Η ταινία που τρόμαξε έναν Αμερικανό πρόεδρο και τους στρατηγούς του για έναν πιθανό πυρηνικό πόλεμο

Εκείνη την ημέρα ο επικεφαλής του προσωπικού του Αμερικανού προέδρου έκανε ότι μπορούσε να πείσει το αφεντικό του να μην δει την ταινία. Εκείνος όμως δεν τον άκουσε. Όταν έπεσαν οι τίτλοι τέλους, ο 40^ος ένοικος του Λευκού Οίκου βγήκε από το δωμάτιο άλλος άνθρωπος.

Ήταν 10 Οκτωβρίου του 1983 όταν ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ρόναλντ Ρέιγκαν θα έβλεπε, από το σπίτι του στο Camp David, περίπου έναν μήνα νωρίτερα από τους υπόλοιπους συμπατριώτες του, μια καινούργια τηλεταινία του ABC, την “Επόμενη Μέρα” (“The Day After”). Κατά μεγάλη ειρωνεία το τηλεοπτικό δίκτυο είχε δεχτεί τεράστιες πιέσεις να μην προβάλει την συγκεκριμένη ταινία.

Ίσως γιατί η υπόθεσή της συγκλονίζει για το πόσο επίκαιρη μπορεί να είναι: Αφηγαίτει έναν φανταστικό πόλεμο μεταξύ του ΝΑΤΟ και του Συμφώνου της Βαρσοβίας που κλιμακώνεται γρήγορα σε μια πλήρους κλίμακας πυρηνική σύγκρουση ΗΠΑ και ΕΣΣΔ. Η ίδια η δράση επικεντρώνεται στους κατοίκους του Λόρενς, του Κάνσας, του Κάνσας Σίτι, στο Μιζούρι και σε αρκετές οικογενειακές φάρμες κοντά σε αμερικανικά σιλό πυραύλων.

Στο ημερολόγιό του ο Ρέιγκαν σημείωσε ότι έπαθε… «μεγάλη κατάθλιψη» βλέποντάς τη.

«Το πρωί στο Camp D. έβαλα και είδα την κασέτα της ταινίας του ABC που προβάλλεται στις 20 Νοεμβρίου. Ονομάζεται «The Day After». [Σύμφωνα με την ταινία] Έχει εξαφανιστεί το Λόρενς Κάνσας σε έναν πυρηνικό πόλεμο με τη Ρωσία. Γίνεται εντυπωσιακά, αξίζοντας τα  7 εκατ. Δολ [η πραγωγή]. Είναι πολύ ρεαλιστική και μου προκάλεσε μεγάλη κατάθλιψη. Μέχρι στιγμής δεν έχουν πουλήσει καμία από τις 25 προγραμματισμένες διαφημίσεις και μπορώ να καταλάβω γιατί. Το αν θα βοηθήσει τα «αντι πυρηνικά» ή όχι, δεν μπορώ να πω. Η δική μου αντίδραση ήταν ότι έπρεπε να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να έχουμε αποτρεπή και να δούμε ότι δεν θα γίνει ποτέ πυρηνικός πόλεμος» σημείωσε ο Ρέιγκαν στο ημερολόγιο.

Την ταινία, μάλιστα, είδαν και οι ανώτατοι αξιωματικοί του Γενικού Επιτελείου, αλλά και σύμβουλοι της κυβέρνησης. Μάλιστα ένας εξ΄αυτών που ήταν και φίλος του σκηνοθέτη σχολίασε: «Αν ήθελες να τους κάνεις να ματώσουν, το κατάφερες. Αυτοί οι τύποι κάθονταν εκεί αποσβολωμένοι, μένοντας κάγκελο».

Η ταινία έκανε τόση θραύση στο αμερικανικό κοινό που «πολλά σχολεία πρότειναν στους γονείς να μην αφήσουν τα παιδιά τους να δουν την ταινία

Σύμφωνα με την διακεκριμένη Αμερικανίδα δημοσιογράφο Άννι Γιάκομπσεν, η θέση του προέδρου πριν δει το The Day After ήταν μια πολύ πιο σκληροπυρηνική, πιο αμείλικτη προσέγγιση. Άλλαξε θέση και έγινε πολύ πιο μετριοπαθής.

Ο Αμερικανός πρόεδρος μάλιστα τηλεφώνησε στον τότε σοβιετικό ηγέτη Μιχαήλ Γκορμπατσόφ και στη συνέχεια οι δύο ηγέτες υπέγραψαν τη Συνθήκη για τις πυρηνικές δυνάμεις μέσου βεληνεκούς, η οποία είχε ως αποτέλεσμα την απαγόρευση και τη μείωση του πυρηνικού τους οπλοστασίου.

«Εξαιτίας αυτών των επικοινωνιών και λόγω της διάσκεψής τους και λόγω της συνθήκης, το τρελό πυρηνικό οπλοστάσιο έχει μειωθεί στα περίπου 12.500 που έχουμε τώρα, που είναι μια σημαντική μείωση» αναφέρει η Γιάκομπσεν, τονίζοντας τη σημασία της ταινίας.

«Η απεικόνιση των μικρών πόλεων του Κάνσας που μετατρέπονται σε ερημικά τοπία, σε συνδυασμό με την ανανεωμένη σημασία του πυρηνικού πολέμου, έκανε πολλούς Αμερικανούς να ξανασκεφτούν την ιδέα του αφοπλισμού» αναφέρεται σε εργασία του Πανεπιστημίου του Κολοράντο. «Οι Αμερικανοί δεν πίστευαν πλέον ότι ο πυρηνικός πόλεμος είναι μια αφηρημένη έννοια που περιορίζεται από την αποτροπή και την αμοιβαία εξασφαλισμένη καταστροφή (MAD). Οι Αμερικανοί συμφώνησαν ότι η αποφυγή αυτής της καταστροφής ήταν η καλύτερη πορεία δράσης».

Η ταινία έκανε τόση θραύση στο αμερικανικό κοινό που «πολλά σχολεία πρότειναν στους γονείς να περιορίσουν τα παιδιά τους από το να δουν τις καταστροφικές απεικονίσεις της πυρηνικής εξόντωσης. Ο διαφαινόμενος πυρηνικός πόλεμος κρεμόταν πάνω από τα κεφάλια πολλών Αμερικανών που μπόρεσαν ακόμη και να συμπάσχουν με τον σοβιετικό λαό, ο οποίος συμφώνησε ότι ζούσε με τον ίδιο φόβο» αναφέρει η μελέτη.

Πράγματι, η ταινία είχε αντίκτυπο και εκτός των ΗΠΑ. Ο αμερικανοεβραίος βουλευτής Έλιοτ Λεβίτας και 91 συνάδελφοί του πρότειναν στη Βουλή των Αντιπροσώπων ψήφισμα «[εκφράζοντας] την αίσθηση του Κογκρέσου ότι η American Broadcasting Company, το Υπουργείο Εξωτερικών και η CIA θα έπρεπε να συνεργαστούν να μεταδοθεί η τηλεταινία The Day After στο σοβιετικό κοινό». Πράγματι, το 1987 η ταινία προβλήθηκε και στην ΕΣΣΔ.

Βέβαια, σήμερα εάν αποκαλείς τραμπούκο τον ηγέτη μιας χώρας, τέτοιες σοβαρές και εξαιρετικές πρωτοβουλίες θα είχαν δυσκολίες να πραγματοποιηθούν.