Παραβιάσεις και υπερπτήσεις, το κόστος και ο κίνδυνος ατυχήματος – Ποια τα κέρδη του ενός έτους ηρεμίας

«Μηδενική Τουρκική Πτητική Δραστηριότητα στο FIR Αθηνών». Αυτό είναι το e-mail που επαναλαμβάνεται – με ελάχιστες εξαιρέσεις τον τελευταίο χρόνο από το Γραφείο Τύπου του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας. Ένα μήνυμα που αποδεικνύει καθημερινά την ηρεμία στο Αιγαίο και την επιβεβαιώνει τη δέσμευση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, μετά την επίσκεψη του στην Αθήνα το Δεκέμβριο ότι έχει πρόθεση να βάλει τέλος στις υπερπτήσεις.

Μία ηρεμία που η Αθήνα θέλει να διατηρήσει, αφού παραβιάσεις και υπερπτήσεις αυξάνουν τον κίνδυνο ατυχήματος.

Επιδιώκουμε ησυχία

Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά ο Υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης (SKAI FM) την Πέμπτη, μιλώντας για τα ελληνοτουρκικά «ήταν μια εξαρχής βασική παραδοχή ότι οι βασικές μας θέσεις δεν πρόκειται να αλλάξουν και δεν πρόκειται να αλλάξουν όχι επειδή είναι εδραιωμένες από μακρού χρόνου. Δεν πρόκειται να αλλάξουν, διότι είναι ένα μέρος της εθνικής στρατηγικής των δύο χωρών που καλλιεργείται για δεκαετίες και το οποίο θα συνεχίσει να καλλιεργείται».

Η κρίση προέρχεται από ατύχημα

Τόνισε ωστόσο ότι «εκείνο το οποίο επιδιώκουμε μέσω της ελληνοτουρκικής προσέγγισης είναι πρώτα από όλα να έχουμε μία περίοδο ησυχίας. Θέλω ιδιαιτέρως να εξάρω το γεγονός ότι τον τελευταίο χρόνο έχουμε σχεδόν μηδενίσει τις παραβιάσεις του εναέριου χώρου μας. Και ξέρετε, αυτό δεν είναι μια οικονομική ή στρατιωτική διάσταση. Γιατί στην πραγματικότητα η κρίση προέρχεται από ατύχημα. Δεν προέρχεται συνήθως από οποιαδήποτε συνειδητή ενέργεια. Άρα είναι σημαντικό να μην έχουμε παραβιάσεις».

Παραβάσεις και παραβιάσεις

Παραβίαση του εναερίου χώρου «αφορά την άνευ αδείας πτήση αεροσκάφους άλλου κράτους σε ελληνικό εθνικό εναέριο χώρο», σύμφωνα με τον ορισμό που δίνει το ΓΕΕΘΑ. Και αφορά παραβίαση κυριαρχίας.  Στην αναχαίτιση των παραβιάσεων καταγράφονται συνήθως και οι εμπλοκές. Να σημειωθεί ότι οι πτήσεις πάνω από έδαφος χαρακτηρίζονται «υπερπτήσεις».

Η παραβίαση διακρίνεται από την «παράβαση», η οποία είναι «παράβαση των κανόνων εναέριας κυκλοφορίας λαμβάνει κατεξοχήν χώρα όταν αεροσκάφος εισέρχεται στο FIR Αθηνών χωρίς να έχει καταθέσει σχέδιο πτήσεως, ήτοι κατά παράβαση των κανόνων εναέριας κυκλοφορίας».

Εθνικός εναέριος χώρος

Όπως αναφέρεται και στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Εξωτερικών:

«Η κυριαρχία της Ελλάδας στον αέρα ασκείται εντός 10 ν.μ. από τις ακτές της (δυνάμει του Διατάγματος της 6ης Σεπτεμβρίου 1931 (το οποίο όρισε προς τούτο ειδική αιγιαλίτιδα ζώνη 10 ν.μ. από τις ακτές της),  σε συνδυασμό με τους νόμους 5017/1931, 230/1936 και 1815/1988).

Η Ελλάδα, ως κυρίαρχο κράτος, επέλεξε να ασκεί κυριαρχία στον αέρα μέχρι το όριο των 10 ν.μ. των χωρικών της υδάτων που όρισε το 1931, όσον αφορά τα ζητήματα αεροπορίας και αστυνομεύσεως αυτής, ενώ στη θάλασσα επέλεξε να ασκεί κυριαρχία μέχρι τα 6 ν.μ. (Ν. 230/1936 και Ν.Δ. 187/1973).

Σημειώνεται δε, ότι με την επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης της Ελλάδας στα 12 ν.μ. στο Ιόνιο (Ν.4767/2021), το εύρος του εθνικού εναερίου χώρου καθορίζεται στην περιοχή αυτή στα 12 ν.μ.

Συστηματικές παραβιάσεις

Η Τουρκία έχει συστηματικά προβεί σε παραβιάσεις  του ελληνικού εθνικού εναέριου χώρου με στρατιωτικά αεροσκάφη, συχνότατα οπλισμένα, τα οποία πραγματοποιούν και πτήσεις σε χαμηλό ύψος ακόμη και υπεράνω  κατοικημένων νησιών.

Η συμπεριφορά αυτή της Τουρκίας, συνιστά κατάφωρη παραβίαση της ελληνικής κυριαρχίας και δύναται να προκαλέσει θερμό επεισόδιο. Ο ισχυρισμός της Τουρκίας περί αντιθέσεως του εύρους του ελληνικού εθνικού εναερίου χώρου προς το διεθνές δίκαιο είναι αβάσιμος για τους εξής λόγους:

α) δεδομένου ότι ο «δικαιούμενος το μείζον, δικαιούται και το έλασσον», η άσκηση κυριαρχίας στον εναέριο χώρο μέχρι τα 10 ν.μ. είναι απολύτως νόμιμη, αφού δεν υπερβαίνει τα 12 ν.μ. που ορίζει το δίκαιο της θάλασσας ως ανώτατο όριο του εύρους της αιγιαλίτιδας ζώνης και του εθνικού εναέριου χώρου,

β) η Ελλάδα έχει προβεί στη  γνωστοποίηση της ανωτέρω νομοθεσίας,

γ) η Τουρκία, από το 1931 και για πολλές δεκαετίες αποδεχόταν το εύρος των 10 ν.μ. του ελληνικού εθνικού εναέριου χώρου χωρίς ουδεμία διαμαρτυρία ή αμφισβήτηση, γεγονός που θεμελιώνει κατά το διεθνές δίκαιο σιωπηρή αποδοχή. Το σχετικό Προεδρικό Διάταγμα εφαρμόσθηκε από το 1931 ομοιόμορφα».

Οικονομικό κόστος

Αξίζει να σημειωθεί ωστόσο ότι και το κόστος των παραβιάσεων είναι εξαιρετικά υψηλό. Με την Ελλάδα να αιμορραγεί τα προηγούμενα χρόνια και οικονομικά, λόγω της τουρκικής επιθετικότητας.

Την ίδια στιγμή οι παραβιάσεις και μάλιστα στα νούμερα που έφτασαν αυτές το 2022, με αποτέλεσμα η Αθήνα να βάζει θέμα τόσο στην ΕΕ, όσο και στο σύνολο των συμμάχων της όπως οι ΗΠΑ, σημαίνει την εξάντληση του προσωπικού και κυρίως την κατακόρυφη αύξηση ενός ενδεχόμενου ατυχήματος.

Είναι ενδεικτικό ότι κάθε ώρα πτήσης μαχητικού, υπολογίζεται κατά μέσο όρο στα 10-12.000 ευρώ από πηγές της Πολεμικής Αεροπορίας.

Tο 2022 ήταν η χρονιά που οι τουρκικές παραβιάσεις του εθνικού εναέριου χώρου κατέγραψαν ρεκόρ, φτάνοντας τις 11.258, εκ των οποίων οι 234 ήταν υπερπτήσεις.

Χειρότερος μήνας  ήταν ο Σεπτέμβριος που καταγράφηκαν 1.802 παραβιάσεις.

Το οικονομικό κόστος των παραβιάσεων εκτιμάται ότι το 2022 ξεπέρασε για την Ελλάδα τα 27,6 εκατ. ευρώ, το 2021 τα 13 εκατ. ευρώ και το 2020 τα 20,7 εκατ. ευρώ. Αντίθετα το 2023 που οι παραβιάσεις μετά το Μάρτιο μηδενίστηκαν το κόστος περιορίστηκε σημαντικά αφού μπορεί να υπολογιστεί περί τα 4,3 εκατ. Ευρώ ενώ το 2024 έχει σχεδόν μηδενιστεί.