Οι πλούσιοι και οι φτωχοί της Ευρώπης – Η ελληνική πραγματικότητα

Το ελληνικό «οικονομικό θαύμα» που αποτυπώθηκε στον διεθνή οικονομικό Τύπο απέχει χιλιόμετρα από την πραγματικότητα. Μπορεί οι αριθμοί να μην λένε πάντα την αλήθεια σίγουρα όμως αποτελούν μέτρο σύγκρισης και η χώρα μας χάνει κατά κράτος…

Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης προσγειώνουν ανώμαλα το success story της κυβέρνησης και η σύγκλιση των εισοδημάτων των Ελλήνων με τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά θα χρειαστεί 20 χρόνια για να πλησιάσει περίπου στο 90% του μέσου κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ε.Ε., σύμφωνα με τον διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας, Γιάννη Στουρνάρα.

Στην πρόσφατη έκθεση της Κομισιόν επισημαίνονται οι διαρθρωτικές αδυναμίες της ελληνικής οικονομίας:

• Η κατανάλωση εξακολουθεί να αποτελεί σχεδόν το 70% του ελληνικού ΑΕΠ, όταν στην υπόλοιπη Ευρώπη το ποσοστό είναι λίγο πάνω από 50% κατά μέσον όρο.
• Η αποταμίευση των νοικοκυριών είναι αρνητική, με κάποιες διακυμάνσεις. Κατά μέσον όρο το 2017-2022 ήταν -2,7% έναντι 3,6% της Ευρωζώνης. Αυτή είναι η άλλη όψη του ελλείμματος του ισοζυγίου πληρωμών, το οποίο στο 6,3% του ΑΕΠ της χώρας παραμένει ανησυχητικό.

Το 2026 λήγει το Ταμείο Ανάκαμψης και η ανάπτυξη αναμένεται να συρρικνωθεί

Στα χρόνια που ακολουθούν τα πράγματα θα μπορούσαν να είναι εξαιρετικά δύσκολα αν αναλογιστεί κανείς ότι το 2026 λήγει το Ταμείο Ανάκαμψης, το οποίο συνεισφέρει, περίπου το μισό της ανάπτυξης φέτος. Βεβαίως, αντίστοιχα θα μειωθεί το ΑΕΠ και των υπολοίπων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά η συνεισφορά του Ταμείου Ανάκαμψης εκεί είναι πολύ μικρότερη.

Φτωχός συγγενής η Ελλάδα

Η Ευρώπη φιλοξενεί μερικές από τις μεγαλύτερες και πιο εξελιγμένες οικονομίες στον κόσμο με το Visual Capitalist να συνθέτει γραφήματα τα οποία αναδεικνύουν τα εκάστοτε επίπεδα ΑΕΠ των ευρωπαϊκών χωρών, σε αμερικανικά δολάρια.

Ο χάρτης αξιοποιεί τα δεδομένα για αυτή την απεικόνιση από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) μέσω του εργαλείου DataMapper, με ενημέρωση τον Απρίλιο του 2024.

Τα δεδομένα περιλαμβάνουν και χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης (βλέπε Τουρκία) διευρύνοντας το δείγμα σε 44 χώρες.

• Το Λουξεμβούργο, η Ιρλανδία και η Ελβετία ηγούνται του καταλόγου των πλουσιότερων κρατών με βάση το κατά κεφαλήν ΑΕΠ, κινούμενες όλες πάνω από 100.000 δολάρια.
• Τρεις σκανδιναβικές χώρες (Νορβηγία, Ισλανδία, Δανία) ακολουθούν με ΑΕΠ από 69.900 δολάρια μέχρι 94.660$.

Με τον μέσο όρο της ΕΕ να ανέρχεται στις 44.200 δολάρια οι μεγαλύτερες οικονομίες της Ευρώπης σε απόλυτους όρους, (Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία) κατατάσσονται στην πρώτη 20άδα και λίγο πάνω από το μ.ο. της ΕΕ με τις δύο πρώτες να έχουν κατά κεφαλήν πάνω από τις 50.000 δολάρια και τη Γαλλία 47.000 δολάρια.

28η θέση για την Ελλάδα που αργεί να καλύψει τη διαφορά από τα άλλα κράτη-μέλη της δυτικής Ευρώπης

Η Ελλάδα βρίσκεται στην 28η θέση των 44 χωρών με 24.000 δολάρια, λίγο πάνω από την Ουγγαρία και την Πολωνία και λίγο κάτω από τη Σλοβακία και τη Λετονία. Η Πορτογαλία με σχεδόν 29.000$ κατά κεφαλήν ΑΕΠ βρίσκεται στην 24η θέση και η Κύπρος με 37.150 στην 19η θέση.

Μέχρι το τέλος των μνημονίων η Ελλάδα κατρακύλησε στην κατηγορία της «φτωχής Ανατολικής Ευρώπης»

Το 1995 το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ελλάδας ήταν στο 85% του μέσου όρου των 27 χωρών της σημερινής Ευρωπαϊκής Ένωσης και μέχρι το 2009 ακολουθούσε αυξητική πορεία. Οι πιο εμφανείς αυξήσεις σημειώθηκαν στα πρώτα χρόνια της ένταξης στην Ευρωζώνη, μεταξύ 2001 και 2004, φτάνοντας το 98% του μέσου όρου της ΕΕ-27, παραμένοντας σχετικά σταθερό μέχρι το 2009. Σε όλη αυτή την περίοδο το ελληνικό κατά κεφαλήν ΑΕΠ ήταν υψηλότερο από 13 χώρες της ΕΕ: Όλες τις χώρες ΚΑΕ (Κεντρικής & Ανατολικής Ευρώπης, βλ. χώρες του πρώην Ανατολικού μπλοκ), καθώς και τη Μάλτα και την Πορτογαλία. Τότε η Ελλάδα ήταν στην κατηγορία της Νότιας Ευρώπης.

Από το 2010, με την έναρξη της κρίσης και των μνημονίων, τα πράγματα άλλαξαν δραματικά. Το 2011 το ΑΕΠ κατά κεφαλήν της Ελλάδας έχει κατρακυλήσει στο 75% του μέσου όρου της ΕΕ, πέφτοντας όχι μόνο κάτω από την Πορτογαλία και τη Μάλτα αλλά και από την Τσεχία, τη Σλοβακία και τη Σλοβενία. Η Ελλάδα άλλαξε κατηγορία και πέρασε σε εκείνη της «Ανατολικής Ευρώπης», σύμφωνα με την ανάλυση του ινστιτούτου ΕΝΑ.

Μέχρι το τέλος των μνημονίων το 2018, η χώρα μας έχασε μερικές ακόμα μονάδες και έφτασε στο 66% του μέσου όρου, πάνω μόνο από τη Βουλγαρία και την Κροατία, περνώντας πλέον στην κατηγορία της «φτωχής Ανατολικής Ευρώπης». Από το 2019 μας πέρασε και η Κροατία και από τότε μέχρι σήμερα βρισκόμαστε στη δεύτερη θέση (της ΕΕ των «27») από το τέλος, οριακά πάνω από τη Βουλγαρία.

Παρά το τέλος των μνημονίων και τους θετικούς ρυθμούς μεγέθυνσης που ακολούθησαν, η Ελλάδα δεν έχει καταφέρει να καλύψει παρά μόλις μία μονάδα απόστασης από τον μέσο Ευρωπαϊκό όρο: από 66% το 2018 κατάφερε να φτάσει το 67% πέρυσι.

Με δεδομένο ότι η Ελλάδα από το 2019 και μετά καταγράφει υψηλότερο πραγματικό ρυθμό μεγέθυνσης από τον μέσο όρο της ΕΕ (με εξαίρεση το 2020 που η ύφεση ήταν εντονότερη) η αδυναμία κάλυψης της απόστασης σε κατά κεφαλήν όρους και μονάδες αγοραστικής δύναμης οδηγεί στο συμπέρασμα ότι οι ελληνικές τιμές αυξάνονται πιο γρήγορα από τις ευρωπαϊκές.