Eurovision: Το μπούμερανγκ του no politica

Κρύος ιδρώτας πρέπει να έλουσε τα στελέχη της EBU – διοργανώτριας του διαγωνισμού τραγουδιού της Eurovision – βλέποντας το βράδυ της Τρίτης τον Σουηδό τραγουδιστή Έρικ Σάαντε ν’ ανεβαίνει στη σκηνή έχοντας δεμένη στον καρπό του την καφίγια, την παραδοσιακή παλαιστινιακή μαντίλα.

Oμοίως κάτι αντίστοιχο πρέπει να αισθάνθηκαν και όταν βγήκε στη σκηνή η τραγουδίστρια του Ισραήλ το επόμενο βράδυ και τα γιουχαϊσματα από τον κόσμο ακούστηκαν λογικά ως την Παλαιστίνη.

Μετά ήρθε η δική μας Μαρίνα, η οποία λίγο βαριόταν, λίγο χασμουρήθηκε, λίγο έκανε ότι κοιμάται την ώρα που η τραγουδίστρια του Ισραήλ μιλούσε, με αποτέλεσμα τα ελληνικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης να γίνουν αρένα, μεταξύ των υποστηρικτών και πολέμιών της.

Οι υπεύθυνοι της EBU, της διοργανώτριας της Eurovision σε κάθε ευκαιρία δηλώνουν ότι ο διαγωνισμός είναι μουσικός και δεν έχει σχέση με την πολιτική. Αυτό βέβαια δεν τους εμπόδισε να αποκλείσουν τη Ρωσία απ’ αυτόν, απ’ τη στιγμή που ξεκίνησε ο πόλεμος στην Ουκρανία, κάτι που δεν έπραξαν στην περίπτωση του Ισραήλ. Δύο μέτρα και δύο σταθμά.

Το στοίχημα βέβαια του no politica το έχουν χάσει, καθώς οι ειδήσεις από το Μάλμε της Σουηδίας περισσότερο αφορούν τις διαδηλώσεις που γίνονται για τη Γάζα παρά το μουσικό σκέλος του διαγωνισμού. Κι όλα αυτά την ώρα που μπροστά μας απομένει ένας τελικός, δίχως να γνωρίζουμε τι άλλο μπορεί να συμβεί.

Αν γυρίσουμε το χρόνο πίσω, στη δεύτερη συμμετοχή της Ελλάδας στον διαγωνισμό θα διαπιστώσουμε αρκετές ομοιότητες με το σήμερα. Ήταν το 1976 και ο διαγωνισμός διεξαγόταν στη Χάγη της Ολλανδίας. Την Ελλάδα εκπροσωπούσε η Μαρίζα Κωχ, με το τραγούδι «Παναγιά μου, Παναγιά μου», ένα μοιρολόι για την Κύπρο που δύο χρόνια πριν είχε δεχθεί την τουρκική εισβολή.

Η Κωχ δέχθηκε απίστευτες απειλές να μην τραγουδήσει, Τούρκοι διαδηλωτές βρέθηκαν στη Χάγη να διαμαρτύρονται ζητώντας τον αποκλεισμό της Ελλάδας, ενώ υπήρξαν και φωνές εντός των τειχών -παρόμοιες με αυτές που κατακρίνουν τώρα τη Μαρίνα Σάτι- τις οποίες είχε σχολιάσει δηκτικά τότε ο Μάνος Χατζιδάκις:

«Διάβασα πολλές επικρίσεις εναντίον της Ραδιοφωνίας, για το ότι δεν εναρμονίστηκε με το επίπεδο της Eurovision και για το ότι δεν έγινε «δημοκρατικότερα» η επιλογή, ώστε «να πετύχουμε». Πουθενά δεν διάβασα τη μόνη, τη μία και τη σωστή άποψη. Ότι δεν διαθέτουμε ηλίθιο τραγούδι και είμαστε μια χώρα που έχει τεράστια και αξιόλογη μουσική παράδοση. Λάβαμε μέρος, διότι έπρεπε να δηλώσουμε παρουσία. Διαλέξαμε ένα τραγούδι που μας ταιριάζει και δεν μας έκαμε εκ των υστέρων να ντραπούμε».

Πολιτική ορθότητα

Γενικά η στάση του no politica έχει απασχολήσει ουκ ολίγες φορές τον κόσμο της Τέχνης ή του αθλητισμού, με την «πολιτικά ορθή» δικαιολογία από τους διοργανωτές πως δεν είναι οι κατάλληλοι χώροι για να εκφραστούν πολιτικές αντιπαλότητες ή να ειπωθούν και να αναρτηθούν συνθήματα που μπορεί να ενοχλήσουν.

Μα αν δεν είναι αυτοί οι κατάλληλοι χώροι, τότε ποιοι είναι; Δεν ήταν κατάλληλος χώρος το Ολυμπιακό Στάδιο του Βερολίνου στους Ολυμπιακούς του 1936 όταν ο Τζέσι Όουενς ταπείνωνε τη ναζιστική προπαγάνδα των Αγώνων αναφορικά με την ανωτερότητα των Αρείων;

Δεν ήταν κατάλληλος χώρος το Ολυμπιακό Στάδιο της πόλης του Μεξικού στους αντίστοιχους Αγώνες του 1968 όταν δύο αφροαμερικανοί αθλητές – Τόμι Σμιθ και Τζον Κάλος – ύψωναν τη σφιγμένη γροθιά τους την ώρα που ακουγόταν ο εθνικός ύμνος των ΗΠΑ, στέλνοντας το αντιρατσιστικό μήνυμα σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης, την ώρα που στη χώρα τους τα ρατσιστικά κρούσματα βρίσκονταν σε έξαρση;

Γιατί ενοχλεί;

Γιατί λοιπόν ενοχλεί τόσο η «καφίγια» στο χέρι ενός τραγουδιστή; Οι λάτρεις της πολιτικής ορθότητας και του no politica θα απαντήσουν ότι με αυτόν τον τρόπο δεν θα μπορούν να εμποδίσουν κι έναν τραγουδιστή που μπορεί να βγει στη σκηνή με τη σημαία των Ες Ες. Κατά συνέπεια, για να αποφύγουμε το δεύτερο, καταργούμε και το πρώτο ή αλλιώς η λογική του «πονάει κεφάλι, κόβει κεφάλι».

Βέβαια, για να επιστρέψουμε στο αρχικό μας παράδειγμα, τα δεδομένα λένε άλλα. Ουδείς πίστεψε την Άνοιξη του 2022 ότι η Ουκρανία κέρδισε τον διαγωνισμό της Γιουροβίζιον επειδή έτυχε να έχει το καλύτερο τραγούδι εκείνη τη χρονιά, όταν μάλιστα σχεδόν το 70% των ψήφων ήρθαν από το κοινό και όχι από τις μουσικές επιτροπές. Ήταν ένα ξεκάθαρο -πολιτικό- μήνυμα για την ρωσική εισβολή στη χώρα που είχε ξεκινήσει λίγους μήνες νωρίτερα.

Η στάση του no politica είναι μια βαθιά πολιτική πράξη: Aυτή της ουδετερότητας απέναντι σε όσα συμβαίνουν, τις περισσότερες φορές δε, είναι και βαθιά υποκριτική χωρίς να καταφέρει να πείσει κανέναν για τις «αγνές» προθέσεις της.

Ευτυχώς, υπάρχουν και οι φορές που γυρίζει μπούμερανγκ στους εμπνευστές της.