Η Ζοράγια τερ Μπέεκ, η οποία έχει χρόνια κατάθλιψη, άγχος, τραύμα και απροσδιόριστη διαταραχή προσωπικότητας, αναμένεται να δώσει εντός του μήνα να δώσει τέλος στη ζωή της με ευθανασία/υποβοηθούμενη αυτοκτονία, με την άδεια του δικαστηρίου που θεωρεί τις ψυχικές της διαταραχές ως ανίατες.

Μια 29χρονη Ολλανδή, στην οποία έγινε δεκτό το αίτημά της για υποβοηθούμενη θανάτωση λόγω αφόρητης ψυχικής ταλαιπωρίας, αναμένεται να θέσει τέλος στη ζωή της τις επόμενες εβδομάδες, τροφοδοτώντας τη συζήτηση σε ολόκληρη την Ευρώπη για το θέμα. Μια επιλογή όπου στην Ολλανδία δεν θεωρείται ταμπού, αλλά δικαίωμα.

Η Ζοράγια τερ Μπέεκ έλαβε την περασμένη εβδομάδα την τελική έγκριση για την υποβοηθούμενη θανάτωση μετά από διαδικασία τρεισήμισι ετών βάσει νόμου που ψηφίστηκε στις Κάτω Χώρες το 2002. Η περίπτωσή της προκάλεσε διαμάχη, καθώς η υποβοηθούμενη θανάτωση για άτομα με ψυχιατρικές ασθένειες στην Ολλανδία παραμένει ασυνήθιστη, αν και ο αριθμός τους αυξάνεται. Το 2010, υπήρχαν δύο περιπτώσεις που αφορούσαν ψυχιατρικά πάθη- το 2023, υπήρχαν 138: το 1,5% των 9.068 θανάτων από ευθανασία.

Ένα άρθρο για την περίπτωσή της, που δημοσιεύθηκε τον Απρίλιο, αναδείχθηκε από διεθνή μέσα ενημέρωσης, προκαλώντας κατακραυγή που προκάλεσε τεράστια αγωνία στην τερ Μπέεκ. Στον αντίποδα η Κούβα είναι από τις χώρες που μπήκε σε αυτό τον δρόμο.

Η ίδια αρνείται πως μια ψυχική ασθένεια, υποβιβάζει την δυνατότητα μιας καθαρής απόφασης. Η νομοθεσία είναι μαζί της παρότι εγκρίνει ένα μικρό ποσοστό των υποβοηθούμενων αυτοκτονιών για λόγους ψυχικής υγείας.

Οι ψυχικές αρρώστιες δεν συνεπάγονται θολή σκέψη, λέει η 29χρονη

Είπε ότι ήταν κατανοητό ότι περιπτώσεις όπως η δική της – και το ευρύτερο ζήτημα του κατά πόσον η υποβοηθούμενη θανάτωση πρέπει να είναι νόμιμη – ήταν αμφιλεγόμενες. «Οι άνθρωποι πιστεύουν ότι όταν είσαι ψυχικά άρρωστος, δεν μπορείς να σκεφτείς καθαρά, πράγμα που είναι προσβλητικό», δήλωσε στον Guardian. «Καταλαβαίνω τους φόβους που έχουν ορισμένα άτομα με αναπηρία σχετικά με την υποβοηθούμενη θανάτωση και τις ανησυχίες για το αν οι άνθρωποι πιέζονται να πεθάνουν».

«Όμως στην Ολλανδία, έχουμε αυτόν τον νόμο για περισσότερα από 20 χρόνια. Υπάρχουν πραγματικά αυστηροί κανόνες και είναι πραγματικά ασφαλές». Σύμφωνα με την ολλανδική νομοθεσία, για να δικαιούται κάποιος υποβοηθούμενο θάνατο, πρέπει να βιώνει «αφόρητο πόνο χωρίς προοπτική βελτίωσης». Πρέπει να είναι πλήρως ενημερωμένο και ικανό να λάβει μια τέτοια απόφαση.
Οι δυσκολίες της Ζοράγιαξεκίνησαν από την παιδική της ηλικία. Έχει χρόνια κατάθλιψη, άγχος, τραύμα και απροσδιόριστη διαταραχή προσωπικότητας. Έχει επίσης διαγνωστεί με αυτισμό. Όταν γνώρισε τον σύντροφό της, πίστευε ότι το ασφαλές περιβάλλον που της προσέφερε θα την θεράπευε. «Αλλά συνέχισα να αυτοτραυματίζομαι και να νιώθω αυτοκτονική».

Ξεκίνησε εντατικές θεραπείες, που περιλάμβαναν ομιλητικές θεραπείες, φαρμακευτική αγωγή και περισσότερες από 30 συνεδρίες ηλεκτροσπασμοθεραπείας (ECT). «Στη θεραπεία, έμαθα πολλά για τον εαυτό μου και τους μηχανισμούς αντιμετώπισης, αλλά αυτό δεν διόρθωσε τα κύρια ζητήματα. Στην αρχή της θεραπείας, ξεκινάς αισιόδοξα. Πίστευα ότι θα γινόμουν καλύτερα. Αλλά όσο περισσότερο διαρκεί η θεραπεία, αρχίζεις να χάνεις την ελπίδα».

Μέσα ενημέρωσης προσέγγισαν το ζήτημα με τίτλους όπως «Της ενέκριναν υποβοηθούμενη αυτοκτονία γιατί είναι αυτιστική» (ο αυτισμός δεν είναι ασθένεια), «η Δύση σκοτώνει τα παιδιά της» ή «Κάνουν το έργο του Σατανά», που προπαγανδίζουν τα πιστεύω τους επιβάλλοντάς τα σε τρίτους.

Μετά από 10 χρόνια, δεν είχε μείνει τίποτα όσον αφορά τη θεραπεία – Είμαι απολύτως αποφασισμένη να το κάνω

«Ήξερα ότι δεν θα μπορούσα να αντιμετωπίσω τον τρόπο με τον οποίο ζω τώρα». Είχε σκεφτεί να βάλει τέλος στη ζωή της, αλλά ο βίαιος θάνατος από αυτοκτονία μιας συμμαθήτριάς της και ο αντίκτυπός του στην οικογένεια του κοριτσιού την απέτρεψαν. «Τελείωσα την ECT τον Αύγουστο του 2020 και μετά από μια περίοδο αποδοχής ότι δεν υπήρχε άλλη θεραπεία, έκανα αίτηση για υποβοηθούμενο θάνατο τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους. Πρόκειται για μια μακρά και περίπλοκη διαδικασία. Δεν είναι ότι ζητάς υποβοηθούμενο θάνατο τη Δευτέρα και είσαι νεκρή την Παρασκευή.

«Βρισκόμουν σε λίστα αναμονής για αξιολόγηση για μεγάλο χρονικό διάστημα, επειδή υπάρχουν τόσο λίγοι γιατροί πρόθυμοι να ασχοληθούν με την υποβοηθούμενη θανάτωση για ανθρώπους με ψυχικά προβλήματα. Στη συνέχεια, πρέπει να αξιολογηθείς από μια ομάδα, να έχεις μια δεύτερη γνώμη σχετικά με την επιλεξιμότητά σου και η απόφασή τους πρέπει να επανεξεταστεί από έναν άλλο ανεξάρτητο γιατρό» εξηγεί η Ζοράγια.

«Στα τριάμισι χρόνια που διήρκεσε αυτό, δεν δίστασα ποτέ για την απόφασή μου. Ένιωσα ενοχές – έχω σύντροφο, οικογένεια, φίλους και δεν είμαι τυφλός στον πόνο τους. Και ένιωσα φόβο. Αλλά είμαι απολύτως αποφασισμένη να το κάνω. Κάθε γιατρός σε κάθε στάδιο λέει: Είστε σίγουρη; Μπορείτε να σταματήσετε σε οποιοδήποτε σημείο. Ο σύντροφός μου ήταν στο δωμάτιο στις περισσότερες συζητήσεις για να με υποστηρίξει, αλλά αρκετές φορές του ζητήθηκε να φύγει για να βεβαιωθούν οι γιατροί ότι μιλάω ελεύθερα».

Όλοι έχουν μια «πιο σωστότερη» γνώμη, εκτός από το άτομο που υποφέρει, βάσει της δικής τους θεώρησης των πραγμάτων

Όταν τον Απρίλιο δημοσιεύτηκε το άρθρο για την περίπτωσή της – το οποίο, σύμφωνα με την τερ Μπέεκ, είχε πολλές ανακρίβειες και παραποιήσεις – τα εισερχόμενά της στα κοινωνικά δίκτυα «εξερράγησαν».  Τα περισσότερα σχόλια προέρχονταν από χώρες εκτός της Ολλανδίας, πολλά από τις ΗΠΑ. Η ίδια διέγραψε γρήγορα όλους τους λογαριασμούς της στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

«Οι άνθρωποι έλεγαν: «Μην το κάνεις, η ζωή σου είναι πολύτιμη». Το ξέρω αυτό. Άλλοι έλεγαν ότι είχαν μια θεραπεία, όπως μια ειδική δίαιτα ή φάρμακα. Κάποιοι μου είπαν να βρω τον Ιησού ή τον Αλλάχ ή μου είπαν ότι θα καώ στην κόλαση. Ήταν μια απόλυτη καταιγίδα από σκατά (σ.σ. Shitstorm ναι). Δεν μπορούσα να αντέξω όλη την αρνητικότητα». Μετά τη συνάντηση με την ιατρική της ομάδα, η τερ Μπέεκ αναμένει ότι ο θάνατός της θα επέλθει μέσα στις επόμενες εβδομάδες. «Νιώθω ανακούφιση. Ήταν ένας τόσο μακρύς αγώνας».

Την καθορισμένη ημέρα, η ιατρική ομάδα θα έρθει στο σπίτι της Ζοράγια. «Θα ξεκινήσουν δίνοντάς μου ένα ηρεμιστικό και δεν θα μου δώσουν τα φάρμακα που σταματούν την καρδιά μου μέχρι να πέσω σε κώμα. Για μένα, θα είναι σαν να αποκοιμιέμαι. Ο σύντροφός μου θα είναι εκεί, αλλά του έχω πει ότι δεν πειράζει αν χρειαστεί να φύγει από το δωμάτιο πριν από τη στιγμή του θανάτου», είπε.

«Τώρα έχει έρθει το σημείο, είμαστε έτοιμοι γι’ αυτό και βρίσκουμε μια κάποια γαλήνη. Αισθάνομαι κι εγώ ενοχές. Αλλά μερικές φορές, όταν αγαπάς κάποιον, πρέπει να τον αφήσεις να φύγει».

Για την επιλογή της Ζοράγια, υπάρχουν άρθρα και αναρτήσεις σε όλο τον κόσμο. Χιλιάδες εμπλέκονται επί προσωπικού, παρότι η επιλογή δεν είναι δική τους. Τα παραδείγματα από το twitter που διανθίζουν το άρθρο είναι ενδεικτικά της παγκόσμιας εμπλοκής του κοινού.

Μια συνέντευξη της ίδιας στα Ολλανδικά που μπορεί να γίνει αυτόματη μετάφραση, υπάρχει εδώ, όπου αφορά την υποβοηθούμενη αυτοκτονία ειδικά για ψυχικές ασθένειες.

Headlines