Μετά τη Ράφα, ο Νετανιάχου θα έχει έναν ακόμη μεγαλύτερο πονοκέφαλο από ό,τι έχει τώρα: πώς να ανακηρύξει τη νίκη, όταν η ήττα είναι ορατή»

Σε ανάλυση του, ο βαθύς γνώστης των ζητημάτων στη Μέση Ανατολή και αρχισυντάκτης του Middle East Eye, Ντέιβιντ Χερστ, εξηγεί γιατί η Χαμάς δεν έχει τίποτα να χάσει και ουσιαστικά η εισβολή στη Ράφα, αφήνει τον Ισραηλινό πρωθυπουργό, Μπενιαμίν Νετανιάχου χωρίς επιλογές καθώς ακόμα και αν μπορεί να ανακηρύξει και να επικοινωνήσει με κάποιο τρόπο τη νίκη του, ουσιαστικά έχει ήδη ηττηθεί.

Οι διαπραγματεύσεις

Ο Χερστ επικαλείται πηγές με λεπτομερή γνώση των διαπραγματεύσεων τόσο στο Κάιρο και όσο και στη Ντόχα προκειμένου να ξεκαθαρίσει τι έχει συμβεί, καθώς υπάρχει ένα θολό τοπίο σχετικά με την απάντηση Χαμάς με αξιωματούχους του Ισραήλ να μην κρύβουν τον εκνευρισμό τους, αφού πιστεύουν ότι οι ΗΠΑ γνώριζαν για την απάντηση της παλαιστινιακής οργάνωσης αλλά δεν τους ενημέρωσαν με αποτέλεσμα να πιαστούν εξαπίνης.

Η αντιπροσωπεία της Χαμάς βρισκόταν στο Κάιρο για κάποιο χρονικό διάστημα. Υπήρξε ένα αρχικό έγγραφο στο οποίο η Χαμάς έδωσε τις σημειώσεις της, όπως και οι Ισραηλινοί. Αλλά δεν υπήρξε συμφωνία και τότε η παλαιστινιακή οργάνωση αποφάσισε να αποσύρει την αντιπροσωπεία της.

Ο Χερστ σημειώνει ότι σύμφωνα με τις πηγές του, η αντιπροσωπεία της Χαμάς βρισκόταν στο αεροδρόμιο όταν η Αίγυπτος παρουσίασε μια προσφορά που η ομάδα συμφώνησε να εξετάσει.

Έτσι η αντιπροσωπεία μετέβη στη Ντόχα την Κυριακή. Στη συνέχεια η Χαμάς ανακοίνωσε ότι θα πραγματοποιήσει συνάντηση τη Δευτέρα για να εξετάσει την προσφορά που παρουσίασαν οι Αιγύπτιοι και οι Καταριανοί.

Ο διευθυντής της CIA Μπιλ Μπερνς ακολούθησε την αντιπροσωπεία της Χαμάς από το Κάιρο στη Ντόχα. Βρέθηκε στο Κάιρο για δύο ημέρες και στη συνέχεια πήγε στη Ντόχα. Αναμενόταν να ταξιδέψει στο Ισραήλ, αλλά καθυστέρησε την αναχώρησή του για να περιμένει την απάντηση της Χαμάς τη Δευτέρα.

Υπήρχαν δύο μικρές αλλαγές στο κείμενο του εγγράφου που είχαν στείλει οι Αιγύπτιοι στην αντιπροσωπεία της Χαμάς στο αεροδρόμιο, αλλά θεωρήθηκαν ότι δεν ήταν κρίσιμες για την επίτευξη συμφωνίας. Το Middle East Eye έχει δει και τις δύο εκδοχές.

Ο ρόλος της Ουάσινγκτον

Ωστόσο, η παρουσία του Μπερνς και στις δύο πόλεις σε συνδυασμό με τον ρόλο των Αιγυπτίων και των Καταριανών, προκάλεσαν τον εκνευρισμό του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου.

Ο ίδιος δήλωσε ότι το Ισραήλ θα προχωρούσε στην επιχείρηση στη Ράφα ανεξάρτητα από το αν θα υπήρχε συμφωνία για ανταλλαγή ομήρων και αιχμαλώτων.

Μάλιστα το Τελ Αβίβ θέλησε να δείξει τις προθέσεις ως προς το Κατάρ με την απόφαση να κλείσει το Al Jazeera. Η συγκεκριμένη κίνηση ήταν μια ακόμη ένδειξη της απόρριψης από το Ισραήλ όχι μόνο της τελευταίας προσφοράς, αλλά και του ρόλου της Ντόχα ως διαμεσολαβητή.

Αλλά παραμένουν ερωτήματα σχετικά με τη συμμετοχή της Ουάσινγκτον ή τη γνώση της συμφωνίας που στάλθηκε στη Χαμάς από την Αίγυπτο και το Κατάρ. Η αγγλόφωνη έκδοση της προσφοράς που είδε ο Χερστ αναφέρει σαφώς ότι οι εγγυητές είναι το Κατάρ, η Αίγυπτος, οι ΗΠΑ και ο ΟΗΕ.

Όμως είχαν τελικά γνώση οι ΗΠΑ και προσυπέγραψαν ή όχι τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός; Σύμφωνα με μια πηγή, «ο Μπερνς σίγουρα δεν έκανε διακοπές επισκεπτόμενος τα καζίνο του Καΐρου ή πηγαίνοντας για μπάνιο στη Ντόχα».

Αυτό επεσήμανε και ο εκπρόσωπος του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας Τζον Κίρμπι, λέγοντας: «Είναι ασφαλές να συμπεράνουμε ότι η απάντηση της Χαμάς ήρθε ως αποτέλεσμα ή στο τέλος αυτών των συνεχιζόμενων συζητήσεων στις οποίες συμμετείχε ο Μπερνς».

Η Χαμάς αιφνιδίασε το Ισραήλ

Όταν ήρθε, η συμφωνία της Χαμάς με την τελευταία εκδοχή της προσφοράς αιφνιδίασε το Ισραήλ. Όλοι περίμεναν ότι η Χαμάς θα την απέρριπτε. Η απόρριψη του Ισραήλ δεν αποτέλεσε έκπληξη, αυτό που αποτέλεσε ήταν η εμπλοκή των ΗΠΑ στη συμφωνία που απέρριψε το Τελ Αβίβ.

Αφού ο Μπερνς πηγαινοερχόταν μεταξύ Καΐρου και Ντόχα, η συμφωνία που προέκυψε «δεν ήταν μια αντιπρόταση», όπως είπε μια πηγή, αλλά «ήταν το αιγυπτιακό-καταριανό χαρτί, με την προϋπόθεση ότι οι ΗΠΑ θα το υποστήριζαν με την προσωπική παρουσία του Μπερνς».

Σύμφωνα με το AP, ένας Αιγύπτιος αξιωματούχος και ένας δυτικός διπλωμάτης δήλωσαν ότι το σχέδιο που αποδέχτηκε η Χαμάς περιείχε μόνο «μικρές αλλαγές στη διατύπωση» από ένα αντίστοιχο για το οποίο οι ΗΠΑ είχαν πιέσει νωρίτερα για ισραηλινή έγκριση και ότι οι αλλαγές έγιναν σε συνεννόηση με τον Μπερνς, ο οποίος το αγκάλιασε πριν το στείλει στην παλαιστινιακή ομάδα.

Όμως, η συμφωνία φέρεται πως έφερε διχασμό στο εσωτερικό της αμερικανικής κυβέρνησης, με τη CIA να την υποστηρίζει, ωστόσο άλλα στοιχεία της κυβέρνησης Μπάιντεν απομακρύνθηκαν από αυτήν μετά την απόρριψή της από το Ισραήλ.

Σπίτι μετά από χτύπημα του Ισραήλ στη Ράφα (Πηγή: REUTERS/Mohammed Salem)

Πάντως, οι πηγές του Χερστ στη Χαμάς δεν το θεωρούν ότι αυτό είναι δικό τους πρόβλημα. «Αυτή δεν ήταν η εκδοχή της κατάπαυσης του πυρός που ήθελαν. Έκαναν παραχωρήσεις για να φτάσουν εκεί, αλλά δεν ανησυχούν αν αυτή η συμφωνία καταρρεύσει», είπε χαρακτηριστικά μία πηγή.

Έδωσε επίσης μια σαφή προειδοποίηση: «Εάν δεν επιλυθεί αυτή η κατάσταση, η Χαμάς μπορεί να λάβει την απόφαση να μην συμμετάσχει σε καμία διαπραγμάτευση μέχρι να υπάρξει κατάπαυση του πυρός. Η Χαμάς είναι έτοιμη να συνεχίσει να πολεμά, μέχρι οι Ισραηλινοί να συνειδητοποιήσουν ότι πρέπει να υπάρξει κατάπαυση του πυρός».

Μήπως δεν είναι με την πλάτη στον τοίχο η Χαμάς;

Όπως σημειώνει ο Χερστ: «η αυτοπεποίθηση της Χαμάς ότι είναι σε θέση να συνεχίσει αυτόν τον πόλεμο είναι το μοναδικό ζήτημα που ούτε το ισραηλινό πολεμικό υπουργικό συμβούλιο ούτε η Ουάσιγκτον έχουν αντιμετωπίσει δημοσίως».

«Αν η Χαμάς βρίσκεται πραγματικά με την πλάτη στον τοίχο, με λίγα μόνο τάγματα να έχουν απομείνει στο τελευταίο της οχυρό, τη Ράφα, γιατί ενεργεί με τόση αυτοπεποίθηση; Συνεχίζει να πλήττει ισραηλινούς στρατιωτικούς στόχους, σκοτώνοντας τέσσερις στρατιώτες και τραυματίζοντας σοβαρά άλλους στην περιοχή Κερέμ Σαλόμ την Κυριακή», προσθέτει.

Μετά από επτά μήνες βομβαρδισμών που έχουν μετατρέψει μεγάλο μέρος της Γάζας σε ερείπια, πώς γίνεται να μην έχει δειλιάσει η Χαμάς και να μην υποταχθεί; Ο ισραηλινός στρατός έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι έχει εξοντώσει τους περισσότερους μαχητές της Χαμάς και ότι μόνο τέσσερα τάγματα έχουν απομείνει εντός της Ράφα.

Μια πηγή με γνώση των στρατιωτικών δυνατοτήτων της Χαμάς απάντησε σε αυτό το ερώτημα: «Παντού όπου ο ισραηλινός στρατός αποσύρεται, η Χαμάς επανεμφανίζεται: στο βορρά, στο κέντρο και στο νότο», είπε χαρακτηριστικά.

«Τα ισραηλινά στρατεύματα καταλαμβάνουν τον διάδρομο Νετζαρίμ, αλλά τα σημεία ελέγχου τους εκεί είναι όλο και πιο ευάλωτα, γι’ αυτό και έκαναν μια προσφορά να αποσυρθούν από αυτή τη γραμμή στις διαπραγματεύσεις», προσέθεσε.

Στρατιωτικό αδιέξοδο

Ορισμένοι στρατιωτικοί εμπειρογνώμονες στο Ισραήλ συμφωνούν και είναι έτοιμοι να σπάσουν τις γραμμές τους. Ο έφεδρος υποστράτηγος, Γιτζάκ Μπαρίκ έγραψε στη Maariv: «Ο Μπίμπι γνωρίζει πολύ καλά ότι βρισκόμαστε σε στρατιωτικά αδιέξοδη κατάσταση… Αφού ο στρατός πήρε τον έλεγχο του 80% της Λωρίδας της Γάζας (εκτός από τη Ράφα), απέσυρε τις δυνάμεις του από αυτήν, επειδή δεν είχε άλλες δυνάμεις για να τις αντικαταστήσει. Το αποτέλεσμα ήταν ότι η Χαμάς επέστρεψε μαζικά σε όλες τις περιοχές που άφησε ο ισραηλινός στρατός και ανέκτησε τον έλεγχό τους».

Ούτε η στρατολόγηση ούτε τα εκρηκτικά αποτελούν πρόβλημα για τις Ταξιαρχίες Κασάμ, την ένοπλη πτέρυγα της Χαμάς, η οποία θεωρείται τρομοκρατική οργάνωση στο Ηνωμένο Βασίλειο, στην Ε.Ε. και σε άλλες χώρες.

Μετά την αρχική αντίθεση στην επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου σε ορισμένες συνοικίες της Γάζας, οι Παλαιστίνιοι όλων των παρατάξεων στάθηκαν στο πλευρό των μαχητών της, καθώς έγινε σαφές ότι ο πόλεμος του Ισραήλ αποτελεί υπαρξιακή απειλή για το σύνολο των Παλαιστινίων.

Υπάρχει τώρα μια απεριόριστη προσφορά νεοσύλλεκτων για τη Χαμάς – δεκάδες χιλιάδες – μετά από επτά μήνες μαχών. Αυτό το κύμα πολεμικής υποστήριξης ξεπερνά την πικρή ιστορία πολιτικού ανταγωνισμού μεταξύ της Φατάχ και της Χαμάς.

Απεριόριστη πρόσβαση σε εκρηκτικά

Υπάρχει επίσης απεριόριστη προσφορά εκρηκτικών υλών. Τόσα πολλά εκρηκτικά έχουν πέσει στη Γάζα από τις 7 Οκτωβρίου που μπορεί να χρειαστούν 14 χρόνια για να καθαριστεί η περιοχή από τις βόμβες που δεν έχουν εκραγεί, ανέφεραν πρόσφατα οι εκτιμήσεις του ΟΗΕ.

Όπως αξηγεί ο Χερστ με ένα ποσοστό αποτυχίας περίπου 15%, το εκρηκτικό υλικό που ανακτάται από βόμβες και πυραύλους που αποτυγχάνουν να εκραγούν θα μπορούσε να προμηθεύσει τη Χαμάς για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Ορισμένα εκρηκτικά έχουν ήδη ανακυκλωθεί. Οι ταξιαρχίες Κασάμ δήλωσαν πρόσφατα ότι χρησιμοποίησαν εκρηκτικά και πυραύλους από μαχητικά F-16 σε μια επίθεση στην περιοχή αλ-Μουχράκα της κεντρικής Γάζας.

Ισραηλινά τανκ στο συνοριακό πέρασμα της Ράφα

Αν οι μηχανικοί της αστυνομίας μπόρεσαν να ανακτήσουν πέντε τόνους πυρομαχικών που δεν εξερράγησαν μόνο από τη Χαν Γιουνίς και τη Ράφα από αεροπορικές επιδρομές το 2014 που διήρκεσαν λιγότερο από δύο μήνες, πόσα περισσότερα έχουν ανακτηθεί από επτά μήνες καθημερινών βομβαρδισμών;

Οι δύο προσπάθειες ανατροπής της Χαμάς

Η Χαμάς αντιμετώπισε δύο συντονισμένες προσπάθειες να εκτοπιστεί από την κυβέρνηση της Γάζας, απειλές που πήρε σοβαρά υπόψη της. Και οι δύο απέτυχαν.

Η πρώτη ήταν μια προσπάθεια του Ισραήλ τον Ιανουάριο να πείσει τους ηγέτες των φυλών να χωρίσουν τη Γάζα σε περιοχές που θα διοικούνταν από αυτές, οι οποίες θα φρόντιζαν για την πολιτική διοίκηση της Λωρίδας της Γάζας και θα είχαν ατομικές συμφωνίες με το Ισραήλ.

Αλλά πολύ πριν φτάσει στο επίπεδο του πολεμικού υπουργικού συμβουλίου, απορρίφθηκε από τις ίδιες τις φυλές, οι οποίες παρέμειναν πιστές στη Χαμάς.

«Το κατοχικό κράτος επιδιώκει να καλύψει την αποτυχία του στη Γάζα και να δημιουργήσει σύγχυση και διαμάχη στην παλαιστινιακή κοινωνία», ανέφερε σε ανακοίνωσή του ο Ακέφ αλ-Μασρί, γενικός επίτροπος της Ανώτατης Αρχής για τις Παλαιστινιακές Φυλές.

Ο Μασρί κάλεσε αντίθετα να τερματιστούν οι πολιτικές διαιρέσεις μεταξύ Χαμάς και Φατάχ, σημειώνοντας ότι απαιτείται ενιαία εθνική ηγεσία «για να ενισχυθεί η σταθερότητα του λαού και να αποτραπούν οι ευκαιρίες για όλα τα σχέδια της κατοχής».

Η δεύτερη προσπάθεια ήταν πιο σοβαρή

Η δεύτερη προσπάθεια ήταν πιο σοβαρή. Το σχέδιο φέρεται να εκπονήθηκε από την Ιορδανία, την Αίγυπτο και τη Σαουδική Αραβία και υλοποιήθηκε από τον Ματζέντ Φάρατζ, τον επικεφαλής του μηχανισμού πληροφοριών της Παλαιστινιακής Αρχής (ΠΑ) – έναν άνθρωπο που διαφημίστηκε ως πιθανός μεταπολεμικός διαχειριστής της Γάζας τόσο από τον Ισραηλινό υπουργό Άμυνας Γιόαβ Γκάλαντ, όσο και από τον ηγέτη της ισραηλινής αντιπολίτευσης, Γιαΐρ Λαπίντ.

Αξιοσημείωτη ήταν η απουσία των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, τα οποία υποστηρίζουν τον δικό τους άνθρωπο, τον εξόριστο βαρόνο της Φατάχ, Μοχάμεντ Νταχλάν, να επιστρέψει στη Γάζα.

Δεκάδες πράκτορες των μυστικών υπηρεσιών της ΠΑ διείσδυσαν στη Γάζα, μεταμφιεσμένοι ως ασφάλεια για τις αυτοκινητοπομπές βοήθειας από τα αιγυπτιακά σύνορα. Κάποιοι από την ομάδα αυτή έφτασαν μέχρι το νοσοκομείο αλ-Σίφα στην πόλη της Γάζας και φέρεται να παρείχαν πληροφορίες στις ισραηλινές δυνάμεις, που οδήγησαν σε επιδρομή στις εγκαταστάσεις. Τα περισσότερα μέλη της ομάδας παρέμειναν στη Ράφα, όπου προσπάθησαν να εγκαταστήσουν ένα αρχηγείο στο κτίριο της Παλαιστινιακής Ερυθράς Ημισελήνου.

Μία γυναίκα θρηνεί αγκαλιάζοντας το πτώμα Παλαιστίνιου που σκοτώθηκε από ισραηλινά πλήγματα στη Ράφα (Πηγή: REUTERS/Mohammed Salem)

Σύμφωνα με πηγή που επικαλείται το Al Jazeera, 10 ομάδες, αποτελούμενες από τέσσερα άτομα η καθεμία, επιβιβάστηκαν σε 10 φορτηγά στο πέρασμα της Ράφα για να παραδώσουν βοήθεια στην Ερυθρά Ημισέληνο.

Η παρουσία της ΠΑ αποκαλύφθηκε στο χάος που περιβάλλει τα φορτηγά. Όταν πεινασμένοι Παλαιστίνιοι εισέβαλαν στα φορτηγά, μέλη της δύναμης ασφαλείας του Φάρατζ τράβηξαν τα όπλα τους- στη συνέχεια συνελήφθησαν και ανακρίθηκαν από τη Χαμάς. Τέσσερις από τους συλληφθέντες αξιωματικούς έχουν ταυτοποιηθεί και είχαν εκπαιδευτεί στην Ιορδανία.

Ένας μεγαλύτερος πονοκέφαλος

Όλα αυτά αφήνουν τη Χαμάς βέβαιη ότι μπορεί να αντιμετωπίσει και να επιβιώσει από τυχόν περαιτέρω προσπάθειες των ισραηλινών χερσαίων δυνάμεων να την εξοντώσουν.

«Η αυτοπεποίθησή τους για τη συνέχιση της αντίστασης είναι μεγάλη», δήλωσε μια από τις πηγές στον Χερστ.

«Το Ισραήλ προσπάθησε να χρησιμοποιήσει την καταστροφή που προκάλεσε ως μοχλό πίεσης για να εξαναγκάσει σε παράδοση. Αλλά αυτή η καταστροφή έγινε δίκοπο μαχαίρι. Εξέθεσε το Ισραήλ με έναν άνευ προηγουμένου τρόπο. Το ίδιο το Ισραήλ έχει τώρα πρόβλημα, όχι η Χαμάς. Η υποστήριξή τους είναι η υψηλότερη από την έναρξη του πολέμου. Και ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν έχει αρχίσει να αισθάνεται άβολα. Όλα αυτά δίνουν στη Χαμάς αυτοπεποίθηση για τον τρόπο με τον οποίο διαπραγματεύεται», προσέθεσε.

Δεν μπορεί να αποφευχθεί το γεγονός ότι η επικείμενη μάχη για τη Ράφα θα είναι μια σειρά από σφαγές, για τις οποίες την ευθύνη σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο θα φέρει το Ισραήλ. Το ανθρώπινο τίμημα θα είναι υψηλό.

Ο μεγαλύτερος πονοκέφαλος του Νετανιάχου

Αν οι ισραηλινές δυνάμεις κάνουν στη Ράφα ό,τι έκαναν στη Χαν Γιουνίς, η Ράφα θα ισοπεδωθεί. Η Χαν Γιουνίς χαρακτηριζόταν παλαιότερα ως το αρχηγείο της Χαμάς, αλλά οι ισραηλινές δυνάμεις αποσύρθηκαν μετά από τέσσερις και πλέον μήνες βομβαρδισμών χωρίς να έχουν να επιδείξουν τίποτα για την εκστρατεία τους, εκτός από την πλήρη καταστροφή της πόλης.

Αφού η Ράφα υποστεί την ίδια μεταχείριση, το Ισραήλ δεν θα έχει ακόμη ανακτήσει τους ομήρους που παραμένουν ζωντανοί, ούτε θα έχει συλλάβει ή σκοτώσει τους ηγέτες της Χαμάς, με τη Χαμάς είναι σίγουρη και για τα δύο.

Αυτό το σημείο έχει επαναληφθεί από τον Μπαρίκ: «Ο Μπίμπι επίσης συνειδητοποιεί ότι η είσοδος στη Ράφα δεν θα φέρει τίποτα. Μάλλον το αντίθετο ισχύει, καθώς θα επιδεινώσει το πρόβλημα δεκάδες φορές. Θα αναγκαστούμε επίσης να εγκαταλείψουμε τη Ράφα μετά την κατάληψή της… Η είσοδός μας στη Ράφα θα καταστρέψει εντελώς τις σχέσεις μας με τις χώρες του κόσμου και με τις αραβικές χώρες με τις οποίες έχουμε ειρήνη», αναφέρει αρχικά.

«Αυτό θα έχει πολύ δύσκολες συνέπειες, κυρίως: την απομόνωση του κράτους του Ισραήλ στον πολιτικό και οικονομικό τομέα και την επιβολή του εμπάργκο όπλων που έχει ήδη αρχίσει. Η είσοδος στη Ράφα δεν θα αφήσει κανέναν απαχθέντα ζωντανό και θα έχουμε πολλά θύματα», προσθέτει.

«Μετά τη Ράφα, ο Νετανιάχου θα έχει έναν ακόμη μεγαλύτερο πονοκέφαλο από ό,τι έχει τώρα: πώς να ανακηρύξει τη νίκη, όταν η ήττα είναι ορατή», καταλήγει ο Χερστ.