Ελλάδα – Τουρκία θα ήταν αυτοκτονικές αν επέμεναν στην κλιμάκωση ενώ επικρατεί γεωπολιτικό χάος

Η επίσκεψη του Κυριάκου Μητσοτάκη στην Άγκυρα τη Δευτέρα που ακολουθεί την επίσκεψη του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Αθήνα τον περασμένο Δεκέμβριο παρακολουθείται από αναλυτές σε Ελλάδα και Τουρκία με ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Επισκέψεις που έχουν στόχο την διατήρηση της ηρεμίας και την οικοδόμηση εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο χωρών.

Μιλώντας στο in η Ασλί Αϊντίντασμπας συνεργάτης στο Ινστιτουτο Brookings και στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για τις Διεθνείς Σχέσεις (ECFR) χαρακτηρίζει την επίσκεψη Μητσοτάκη στην Άγκυρα ως ένα «ιδιαίτερα καλοδεχούμενο βήμα στη διαδικασία εξομάλυνσης των σχέσεων μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας».

Οι συναντήσεις ηγετών είναι πάντα κάτι μεγάλο

Όπως λέει «το να έχεις έναν Έλληνα πρωθυπουργό στην Άγκυρα ή έναν Τούρκο πρωθυπουργό στην Αθήνα είναι πάντα κάτι μεγάλο, αλλά ιδιαίτερα μετά από μια περίοδο εντάσεων. Η επίσκεψη του Ερντογάν ήταν μια καλή στιγμή, αλλά τώρα οι δύο χώρες πρέπει να χτίσουν πάνω σε αυτή. Αυτή είναι τώρα μια πραγματική ευκαιρία να αρχίσουν να μιλούν για σοβαρά θέματα και κοινά σχέδια».

Απαντώντας στο πόσο μπορούν να διαρκέσουν τα «ήρεμα νερά» στις ελληνοτουρκικές λύσεις και από ποιους παράγοντες εξαρτώνται, αλλά και αν η «θετική ατζέντα» τη δύναμη να απορροφήσει τις εντάσεις, η Αϊντίντασμπας εκτιμά ότι «η θετική ατζέντα πιθανότατα θα διαρκέσει για αρκετό καιρό – για εσωτερικούς λόγους που προέρχονται από την εσωτερική κατάσταση της Τουρκίας και λόγω γεωπολιτικών επιταγών».

Η κυβέρνηση Ερντογάν στα όρια της

Σημειώνει ότι «στο εσωτερικό μέτωπο, η κυβέρνηση Ερντογάν έχει φτάσει στα όρια της προσπάθειάς της για στρατηγική αυτονομία και για διεκδίκηση περιφερειακής θέσης. Έχει προσκρούσει σε τοίχο στην εξωτερική πολιτική και αντιλαμβάνεται ότι για να έχει η Τουρκία οποιαδήποτε οικονομική και πολιτική σταθερότητα, πρέπει να έχει ειρηνική πολιτική με τους γείτονες».

Γι’ αυτό βλέπουμε όπως επισημαίνει «έναν σταθερό ρυθμό διπλωματίας με στόχο τη βελτίωση των σχέσεων με τα αραβικά κράτη του Κόλπου, τον Καύκασο και την Ελλάδα». Αναφέρει ως μόνη εξαίρεση το Ισραήλ, αλλά αυτό, σύμφωνα με την ίδια «οφείλεται στα γεγονότα που ακολούθησαν την 7η Οκτωβρίου».

Κρίσιμος ο ρόλος των ΗΠΑ

Για την Αϊντίντασμπας «ο ρόλος των ΗΠΑ ήταν επίσης κρίσιμος για να φτάσουμε σε μια πιο σταθερή κατάσταση μεταξύ της Τουρκίας και της Ελλάδας». Υπογραμμίζει δε ότι «συνδέοντας την πώληση των F -16 και των F- 35, η Ουάσινγκτον έχει επικοινωνήσει αποτελεσματικά και στις δύο πλευρές, αλλά κυρίως στην Άγκυρα, ότι η εξομάλυνση και η αποσυμπίεση στο Αιγαίο είναι προϋπόθεση για τη συνέχιση της αμυντικής σχέσης με τις ΗΠΑ».

Αυτοκτονική η κλιμάκωση των ελληνοτουρκικών

Η Αϊντίντασμπας  υπογραμμίζει ότι «σε ένα ευρύτερο επίπεδο, με δεδομένο το γεωπολιτικό χάος στη γειτονιά και τον πόλεμο στην Ουκρανία, η Τουρκία και η Ελλάδα θα πρέπει να είναι τρελές και αυτοκτονικές για να συνεχίσουν σε μια πορεία κλιμάκωσης. Χαίρομαι που έκαναν πίσω. Αλλά έχουμε ακόμη κρίσιμη δουλειά να κάνουμε. Υπάρχουν δύο θεμελιώδη ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν. Το πρώτο είναι η συζήτηση για τα δύσκολα θέματα τις νομικές διαφορές – από τα θαλάσσια σύνορα μέχρι την ΑΟΖ, τον εναέριο χώρο κ.λπ. Η Τουρκία και η Ελλάδα πρέπει να μιλήσουν και να δημιουργήσουν έναν μηχανισμό όπου δεν θα χρειάζεται να αναδεικνύοονται αυτά τα ζητήματα σε κάθε εκλογικό κύκλο. Στο τέλος της ημέρας, πρέπει να αντιμετωπίσουν τα ακανθώδη ζητήματα».

Ανάγκη η αμοιβαία επωφελής οικονομική σχέση

Ως δεύτερο στόχο που Ελλάδα και Τουρκία «έχουμε μπροστά μας είναι η ανάγκη να οικοδομήσουμε μια οικονομική σχέση που να ωφελεί και τις δύο πλευρές στο Αιγαίο. Αυτό απαιτεί ένα θεμελιώδη επαναπροσδιορισμό του Αιγαίου ως κοινού οικονομικού χώρου και ιδιωτικές επιχειρήσεις προς όφελος και των δύο πλευρών. Είναι εφικτό με ηγεσία με όραμα και σχεδιασμό. Αλλά δεν έχουμε φτάσει ακόμη εκεί» αναφέρει χαρακτηριστικά.

Μωρουδιακά βήματα

Όσον αφορά το πώς θα φτάσουν τελικά για να συζητήσουν οι δύο χώρες δύσκολα θέματα όπως η υφαλοκρηπίδα και η ΑΟΖ, και αν είναι έτοιμες για συμβιβασμούς η Αϊντίντασμπας  τονίζει ότι «η Τουρκία και η Ελλάδα πρέπει να ξεκινήσουν με μωρουδιακά βήματα – κοινά οικονομικά έργα, συνεχή αποσυμπίεση στο ΝΑΤΟ, περισσότερη πολιτική δέσμευση… αλλά τελικά πρέπει να μιλήσουν για την Κύπρο, για την περιπέτεια της Τουρκίας στην ΕΕ και για τη δημιουργία ενός κοινού οικονομικού μετώπου στο Αιγαίο. Νομίζω ότι αυτό θα χρειαστεί τουλάχιστον 3-4 χρόνια σταθερότητας».