Η αρχαία Μακεδονία και η ψευδο-Μακεδονία

Μισός αιώνας πέρασε από τότε που το σκοπιανό ομόσπονδο γιουγκοσλαβικό κράτος με πολιτική απόφαση και για πολιτικούς σκοπούς κοσμήθηκε με το όνομα της Μακεδονίας και οι πολίτες του άρχισαν να σεμνύνονται ως απόγονοι των Μακεδόνων. Σ’ αυτό το διάστημα η πολιτική ηγεσία του και οι στρατευμένοι διανοούμενοί του εργάσθηκαν εντατικά και μεθοδικά για να εμπεδώσουν στο εσωτερικό την πίστη και στο εξωτερικό την εντύπωση ότι η ψευδώνυμη «Μακεδονία» αφενός και η ελληνική Μακεδονία αφετέρου είναι τμήματα της ίδιας ιστορικής χώρας, η πρώτη ελεύθερη, η άλλη υπόδουλη στην Ελλάδα.

Για τους Σκοπιανούς τα ονόματα «Μακεδονία» και «Μακεδόνες» είναι κερδοφόρα πολιτικά κεφάλαια. Σκεφθείτε ότι στους θεματικούς καταλόγους των βιβλιοθηκών και στα κέντρα τεκμηρίωσης όλου του κόσμου η κλήση Μακεδονία θα δίνει μαζί τη βιβλιογραφία για την αρχαία Μακεδονία και για την ψευδο-Μακεδονία. Αν παραιτηθούν από αυτά τα ονόματα, θα υποχρεωθούν να αναζητήσουν μια νέα ταυτότητα ή να επανέλθουν στο βουλγαρικό έθνος, με το οποίο ταυτίζονταν ως το 1945. Για τούτο οι Σκοπιανοί αγωνίζονται σκληρά ώστε να διατηρήσουν τα πολύτιμα ονόματα. Αν οι Σκοπιανοί αναγνωρισθούν ως κυρίαρχο κράτος με το όνομα «Μακεδονία», θα συνεχίσουν την εκμετάλλευση του ονόματος με μεγαλύτερη ένταση και αποτελεσματικότητα. Είναι πρόδηλο ότι και μόνο το όνομα «Μακεδονία» φερόμενο από κυρίαρχο κράτος θα δημιουργεί, στο εσωτερικό της σκοπιανής δημοκρατίας και στο εξωτερικό, συνειρμούς επικίνδυνους για την ακεραιότητα της Ελλάδας. Αυτοί οι συνειρμοί θα γίνονται αυτόματα, έστω κι αν η σκοπιανή κυβέρνηση βεβαιώνει ότι δεν έχει βλέψεις στην ελληνική Μακεδονία και δεν διεκδικεί καταγωγή από τους αρχαίους Μακεδόνες. Άλλωστε, τέτοιες βεβαιώσεις ανακαλούνται εύκολα.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 9.2.1992, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Δυστυχώς, πολλοί ξένοι, μεταξύ των οποίων πολιτικοί και δημοσιογράφοι, δεν αντιλαμβάνονται τη σοβαρότητα της ελληνικής αντίθεσης στο να χαρισθεί το όνομα της Μακεδονίας στους Σκοπιανούς. Έτσι, κάποιοι απορούν πώς η Ελλάδα αισθάνεται απειλή από ένα αδύναμο κράτος, κάποιοι μιλούν για ελληνικό μικροφιλότιμο, άλλοι λένε ότι το όνομα «Μακεδονία» δεν προστατεύεται από κοπιράιτ. Και οι Σκοπιανοί μάς κατηγορούν ότι δήθεν έχουμε βλέψεις εις βάρος τους ή χαρακτηρίζουν τη στάση μας «παρανοϊκή» από στήλες ξένων εφημερίδων. Οι ξένοι πρέπει να πεισθούν ότι η χρήση των ονομάτων «Μακεδονία» και «Μακεδόνες» από ένα κράτος που συνορεύει με την ελληνική Μακεδονία αποτελεί προπαγανδιστικό όπλο που στρέφεται εναντίον της ακεραιότητας της χώρας μας. Και να αναλογισθούν ότι αυτό το όπλο δεν αναχαιτίζεται ούτε από τη στρατιωτική υπεροπλία ούτε από την οικονομική υπεροχή.

Επιπλέον όμως αυτού πρέπει να διακηρυχθεί ευρύτατα ότι η σκοπιανή δημοκρατία εκτείνεται ως επί το πλείστον εκτός Μακεδονίας. Για τούτο το γεγονός συμμαρτυρούν όλες οι αρχαίες πηγές που αφορούν τις σχέσεις Μακεδόνων και των βορείων γειτόνων τους και συνομολογούν όλες οι σχετικές επιστημονικές έρευνες.

Στα εδάφη της δημοκρατίας των Σκοπίων κατοικούσαν διάφοροι λαοί κατά την αρχαιότητα. Ισχυρότεροι μεταξύ αυτών ήσαν οι Παίονες και οι Δάρδανοι.

Το βασίλειο των Παιόνων συνόρευε με το βασίλειο των Μακεδόνων και εκτεινόταν βόρεια από το σημερινό Μοναστήρι και βόρεια από τις σημερινές Γευγελή και Δοϊράνη. Από την εποχή του Φιλίππου Β’ και έπειτα οι Παίονες ήσαν άλλοτε υποτελείς των Μακεδόνων και άλλοτε ανεξάρτητοι. Και όταν ήσαν υποτελείς, είχαν δικούς τους βασιλείς και δικά τους νομίσματα. Επί Φιλίππου Ε’ (221-179 π.Χ.) η Παιονία έχει διοίκηση όμοια με τις εξωμακεδονικές κτήσεις των μακεδόνων βασιλέων στη Θράκη. Η διάκριση μεταξύ Μακεδονίας και Παιονίας καταργήθηκε μετά την υποταγή της Μακεδονίας στους Ρωμαίους (148 π.Χ.).

Οι Δάρδανοι κατοικούσαν βορειοδυτικά από τους Παίονες. Η σημερινή πόλη των Σκοπίων, που τότε ονομαζόταν Σκούποι, βρισκόταν στη Δαρδανία. Περισσότερα από εκατό χωρία διαφόρων αρχαίων συγγραφέων αναφέρονται στους Δαρδάνους. Όλα διακρίνουν τους Δαρδάνους από τους Μακεδόνες και μνημονεύουν πολέμους μεταξύ τους. […] Πέραν των γεγονότων, μερικές πηγές σημειώνουν, γενικότερα, π.χ. ότι οι Δάρδανοι έτρεφαν «αθάνατο μίσος κατά των μακεδόνων βασιλέων», ότι ήσαν «επικινδυνότατοι εχθροί της Μακεδονίας», ότι «Μακεδονίαν εκακούργουν». Ο Φίλιππος Ε’ και ο διάδοχός του Περσεύς προσπάθησαν να απαλλαγούν από τους Δαρδάνους στρέφοντας εναντίον τους ένα γερμανικό φύλο.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 9.2.1992, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Ενώ όλα τα ανωτέρω είναι επιστημονικώς γνωστά και αποδεκτά, η διεθνής διπλωματία εργάζεται με μια συμβατική έννοια «Μακεδονία», στην οποία συμπεριλαμβάνεται η δημοκρατία των Σκοπίων. Αυτή η έννοια κατασκευάσθηκε αυθαίρετα όταν δημιουργήθηκε το μακεδονικό ζήτημα κατά τη δεκαετία του 1860. Επειδή τότε δεν υπήρχε σχετική ιστορική έρευνα, οι διπλωμάτες ονόμασαν «Μακεδονία» το άθροισμα τριών βιλαετίων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που είχαν πρωτεύουσες τη Θεσσαλονίκη, το Μοναστήρι και τα Σκόπια. Συνακόλουθα λέγεται ότι σήμερα η Ελλάδα έχει τα 51 εκατοστά της «Μακεδονίας» έναντι 39 εκατοστών της δημοκρατίας των Σκοπίων, 9,5 της Βουλγαρίας και 0,5 της Αλβανίας.

Ακούω από ξένους και από Έλληνες ότι η διεθνής διπλωματία είναι προσκολλημένη στην έννοια περί «Μακεδονίας», με την οποία έχει μάθει να εργάζεται, και ότι, ενώ γνωρίζει την αρχαία πραγματικότητα, τη θεωρεί απρόσφορη στην προκειμένη περίπτωση.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 9.2.1992, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Στην πρώτη παρατήρηση πρέπει να αντιταχθεί ότι η εν χρήσει διπλωματική έννοια «Μακεδονία» έχει γεωγραφικό αντικείμενο και έτσι υπήρξε συμβατή με την κατανομή αυτού του αντικειμένου μεταξύ περισσοτέρων κρατών. Τούτο όμως δεν αποτελεί πρόκριμα για να ονομασθεί «Μακεδονία» ένα κυρίαρχο κράτος που θα εκτείνεται σε ένα μέρος της γεωγραφικής περιοχής, ενώ τα άλλα μέρη της θα έχουν το ίδιο όνομα ως διαιρέσεις ομόρων κρατών.

Στη δεύτερη παρατήρηση πρέπει να αντιταχθεί ότι στην αρχαιότητα μάς οδηγούν οι ίδιοι οι Σκοπιανοί, αφού ισχυρίζονται ότι κατοικούν σε τμήμα της αρχαίας Μακεδονίας και ότι κατάγονται από τους αρχαίους Μακεδόνες. Αν δεν τους ακολουθήσουμε στο πεδίο που οι ίδιοι επιλέγουν, πώς θα ελέγξουμε τους ισχυρισμούς τους; Η διεθνής διπλωματία πρέπει να προσέξει, ώστε να μη νομιμοποιήσει με το όνομα «Μακεδονία» τους ισχυρισμούς των Σκοπιανών, που αντιβαίνουν στην Ιστορία.

Αν οι Σκοπιανοί θέλουν να αποκτήσουν αρχαίους προγόνους, αυτοί δεν είναι οι Μακεδόνες, αλλά οι Δάρδανοι, εχθροί των Μακεδόνων.

*Άρθρο του διαπρεπούς ιστορικού, πανεπιστημιακού και συγγραφέα Μιχαήλ Β. Σακελλαρίου (1912-2014) αναφορικά με τη Μακεδονία, τους Μακεδόνες και τους Σκοπιανούς. Έφερε τον τίτλο «Η ψευδώνυμη Μακεδονία» και είχε δημοσιευτεί στην εφημερίδα «Το Βήμα» την Κυριακή 9 Φεβρουαρίου 1992.

Ο Μιχαήλ Σακελλαρίου

Η αλήθεια των λόγων του αειμνήστου ακαδημαϊκού αυταπόδεικτη, οι συνειρμοί με την τρέχουσα επικαιρότητα προφανείς.