Γιατί οι απατεώνες όπως ο Τομ Ρίπλεϊ ασχολούνται τόσο πολύ με τη μόδα;

Υπάρχει μια σκηνή προς την αρχή της ταινίας του Άντονι Μινγκέλα, Ο Ταλαντούχος κύριος Ρίπλεϊ, του 1999, όπου ο χαρακτήρας του Τζουντ Λο, ο Ντίκι Γκρίνλιφ, ρωτάει τον Τομ Ρίπλεϊ του Ματ Ντέιμον ποιο είναι το ταλέντο του -και ο πιο διάσημος απατεώνας της λογοτεχνίας απαντά ως εξής: «Να πλαστογραφεί υπογραφές, να λέει ψέματα, να υποδύεται σχεδόν οποιονδήποτε».

Ωστόσο, υπάρχει και ένα άλλο ταλέντο του Τομ που είναι βασικό στην ικανότητά του να εξαπατά τους γύρω του και να τους κάνει να νομίζουν ότι είναι ένας από αυτούς -και αυτό είναι το ενδυματολογικό του savoir-faire.

Και ενώ ο χαρακτήρας του Ματ Ντέιμον είναι σίγουρα γνώστης της μόδας, δεν έχει τα μέσα να έχει πρόσβαση σε αυτήν

Η μόδα είναι ζωτικής σημασίας για τον Τομ, τόσο στο μυθιστόρημα της Πατρίσια Χάισμιθ όσο και στις μεταγενέστερες διασκευές του, συμπεριλαμβανομένης της εν λόγω ταινίας του 1999, αλλά και στη μεταφορά του γαλλικού Νέου Κύματος του 1960, Purple Noon, και στην ασπρόμαυρη εκδοχή του Netflix, Ripley, με τον Άντριου Σκοτ στον ομώνυμο ρόλο.

Ο Ripley του Netflix 

Η μόδα είναι σαν δυνατή χειραψία

Το στυλ της ταινίας του 1999 – τα πουκάμισα πόλο, τα λευκά παντελόνια και τα loafers του Τζουντ Λο, τα ψηλόμεσα μπικίνι της Γκουίνεθ Πάλτροου, τα μπλουζάκια από broderie anglaise και οι φαρδιές αλλά μεσάτες φούστες – αναφέρεται ακόμα και σήμερα από τους σχεδιαστές (η ταινία κέρδισε τότε Όσκαρ για την ενδυματολόγο Αν Ροθ).

Και ενώ ο χαρακτήρας του Ματ Ντέιμον είναι σίγουρα γνώστης της μόδας, δεν έχει τα μέσα να έχει πρόσβαση σε αυτήν με τον ίδιο τρόπο που έχουν οι άλλοι χαρακτήρες: Έχει ένα πουκάμισο που πλένει κάθε βράδυ, ένα φθαρμένο μπουφάν που ο Ντίκι προσφέρεται να αντικαταστήσει και ένα ζευγάρι παπούτσια, τα οποία πρέπει να φοράει ακόμα και στην παραλία.

Με πολλούς τρόπους, η ταινία προσπαθεί να τονίσει ότι, αν και ο Τομ είναι καλός σε αυτό που κάνει, δεν είναι αρκετά καλός – άλλωστε, ο Ντίκι, η Μαρτζ (Πάλτροου) και ο Φρέντι Μάιλς (ο λατρεμένος Φίλιπ Σέιμουρ Χόφμαν) τον καταλαβαίνουν. Ωστόσο, με τη μόδα καταφέρνει να κινείται σε αυτούς τους κύκλους.

O Ταλαντούχος κύριος Ρίπλεϊ του 1999

Το απόλυτο διαβατήριο

Στην πραγματικότητα, η μόδα είναι ο τρόπος με τον οποίο αποκτά πρόσβαση σε αυτούς του κύκλους εξ αρχής, αφού έχει δανειστεί ένα σακάκι Princeton για ένα ρεσιτάλ πιάνου, όταν συναντά για πρώτη φορά τον πατέρα του Ντίκι, ο οποίος τον περνάει για συμφοιτητή του γιου του και τον παρακαλεί να φέρει στο σπίτι τον δύστροπο γιο του.

Στο μυθιστόρημα, ο Τομ έχει εμμονή με τα ρούχα, περνώντας ώρες αγγίζοντας τα πουκάμισα και τα σακάκια του Ντίκι ή ψαχουλεύοντας τα κοσμήματα στο κομοδίνο του, λέγοντας ότι αυτό «του θυμίζει ότι υπάρχει».

Τα κοκάλινα γυαλιά του χρησιμεύουν ως τρόπος εναλλαγής μεταξύ των χαρακτήρων -όπως ο Κλαρκ Κεντ και ο Σούπερμαν- ενώ η απόφασή του να φορέσει τις μονογραμμένες βελούδινες παντόφλες και το δαχτυλίδι του Ντίκι, αφού τον έχει δολοφονήσει, προειδοποιεί τη Μαρτζ και τον Φρέντι ότι κάτι δεν πάει καλά.

Η μόδα χρησιμοποιείται συχνά από τους αντιήρωες της λογοτεχνίας ως σημαντικό εργαλείο στο οπλοστάσιό τους για να εξαπατήσουν

Οι στιλάτοι αντιήρωες της ζωής μας

Η μόδα χρησιμοποιείται συχνά από τους αντιήρωες της λογοτεχνίας ως σημαντικό εργαλείο στο οπλοστάσιό τους για να εξαπατήσουν. Είναι τα «όμορφα πουκάμισα» του Τζέι Γκάτσμπι – τόσο όμορφα, που κάνουν τη Ντέιζι να κλαίει στο Ο μεγάλος Γκάτσμπυ του Φ.Σ.Φιτζέραλντ -τα οποία όμως υποδηλώνουν τον ακραίο πλούτο του μέσω της κοινωνικής αναρρίχησης.

Η Σκάρλετ Ο’ Χάρα στο Όσα παίρνει ο άνεμος ντύνεται με ένα ζευγάρι παλιές κουρτίνες για να προσπαθήσει να ξεγελάσει (ανεπιτυχώς) τον Ρετ Μπάτλερ, ώστε να πιστέψει ότι είναι ευκατάστατη μετά τον εμφύλιο πόλεμο, ενώ το Rolex του Πάτρικ Μπέιτμαν, τα Oliver People γυαλιά του και τα Nike dunks του επιτρέπουν να περνά απαρατήρητος ως ψυχοπαθής ανάμεσα στην ελίτ του Μανχάταν στο American Psycho (Αμερικανική Ψύχωση του Μπρεντ Ίστον Έλις).

Η Άννα Σορόκιν γνωστή σε όλους ως Anna Delvey

Όταν οι κομπιναδόροι κοπιάρουν τους μύθους

Και δεν είναι μόνο στις σελίδες των βιβλίων της λογοτεχνίας όπου οι απατεώνες και οι επιτήδειοι χρησιμοποιούν τα ρούχα για να υποδυθούν άλλους. Η Άννα Σορόκιν γνωστή σε όλους ως Anna Delvey, η λεγόμενη «ψεύτικη κληρονόμος», η οποία εξαπάτησε τη Νέα Υόρκη κάνοντάς τη να πιστέψει ότι ήταν μια Γερμανίδα κοσμική κυρία, χρησιμοποίησε κομμάτια σχεδιαστών ως δόλωμα παρά το γεγονός ότι δεν είχε χρήματα και δεν πλήρωνε για κανένα από τα outfit της.

Η γυναίκα με τα γυαλιά Celine με την πλούσια, στιλπνή κόμη δεν θα μπορούσε να είναι απατεώνισσα, έτσι δεν είναι; Εν τω μεταξύ, η κατάδικος Ελίζαμπεθ Χολμς, η αποτυχημένη απόφοιτος πανεπιστημίου που βρίσκεται πίσω από την Theranos, μια εταιρεία που ισχυρίζεται ότι ανιχνεύει ασθένειες μέσω μιας μόνο σταγόνας αίματος, μιμήθηκε τον Στιβ Τζομπς με μια «στολή» από μαύρα polonecks, ώστε να την πάρουν στα σοβαρά τα tech bros και ο κόσμος γενικότερα.

H Ελίζαμπεθ Χολμς αγάπησε τα ζιβάγκο

Η μόδα ως πυξίδα στον κόσμο

«Ο τρόπος που ντυνόμαστε επηρεάζει, σε κάποιο βαθμό, το πώς μας βλέπουν οι άνθρωποι, αλλά εξαρτάται από το πλαίσιο» εξηγεί η Dr Dion Terrelonge, ψυχολόγος μόδας.

«Έχει να κάνει με την ευθυγράμμιση και το πώς ταιριάζουμε με τις προσδοκίες των ανθρώπων. Μας αρέσει να πιστεύουμε ότι δεν κρίνουμε τους άλλους με βάση το τι φορούν, αλλά το κάνουμε. Δεν πρόκειται απαραίτητα για αρνητική κρίση- πρόκειται για ερμηνεία και κατηγοριοποίηση. Μας βοηθάει να περιηγηθούμε στον κόσμο».

Το αν θα χρησιμοποιήσουμε αυτή τη δύναμη για καλό ή για κακό είναι το στοιχείο που διαφοροποιεί τη συνθήκη. «Όταν φοράτε ένα ρούχο που συνδέετε με ένα συγκεκριμένο πρόσωπο, τρόπο ζωής ή συμπεριφοράς, τότε είναι πολύ πιο πιθανό να υιοθετήσετε αυτά τα χαρακτηριστικά», εξηγεί η Dr Terrelonge.

Ντύσιμο για σκέψη

«Όταν οι άνθρωποι αντιγράφουν το στυλ άλλων ανθρώπων, προσπαθούν να ευθυγραμμιστούν με αυτούς και τον τρόπο ζωής τους. Είναι σαν να ανεβαίνεις ένα βουνό για να φτάσεις στη θέση τους. Είναι στενογραφία για το ‘αυτό είναι το είδος του ανθρώπου που είμαι’ – μοιάζεις με τον ρόλο σου».

Για τους ψευδεπίγραφους, είναι το «fake it til you make it» ή «ντύσου για τη δουλειά που θέλεις». Όπως λέει περίφημα ο Τομ Ρίπλεϊ στην τελευταία του ατάκα στην ταινία, «σκέφτηκα ότι είναι καλύτερα να είσαι ένας ψεύτικος κάποιος, παρά ένας πραγματικός κανένας».

*Με στοιχεία από harpersbazaar.com