Γιατί η Συμφωνία των Πρεσπών είναι αορίστου διαρκείας και αμετάκλητη

Η διπλή νίκη του VMRO – DPMN, τόσο στις προεδρικές όσο και στις βουλευτικές εκλογές της Βόρειας Μακεδονίας, άφηνε εξαρχής ανοιχτό το ενδεχόμενο για προβλήματα ως προς την εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών.

Το πρώτο κρούσμα ήρθε με την ανάγνωση του όρκου από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας, Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα, η οποία επέλεξε να αναφέρει τη χώρα της ως «Μακεδονία».

Η κίνηση της Σιλιάνοφσκα όπως ήταν αναμενόμενο προκάλεσε σειρά αντιδράσεων στην Ελλάδα, αλλά και στη Βόρεια Μακεδονία, με την υπηρεσιακή κυβέρνηση της χώρας να αντιδρά. Αντιδράσεις καταγράφηκαν επίσης από την ΕΕ, το ΝΑΤΟ, τις ΗΠΑ και σειρά ευρωπαϊκών χωρών που επέμεναν στην ανάγκη σεβασμού και χρήσης της συνταγματικής ονομασίας της χώρας.

Μίτσκοσκι: Σε ομιλίες και δηλώσεις θα λέω «Μακεδονία»

Ο του VMRO-DPMNE Χρίστιαν Μίτσκοσκι, ο οποίος καλείται να σχηματίσει κυβέρνηση εντός των επόμενων ημερών ως ο νικητής στις βουλευτικές εκλογές της Βόρειας Μακεδονίας,  ναι μεν προκάλεσε την Ελλάδα σημειώνοντας ότι εάν θεωρεί η Αθήνα ότι τα Σκόπια παραβίασαν τη συμφωνία μπορεί να προσφύγει στο Διεθνές Δικαστήριο. Σημείωσε δε ότι στην επικοινωνία εντός των θεσμικών οργάνων και μεταξύ των θεσμών της χώρας του θα χρησιμοποιείται η συνταγματική ονομασία, δηλαδή «Βόρεια Μακεδονία».

Έσπευσε ωστόσο να υποστηρίξει ότι όταν θα μιλά σε δημοσιογράφους ή σε ομιλίες που θα απευθύνει είναι «ατομικό δικαίωμα» του να χρησιμοποιεί τους όρους «Μακεδονία» και «μακεδονικός». Πρόσθεσε δε ότι «περιμένω ότι η πρόεδρος Σιλιάνοφσκα θα χρησιμοποιεί το όνομα Μακεδονία και τη λέξη μακεδονικός, γιατί σύμφωνα με την ερμηνεία μας για τη Συμφωνία των Πρεσπών, δεν υπάρχει καμία παραβίαση και χρησιμοποιώ αυτήν την ευκαιρία για να πω στους φίλους μας από την Ελλάδα να σταματήσουν τις απειλές, τα εμπόδια, και αντί να γυρίζουμε πίσω ας κοιτάξουμε το μέλλον».

Το Μέγαρο Μαξίμου

Στην Ελλάδα Μέγαρο Μαξίμου και Υπουργείο Εξωτερικών, δεν έχουν αναφερθεί σε καταγγελία της συμφωνίας, ούτε σε ενδεχόμενο ακύρωσης της. Το αντίθετο. Υπογραμμίζουν τις διαφωνίες της ΝΔ, αλλά επιμένουν στην πιστή εφαρμοφή της Συμφωνίας.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης μιλώντας από τη Βέροια υπενθύμισε ότι αν και η ΝΔ δεν είχε ψηφίσει τη Συμφωνία των Πρεσπών, είχε πει ότι «άπαξ και ψηφιστεί αυτή η Συμφωνία, η συμφωνία αυτή δεν μπορεί να αλλάξει και θα αναγκαστούμε παρά τα προβλήματά της να τη σεβαστούμε. Και αυτό κάναμε».

Ενώ έστειλε μήνυμα και στο εσωτερικό του κόμματος δεδομένης και της προεκλογικής περιόδου πως η κυβέρνηση προσεγγίζει τα εν λόγω ζητήματα «χωρίς ακρότητες, χωρίς πολλές φωνές, με την απαραίτητη αυστηρότητα και σοβαρότητα».

Το Υπουργείο Εξωτερικών

Στην ίδια γραμμή εμφανίζεται και ο Υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης, ο οποίος επανέλαβε σε δηλώσεις του, από την Τσεχία «είναι βούληση της ελληνικής κυβέρνησης να συνεχίσει να εφαρμόζει τη Συμφωνία» σημειώνοντας ότι «δεν υπάρχει περιθώριο για οποιαδήποτε παραχώρηση. Η Ελλάδα θα παρακολουθεί αυστηρά την κατάσταση στη Βόρεια Μακεδονία. Ζητάμε πραγματικά από την κυβέρνηση και την πρόεδρο της Βόρειας Μακεδονίας να εφαρμόζουν πιστά τη Συμφωνία των Πρεσπών».

Τα μνημόνια που εκκρεμούν

Αξίζει να σημειωθεί ότι η κυβέρνηση της ΝΔ έχει αφήσει σε εκκρεμότητα από το 2019 μέχρι σήμερα τρία μνημόνια τα οποία αφορούν:

–          Την Ίδρυση Συντονιστικής Επιτροπής για την Οικονομική Συνεργασία.

–          Την Επιτάχυνση της διαδικασίας ένταξης της Βόρειας Μακεδονίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

–          Την Εναέρια Αστυνόμευση του FIR των Σκοπίων (LWSS) από ελληνικά αεροσκάφη.

Και επικαλούμενο την στάση της νέας κυβέρνησης της Βόρειας Μακεδονίας και της νέας Προέδρου της χώρας το Μέγαρο Μαξίμου δηλώνει ότι δεν έχει πρόθεση να τα κυρώσει.

Σε αυτό επιχείρησε να αντιδράσει ο ΣΥΡΙΖΑ, καταθέτοντας στη Βουλή τα τρία μνημόνια ως προτάσεις νόμου της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Στην αξιωματική αντιπολίτευση απάντησε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης, λέγοντας πως οι εξελίξεις «δικαιώνουν τη συνειδητή επιλογή της κυβέρνησης να μην βιαστεί στην ψήφιση των συγκεκριμένων μνημονίων».

Χαρακτήρισε δε μία «από τις πιο ακατανόητες κινήσεις της αντιπολίτευσης, από τις πολλές ανεξήγητες επιλογές τους» την κατάθεση των μνημονίων προς ψήφιση και επανέλαβε ότι η απάντηση είναι αυτή που έδωσε ο πρωθυπουργός πως «εφόσον δούμε την αντίστοιχη στάση από τη Βόρεια Μακεδονία τότε θα μπούμε κι εμείς σε αυτή τη συζήτηση»

Κοτζιάς: Οι αμετάκλητες διατάξεις

Στο βιβλίο του «Η λογική της λύσης – Πολιτική Θεωρεία και πρακτική για τις διεθνείς σχέσεις – Αλήθειας για το Μακεδονικό και τη διαπραγμάτευση», ο Νίκος Κοτζιάς επισημαίνει ότι πολλοί είναι εκείνοι που κατασκευάζουν ανύπαρκτα ζητήματα σχετικά με το «πάγωμα και την ανατροπή της Συμφωνίας που δεν μπορεί να γίνει». Δεν μπορεί να γίνει όπως υπογραμμίζει γιατί «η τελευταία από τη σκοπιά της ουσίας παράγραφος στο τελευταίο άρθρο της Συμφωνίας, τυπικά η προτελευταία, η παράγραφος 20.9 με σαφήνεια υπογραμμίζει ότι «οι διατάξεις της Συμφωνίας των Πρεσπών παραμένουν σε ισχύ για αόριστο διάστημα και είναι αμετάκλητες». Επιπλέον η συμφωνία υπογραμμίζει ότι «δεν επιτρέπεται καμία τροποποίηση της παρούσας Συμφωνίας που περιέχεται στο άρθρο 1(3) και στο Άρθρο 1(4)»».

Ο Κοτζιάς υπενθυμίζει ότι αυτά είναι τα άρθρα που αναφέρονται και δεσμεύουν «ως προς το όνομα (Βόρεια Μακεδονία) και ως προς το erga omnes, δηλαδή την εφαρμογή του σε κάθε περίπτωση για κάθε χρήση».

Δεν αλλάζει ούτε από VMRO ούτε από ΝΔ

Συνεχίζει αναφέροντας ότι η «Συμφωνία των Πρεσπών δεν είναι μία απλή διακρατική συμφωνία. Είναι αορίστου διαρκείας. Στη συνολική της ουσία είναι αμετάκλητη. Δεν μπορεί δηλαδή να αλλάξει και τονίζει ιδιατέρως ότι τα θεμελιακά ζητήματα της είναι απαγορευτικό να αλλάξουν. Ουδεμία εσωτερική διαδικασία δεν μπορεί να την αλλάξει. Κατά συνέπεια ούτε η ΝΔ στην Αθήνα ούτε το VMRO στα Σκόπια μπορούν να την αλλάξουν».

Τονίζει δε ότι «η αλλαγή γίνεται αδύνατη διότι η Συμφωνία ήταν υπό την υψηλή εποπτεία του ΟΗΕ, της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ , του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και του ΓΓ του. Αποτελεί κατά προέκταση δεσμευτικό κείμενο έναντι του ΟΗΕ. Με ένα τρόπο και έναντι όλων αυών στους οποίους η ένταξη έγινε με προσωρινή ονομασία και επιβεβαιώθηκε με τη συμφωνηθείσα ονομασία «Βόρειος Μακεδονία»».

«Παρίας» εάν…

Ο Κοτζιάς υπογραμμίζει στο βιβλίο του ότι «με αυτή την ονομασία, επίσης, θα ενταχθεί η γείτων από δω και πέρα σε διεθνείς και περιφερειακές οργανώσεις. Κάθε αλλαγή της ονομασίας θα θέσει αυτή τη χώρα εκτός όλων αυτών των θεσμών και θα την μετατρέψει σε παρία του διεθνούς συστήματος».

Καταπολέμηση αλυτρωτισμού

Όπως αναφέρεται επίσης στο βιβλίο «στο άρθρο 4 δίνονται σειρά διαβεβαιώσεων που αφορά τις καλές σχέσεις της χώρας, αλλά και την καταπολέμηση του αλυτρωτισμού. Ότι οποιαδήποτε αλλαγή στο Σύνταγμα των κρατών δεν θα εμπεριέχει διεκδικήσεις σε βάρος της άλλης πλευράς [4.1], αλλά ούτε οποιαδήποτε «παρέμβαση στις εσωτερικές υποθέσεις του άλλου Μέρους σε οποιαδήποτε μορφή και για οποιονδήποτε λόγο»».

Και συνεχίζει: «Με αυτό τον τρόπο τίθεται και η νομική βάση απαγόρευσης αλυτρωτικής πολιτικής μέσω τρίτων στο εσωτερικό της άλλης χώρας, ή με την επίκληση κάποιων τρίτων. Επίσης στο ίδιο άρθρο προβλέπεται ότι κάθε μέρος δεσμεύεται να μην προβαίνει ή επιτρέπει οιεσδήποτε αλυτρωτικές δηλώσεις»[4.2]. Ο αλυτρωτισμός γίνεται κοινός αντίπαλος και των δύο μερών και, ταυτόχρονα, η βάση για την αποτροπή ανάπτυξης διεκδικήσεων για υποτιθέμενες «εθνικές μειονότητες». Το άρθρο 4 συνολικά είναι ένα άρθρο υποβοήθησης της φιλίας ανάμεσα στα αδύο μέρη και αποτροπής εχθρικών διεκδικήσεων ή λόγων. Είναι το πρώτο αναλυτικό άρθρο που βάζει επίσημα ταφόπλακα σε κάθε είδους αλυτρωτισμό με φορέα το κράτος και τους μηχανισμούς/θεσμούς/οργανώσεις του».

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα παραπάνω ισχύουν τόσο για τη Βόρεια Μακεδονία όσο και για την Ελλάδα.