Όσα προκάλεσε η ίδρυση του ανεξάρτητου κράτους του Ισραήλ

Στις 14 Μαΐου 1948, εν μέσω μεγάλης εμπόλεμης έντασης στην περιοχή της Παλαιστίνης, το ανώτατο εβραϊκό συμβούλιο ανακήρυξε την ανεξαρτησία του Ισραήλ. Στη θέση του προέδρου ορκίζεται ο Χάιμ Βάιζμαν και την πρωθυπουργία αναλαμβάνει ο σιωνιστής ηγέτης, Νταβίντ Μπεν Γκουριόν.

Ήδη από το 1947, ο ΟΗΕ είχε αναλάβει τον έλεγχο της Παλαιστίνης, που ως τότε βρισκόταν υπό βρετανικό έλεγχο, και είχε λάβει την απόφαση να διαιρεθεί η Παλαιστίνη σε δύο κράτη, ένα εβραϊκό και ένα παλαιστινιακό και η Ιερουσαλήμ να αποτελέσει μία διεθνή πόλη εκτός συνόρων των δύο κρατών.

Ο αραβικός κόσμος πάντως ήταν κάθετα αντίθετος στις αποφάσεις του ΟΗΕ και δεν άργησαν Ισραήλ και αραβικές χώρες να βρεθούν σε εμπόλεμη σύγκρουση.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 14.5.1948, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Η διακήρυξη της ανεξαρτησίας

Γράφει «ΤΟ ΒΗΜΑ» της 14ης Μαΐου 1948, λίγες ώρες πριν την διακήρυξη ανεξαρτησίας του Ισραήλ.

«Ισχυραί αραβικαί δυνάμεις εν οις και Αιγυπτιακαί, θα εισέλθουν εις Παλαιστίνην από της 16ης τρέχοντος και ότι ο Αραβικός Σύνδεσμος ετοιμάζεται να αποστείλή προς τον Ο.Η.Ε. διακοίνωσιν εξηγούσαν τους λόγους της εν Παλαιστίνη ενόπλου επεμβάσεως των Αράβων.

(…)

»Εκ παραλλήλου, οι Εβραίοι είνε αποφασισμένοι να ανακηρύξουν το Κράτος των αύριον το μεσονύκτιον πιθανώς και εξήρυξαν ήδη γενικήν επιστράτευσιν, απορρίψαντες ταυτοχρόνωνς την σημερινήν Αμερικανικήν πρότασιν περί διορισμού, υπό των Πέντε Μεγάλων, ενός Υπάτου Αρμοστού διά την Παλαιστίνην, καθ’ όσον τούτο θα εσήμαινε αναβολήν της δημιουργίας Εβραϊκού Κράτους και επομένως ματαίωσιν αυτής».

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 15.5.1948, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Ανεξαρτησία και πόλεμος

Σύμφωνα με «ΤΟ ΒΗΜΑ» της 15ης Μαΐου, «ενώ οι Εβραίοι διά πρώτην φορά μετά τόσους αιώνας ανεκήρυξαν χθες την εσπέραν το ανεξάρτητον Κράτος των το οποίον αποκαλούν Ισραέλ, από του πρώτου λεπτού της σήμερον ο κόσμος ευρίσκεται ενώπιον ενός νέου πολέμου εν μικρογραφία.

»Η Αίγυπτος, το Ιράκ, η Συρία και η Υπεριορδανία εκήρυξαν τον στρατιωτικόν νόμον και λαμβάνουν έκτακτα μέτρα αντιαεροπορικής αμύνης, το δε κράτος του Ισραέλ εκήρυξε γενικήν επιστράτευσιν και έλαβε τα τα πρώτα μέτρα διά των οποίων καταργούνται οι Βρεττανικοί νόμοι περί απαγορεύσεως της μεταναστεύσεως και της αγοραπωλησίας αγροτικών κλήρων.

(…)

»Ακρίβως το μεσονύκτιον το βρεττανικόν καταδρομικόν “Ευρύαλος”, του οποίου επέβαινεν ο Βρεττανός Ύπατος Αρμοστής στρατηγός Κάννιγκαμ, ανεχώρησεν εκ Χάιφας, τιθεμένου ούτω τέλους, εις την 30ετη βρεττανικήν εντολήν.

»Αμέσως δε η Αραβική Λεγεών ήρχισε θέτουσα, επισήμως πλέον υπό την κατοχήν της το Αραβικόν τμήμα της Παλαιστίνης.

(…)

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 16.5.1948, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Τα όρια των κρατών

»Και οι Άραβες και οι Εβραίοι έχουν καθορίσει καλώς και έχουν αποσαφηνίσει τους “πολεμικούς σκοπούς” διά τους οποίους πολεμούν ήδη από μηνών εις την Παλαιστίνην και θα πολεμήσουν και “επισήμως” πλέον ως κράτη από του μεσονυκτίου της Παρασκευής προς το Σάββατον, ότε τερματίζεται η αγγλική εντολή και ανακηρύσσεται το εβραϊκόν κράτος.

(…)

»Το εβραϊκόν κράτος θα περιλαμβάνη την ανατολικήν Γαλιλαίαν, την πεδιάδα νοτιοανατολικώς της Xάϊφας, το μέγιστον μέρος της κεντρικής παραλίου πεδιάδος με τους λιμένας της Χάϊφας, του Τελ Αβίβ και της Ιόππης και την περιοχήν της Βηθσεβά, περιλαμβανομένου του μεγίστου μέρους της ερήμου Νετζέμπ.

»Το αραβικόν κράτος θα περιλαμβάνη την Δυτικήν Γαλιλαίαν, την ορεινήν περιοχήν της Σαμαρείας και Ιουδαίας – πλην της Ιερουσαλήμ – και μίαν παράλιον λωρίδα προς νότον από Ισδούδ μέχρι των Αιγυπτιακών συνόρων.

(…)

»Οι Εβραίοι έχουν δηλώσει ότι δεν προτίθενται ποσώς να εκδιώξουν τους Άραβας που διαμένουν τώρα εντός των συνόρων του εβραϊκού κράτους και ότι, αντιθέτως, είνε έτοιμοι να παράσχουν εις αυτούς απόλυτον ισοτιμίαν και τα ίδια δικαιώματα με τους λοιπούς κατοίκους».

Όσα ακολούθησαν

Η αναφορά του Σωτήρη Ριζά, διευθυντή Ερευνών του Κέντρου Ερευνας Ιστορίας Νεότερου Ελληνισμού της Ακαδημίας Αθηνών στα γεγονότα του 1948 και σε όσα ακολούθησαν, στο «ΒΗΜΑ» της 22ας Οκτωβρίου 2023, είναι άκρως κατατοπιστική.

«Η εδαφική διαρρύθμιση εκ μέρους των Ηνωμένων Εθνών προέβλεπε την κατανομή του εδάφους σε αναλογία 55%-45% για τους Εβραίους και τους Αραβες αντίστοιχα. Οι συγκρούσεις επί του πεδίου ανέδειξαν την υπεροχή των εβραϊκών μαχητικών οργανώσεων.

»Η δεύτερη ανέδειξε τη στρατιωτική υπεροχή του Ισραήλ ως νεοπαγούς κράτους πλέον.

»Η διεθνής φάση του πολέμου εκκίνησε στις 15 Μαΐου 1948, την επομένη δηλαδή του τέλους της Βρετανικής Εντολής και της ανακήρυξης του Κράτους του Ισραήλ, το οποίο αντιμετώπισε τη συνδυασμένη επίθεση της Αιγύπτου της Υπεριορδανίας, του Ιράκ και της Συρίας.

»Η κοινή αραβική επίθεση αντιμετωπίστηκε από το Ισραήλ, καθώς τα αραβικά κράτη διέθεταν περιορισμένους πόρους και τεχνογνωσία. Ο συνασπισμός τους διακατεχόταν επίσης από αντιφατικές επιδιώξεις μεταξύ των μερών του.

»Το αποτέλεσμα, με τη σύναψη της ανακωχής τον Φεβρουάριο του 1949, ήταν ότι οι Εβραίοι της Παλαιστίνης κατέληξαν να κατέχουν το 78% του παλαιστινιακού εδάφους ενώ το κυριότερο ήταν ότι είχε ματαιωθεί η ίδρυση ενός αραβικού κράτους.

»Το γεγονός ήταν θεμελιώδες. Δημιούργησε ένα ψυχολογικό σύμπλεγμα ήττας και απώλειας στον αραβικό κόσμο. Η απόρριψη της αρχής της ύπαρξης του Κράτους του Ισραήλ εκ μέρους των Αράβων εδραιώθηκε, συντελούντων και των επόμενων πολέμων του 1967 και του 1973, ως πολιτική θέση μη επιδεχόμενη μεταβολής.

»Οταν η Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης και ο Αραφάτ αποδέχθηκαν απρόθυμα την αρχή αυτή, είδαν την επιρροή τους να μειώνεται υπέρ της φονταμενταλιστικής Χαμάς, ενώ στην άλλη όχθη η προσπάθεια ισχυρών και ευφυών ηγετών όπως ο Γιτζάκ Ράμπιν να προωθήσουν την ιδέα της συνύπαρξης δύο κρατών σήμαινε την απώλεια της ζωής των εμπνευστών της πολιτικής αυτής.

»Σήμαινε ακόμα έναν φαύλο κύκλο: η άρνηση της ιδέας των δύο κρατών σημαίνει περισσότερη βία και η κατίσχυση της βίας συνιστά εν συνεχεία “απόδειξη” ότι η συνύπαρξη είναι αδύνατη».