Φρανκ Σινάτρα: Συγκίνηση, ερμηνεία, ευαισθησία

Είναι πάντοτε πολύ δύσκολο να εκφρασθεί κανείς για έναν καλλιτέχνη που θαυμάζει και ακόμη περισσότερο για ποιον λόγο. Για μένα είναι ακόμη πιο δύσκολο, γιατί ο θαυμασμός είναι και μια σχετική επιρροή. Μουσικές επιρροές είχα πολλές στη ζωή μου. Ανάμεσα λοιπόν στη Μαρία Κάλλας, στην Μπίλι Χόλιντεϊ, στην Έλα Φιτζέραλντ, στη Μαχάλια Τζάκσον, στον Νατ Κινγκ Κόουλ, στον Έλβις Πρίσλεϊ, στην Τζούντι Γκάρλαντ υπήρξε και ο Φρανκ Σινάτρα. Η φωνή του διέφερε από όλους, τραγουδούσε απλά, με πολλή θέρμη. Ήταν σαν να έκανε τις νότες να ηχούν με μιαν ελαφριά πνοή, με ειλικρίνεια, χωρίς ζόρι, χωρίς προσποίηση. Η έκφρασή του ήταν συγκινητική, μελαγχολική, αλλά ήξερε να τραγουδάει και ρυθμικά χωρίς να χάνει την έκφραση αυτή. Αυτό τον έκανε να ξεχωρίζει από τους άλλους τραγουδιστές της εποχής και να εκτιμάται και από τους μαύρους καλλιτέχνες — πράγμα σπάνιο εκείνα τα χρόνια.

Τον πρωτάκουσα από ένα μικρό ραδιόφωνο που μου είχε φτιάξει ο πατέρας μου — ηλεκτρολόγος και πολύ ειδικευμένος μηχανικός κινηματογράφου. Ήμουν ακόμη στο σχολείο, αρχές του ’50, άκουγα «ράδιο Tanger» μέσα στη νύχτα. Αργότερα τον είδα να τραγουδά και να παίζει στο σινεμά, π.χ. στο On the town με τον Τζιν Κέλι. Ο ήχος του ήταν καθαρός, υψηλού επιπέδου, και η θερμή συγκίνηση που εξέπεμπε με αυτή τη φωνή σε έκανε φίλο και θαυμαστή του. Παρ’ ότι ήταν κάπως δειλός, είχε τη μεγαλομανία πολλών καλλιτεχνών να τους θεωρεί όλους κατώτερούς του και να τους κρατάει σε απόσταση. Εκτός αν κάποιος τον ενδιέφερε καλλιτεχνικά.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 17.5.1998, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Για πρώτη φορά τον γνώρισα στην αμερικανική πρεσβεία την εποχή του ’60, όταν ήλθε να τραγουδήσει στο Ηρώδειο. Είχα απορήσει και παγώσει γιατί ο κόσμος δεν ήταν πολύ ενθουσιώδης μαζί του. Αργότερα κατάλαβα ότι ήταν σεβασμός, αλλά και ότι το είδος αυτό της μουσικής ήταν περισσότερο για κλαμπ παρά για τέτοιο θέατρο. Μου είπε μόλις «καλησπέρα» όταν με σύστησαν και από τότε πίστεψα ότι ήταν καλύτερα να βλέπεις έναν καλλιτέχνη από μακριά, εκτός αν βρεθείς σε στενό κύκλο και έχεις την ευκαιρία να μιλήσεις για την τέχνη του και να τον γνωρίσεις καλύτερα.

Η μεγαλύτερή μου χαρά και συγκίνηση όμως ήταν όταν μερικά χρόνια αργότερα βρέθηκα στη Νέα Υόρκη για να ηχογραφήσω με τον Κουίνσι Τζόουνς. Ο Τζόουνς, για να με ευχαριστήσει, με πήγαινε να ακούσω διάφορους τραγουδιστές συχνά. Ένα βράδυ, συντροφιά με τη Λίνα Χορν και τον Μπίλι Έξταϊν, πήγαμε να ακούσουμε τον Σινάτρα. Γι’ αυτούς ήταν ο soul brother.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 17.5.1998, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Ξαφνικά, μια μαγεία απλώθηκε στην αίθουσα, δεν ακουγόταν ψίθυρος, όλοι εξαρτήθηκαν από αυτή τη φωνή — άλλοτε νοσταλγική σαν αναστεναγμός, άλλοτε να χορεύει ρυθμικά και ανάλαφρα πάνω στις μελωδικές συγχορδίες. Ο Φράνκι στη χώρα του που τον λάτρευε.

Βρεθήκαμε ξανά σε ένα Telethon με τον Τζέρι Λούις και τον Ντιν Μάρτιν. Του Σινάτρα δεν του άρεσαν οι πρόβες, αλλά άκουγε με πολλή προσοχή τη μουσική και την ορχήστρα χωρίς να τραγουδά και διόρθωνε ό,τι τον ενοχλούσε. Είχε φοβερή παρουσία πάνω στη σκηνή και ήταν θαυμάσιος ηθοποιός. Ήξερε πού πατούσε μουσικά, αλλά και έδινε την απόλυτη έκφραση στο κείμενό του.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 17.5.1998, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Υπήρχε ένας σεβασμός γύρω του, που πολλές φορές έδινε την εντύπωση φόβου. Στο Λας Βέγκας είδα καλλιτέχνες να του φιλούν το χέρι. Το δε περιβάλλον του μιλούσε πάντοτε «ο Φράνκι λέει», «ο Φράνκι θέλει ή δεν θέλει κάτι». Όταν κάποιος ήταν ίσος με εκείνον, φιλιούνταν στο μάγουλο, όπως με τον Πολ Άνκα, τον Μπομπ Χόουπ, τον Μπελαφόντε, τον Ντάνι Κέι.

Τελευταία τον είχα δει και ακούσει στο Albert Hall του Λονδίνου· παρ’ όλο το μέγεθος του θεάτρου —κατάμεστο πάλι— δεν ακουγόταν ψίθυρος.

«Ο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ», 24.12.1971, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Δεν θα ξεχάσω εκείνο το βράδυ. Ο Σινάτρα καθισμένος σε ένα σκαμπό δίπλα στο πιάνο, πίνοντας κάθε λίγο μια γουλιά ουίσκι και τραβώντας μια ρουφηξιά τσιγάρου, ανέπνεε τις νότες του ίσως λίγο πιο βαθιά στο μικρόφωνό του. Η φωνή του!.. So make it one for my baby and one more for the road… Αξέχαστο για μένα και για πολλούς άλλους.

Θα συνιστούσα στους νέους να ακούσουν μια εποχή που η συγκίνηση, η ερμηνεία, η ευαισθησία δεν χρειάζονταν προσποίηση για να εκφρασθούν. Απλώς την αισθανόσουν τραγουδώντας.

«Ο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ», 18.9.1965, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Εκείνο που έχει σημασία είναι γιατί και πώς κάνεις αυτό που κάνεις και όχι το τι.

*Κείμενο της Νάνας Μούσχουρη αφιερωμένο στον Φρανκ Σινάτρα υπό τον τίτλο «Τι θα θυμάμαι από τον Φράνκι». Είχε γραφεί ειδικά για «Το Βήμα» και είχε δημοσιευτεί στο φύλλο της εφημερίδας που είχε κυκλοφορήσει την Κυριακή 17 Μαΐου 1998, τρεις μόλις ημέρες μετά το θάνατο του σπουδαίου αμερικανού καλλιτέχνη.

Ο διάσημος τραγουδιστής και ηθοποιός Φρανκ Σινάτρα (Frank Sinatra) γεννήθηκε στην πόλη Hoboken της πολιτείας του Νιου Τζέρσεϊ στις 12 Δεκεμβρίου 1915 και απεβίωσε στο Λος Άντζελες στις 14 Μαΐου 1998.

Η κεντρική φωτογραφία του παρόντος άρθρου προέρχεται από άρθρο για τον Σινάτρα που είχε δημοσιευτεί στον «Ταχυδρόμο» της 3ης Ιουνίου 1992.