Σε κρίσιμο σταυροδρόμι η Δημοκρατία – Τα βασικά προβλήματα και ο πιο πετυχημένος πρωθυπουργός

Φέτος συμπληρώνονται 50 χρόνια από την πτώση της δικτατορίας και τη γένεση της Γ΄ Ελληνικής Δημοκρατίας. Τι συνέβη στη διάρκεια αυτών των πενήντα χρόνων; Ποιες οι ρήξεις και ποιες οι συνέχειες με το παρελθόν; Ποια στοιχεία παραμένουν σταθερά και τι έχει αλλάξει λιγότερο ή περισσότερο;

Αυτά και άλλα πολλά περιλαμβάνει το project του Eteron «50 χρόνια Δημοκρατία» που βοηθά να κατανοήσουμε τι συνέβη στο παρελθόν και να συζητήσουμε πώς θέλουμε να πορευθούμε στο μέλλον.

Η Ελληνική Δημοκρατία βρίσκεται σε μια διαρκή και πολυεπίπεδη κρίση. 7 στους δέκα είναι δυσαρεστημένοι από τον τρόπο που λειτουργεί.

«Παρά τις προσπάθειες δαιμονοποίησης της Μεταπολίτευσης, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι σε αυτήν την πεντηκονταετία η κοινωνία έζησε πιο ελεύθερη από οποιαδήποτε άλλη στιγμή από τη γένεση του ελληνικού κράτους», σημειώνει μεταξύ άλλων ο συντονιστής του Project.

Η έρευνα φανερώνει πως η Ελληνική Δημοκρατία βρίσκεται σε μια διαρκή και πολυεπίπεδη κρίση καθώς αντιμετωπίζει νέες προκλήσεις και απειλές. Το 65,2% των ερωτηθέντων κρίνει θετικά την περίοδο από το 1974 έως σήμερα. Το 82,2% των ερωτηθέντων θεωρεί ότι δεν υπάρχει καλύτερο πολίτευμα από τη δημοκρατία. Ωστόσο, το 69,8% είναι δυσαρεστημένο από τον τρόπο που λειτουργεί η δημοκρατία στην Ελλάδα.

Έξι στους δέκα θεωρούν ότι η δημοκρατία στην Ελλάδα λειτουργεί χειρότερα από τις άλλες χώρες της ΕΕ ενώ η εμπιστοσύνη των πολιτών στους θεσμούς είναι περιορισμένη. Συγκεκριμένα, το θεσμό του πρωθυπουργού εμπιστεύεται το 34,3%, τις Ανεξάρτητες Αρχές το 34%, το θεσμό του ΠτΔ  το 32,6%, την κυβέρνηση  το 31,4%, τη Δικαιοσύνη το 29,4%, το κοινοβούλιο το 25,9%, τα κόμματα το 13,6% και τα ΜΜΕ το 6,5%.

Μεγάλα συμφέροντα, διαφθορά, έλλειψη λογοδοσίας

Η έρευνα που έγινε σε δείγμα 3001 ατόμων από τις 13 έως τις 16 Απριλίου 2024 εντοπίζει τα βασικά προβλήματα της δημοκρατίας που είναι:

-το ότι οι αποφάσεις των κυβερνήσεων επηρεάζονται πολύ από τα μεγάλα συμφέροντα (30,6%),

-η διαφθορά (30,2%),

-η έλλειψη λογοδοσίας των κομμάτων και των πολιτικών (21,7%)

-το ότι τα κόμματα δεν αγωνίζονται για το δημόσιο συμφέρον (18,7%),

-το ότι η δικαιοσύνη επηρεάζεται από την εκάστοτε κυβέρνηση (17,1%).

Σε ό,τι αφορά τις αξιολογήσεις σημαντικών γεγονότων αυτών των 50 χρόνων, το 81% κρίνει θετικά την κατάργηση της βασιλείας, το 74,1% τη νομιμοποίηση του ΚΚΕ, το 75,8% την είσοδο στην ΕΟΚ, το 79,3% την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης, το 96,7% τη θεσμοθέτηση της ισότητας των δύο φύλων, το 93,8% την ίδρυση του ΕΣΥ, το 88% την ίδρυση του ΑΣΕΠ, το 61,6% την είσοδο στην ΟΝΕ, ο 57,5% τους Ολυμπιακούς Αγώνες,  το 77,1% τη δημιουργία της Διαύγειας, το 14,1% το Μνημόνιο, το 45,5% το κίνημα των Αγανακτισμένων, το 25,2% το δημοψήφισμα του 2015, το 32,8% τη Συμφωνία των Πρεσπών, το 89,5% τη δημιουργία του gov.gr.

Τη δεκαετία 1981-1990 θεωρείται ότι έγιναν πιο πολλές αλλαγές προς τη σωστή κατεύθυνση (36,9%), ενώ τα περισσότερα βήματα προς τη λάθος κατεύθυνση θεωρείται ότι έγιναν τη δεκαετία 2011-2020 (31,9%).

Ο καλύτερος πρωθυπουργός από το 1974 μέχρι σήμερα

Ποιον θεωρείτε τον καλύτερο πρωθυπουργό από το 1974 μέχρι σήμερα; Η έρευνα «μετρά» τα ποσοστά εννέα πρωθυπουργών: Του Κωνσταντίνου Καραμανλή, του Ανδρέα Παπανδρέου, του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, του Κώστα Σημίτη, του Κώστα Καραμανλή, του Γιώργου Παπανδρέου, του Αντώνη Σαμαρά, του Αλέξη Τσίπρα και του σημερινού πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη.

Η διαφορά μεταξύ του πρώτου και θα δεύτερου είναι μεγάλη με τον Ανδρέα Παπανδρέου να δηλώνει το 30,3% έναντι 14,5 του Κωνσταντίνου Καραμανλή.

Τρίτος στην «κούρσα» είναι ο Κυριάκος Μητσοτάκης με 10,5 και τέταρτος ο Αλέξης Τσίπρας τέταρτος με 9,5%.

Οι υπόλοιποι που ακολουθούν συγκεντρώνουν μικρά ποσοστά με τους Γιώργο Παπανδρέου και Αντώνη Σαμαρά να βρίσκονται στη μονάδα. Ένα υψηλό ποσοστό της τάξης του 20% δηλώνει δεν ξέρω, δεν απαντώ.

Στο ποιοτικά χαρακτηριστικά (ηλικία, φύλλο, εκπαίδευση, οικονομική τάξη) ο Ανδρέας Παπανδρέου επικρατεί κατά κράτος έναντι του Κωνσταντίνου Καραμανλή.

Αριστερά, κεντροαριστερά και κέντρο «ψηφίζουν» Παπανδρέου και κεντροδεξιά και δεξιά Καραμανλή.

Απαισιόδοξοι για το μέλλον

Σε άλλα στοιχεία της έρευνα το 47% θεωρεί ότι τα social media βλάπτουν τη δημοκρατία ενώ το 40% ότι την ωφελούν.

Το 66,9% θεωρεί ότι οι σημαντικές αποφάσεις για τη χώρα λαμβάνονται από τους υπερεθνικούς οργανισμούς και όχι από τις ελληνικές κυβερνήσεις.

Οι πολίτες παρουσιάζονται απαισιόδοξοι για το μέλλον. Το 53,3% θεωρεί ότι η σημερινή γενιά ζει χειρότερα από αυτήν των γονιών της. Το 72% εκτιμά ότι η τα παιδιά 10-17 ετών θα ζήσουν χειρότερα από τη σημερινή γενιά.

Οι μεγάλες προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει η χώρα στο μέλλον θεωρούνται το δημογραφικό (44,2%), η φτώχεια (37,8%), η περιβαλλοντική κρίση (26%), το σύστημα Υγείας (22,2%) και η μετανάστευση (20,8%).