«Με έχουν αποκαλέσει μάγισσα, τσούλα, δολοφόνο» – Ταλαντούχες γυναίκες της ροκ σκηνής

Σε συνέντευξή της το 2008, η Ανίτα Πάλενμπεργκ ορκίστηκε ότι δεν θα έγραφε ποτέ την αυτοβιογραφία της. Η καλλιτέχνις, μοντέλο και ηθοποιός είχε κουραστεί από τους εκδότες που ήθελαν να διαβάσουν μόνο για τις στενές σχέσεις της με τους Rolling Stones – έβγαινε τόσο με τον Μπράιν Τζόουνς όσο και με τον Κιθ Ρίτσαρντ και είχε σχέση με τον Μικ Τζάγκερ.

«Όλοι ήθελαν τη λαγνεία», είχε πει τότε η ίδια. «Και όλοι γράφουν αυτοβιογραφίες και αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο δεν πρόκειται να το κάνω».

Ωστόσο, όταν η Πάλενμπεργκ πέθανε το 2017, άφησε πίσω της σελίδες ενός καθαρά δακτυλογραφημένου χειρόγραφου, με τίτλο Black Magic, που περιείχε την ιστορία της ζωής της. Πιστή στη φόρμα της, χαρακτήρισε αυτά τα απομνημονεύματα ως «εικόνες μνήμης, μια ιστορία ενός ταξιδιώτη σε ένα τοπίο ονείρων και σκιών» και όχι ως αυτοβιογραφία.

Δείτε το τρέιλερ του ντοκιμαντέρ για την Ανίτα Πάλενμπεργκ 

«Διεκδικώ την ψυχή μου»

Όμως, δεν συγκρατήθηκε καθόλου, καθώς εξιστορούσε τη ζωηρή και συχνά ταραχώδη ζωή της, λέγοντας: «Δεν νομίζω ότι θα αρέσει πολύ στους δικηγόρους».

Διαβασμένα σε αφήγηση της Σκάρλετ Γιόχανσον, τα ανέκδοτα λόγια της αποτελούν τη ραχοκοκαλιά του νέου συναρπαστικού ντοκιμαντέρ «Catching Fire: The Story of Anita Pallenberg». Η Κέιτ Μος την εξυμνεί ως «την αυθεντική μποέμ ροκ γυναίκα που ο κόσμος ακόμα και σήμερα φιλοδοξεί να ακολουθήσει», αλλά μεγαλύτερη αξία έχει το γεγονός ότι η Πάλενμπεργκ αναδιατυπώνει την κληρονομιά της με τους δικούς της όρους από τον τάφο.

«Με έχουν αποκαλέσει μάγισσα, τσούλα, δολοφόνο. Με κυνήγησε η αστυνομία και με συκοφάντησε ο Τύπος», έγραψε, πριν προσθέσει: «Αλλά δεν χρειάζεται να ξεκαθαρίσω λογαριασμούς. Διεκδικώ την ψυχή μου».

Δεδομένου του πόσο μελάνι έχει χυθεί για τους Stones όλα αυτά τα χρόνια, είναι αναζωογονητικό να ακούς την Πάλενμπεργκ να μοιράζεται τη δική της οπτική για τις εμπειρίες της. Δεν είναι η μόνη ροκ φίλη υψηλού προφίλ που τώρα έχει την ευκαιρία να πει τη δική της ιστορία, διεκδικώντας τη θέση της και την επιρροή της στην ανδροκρατούμενη μουσική κουλτούρα.

Η Σούζι Ρόνσον, η οποία ήταν παντρεμένη με τον κιθαρίστα Μικ Ρόνοσν, μόλις κυκλοφόρησε τα ειλικρινή απομνημονεύματά της, Me and Mr Jones

«Είναι πάρα πολύ οδυνηρά μέσα στην ομορφιά τους»

Η Σούζι Ρόνσον, η οποία ήταν παντρεμένη με τον κιθαρίστα Μικ Ρόνοσν, μόλις κυκλοφόρησε τα ειλικρινή απομνημονεύματά της, Me and Mr Jones: My Life with David Bowie and the Spiders from Mars, που είναι μια καθαρή ματιά στη μυθολογία των ροκ σταρ.

Η Πάτι Μπόιντ, παντρεμένη τόσο με τον Τζορτζ Χάρισον όσο και με τον Έρικ Κλάπτον, πήρε συνέντευξη το 2018 από την Τέιλορ Σουίφτ για το Harper’s Bazaar («ο Τζορτζ και ο Έρικ είχαν αδυναμία να επικοινωνήσουν τα συναισθήματά τους μέσω μιας κανονικής συζήτησης», είπε η Μπόιντ, «έγινα ένας καθρέφτης γι’ αυτούς») και φέτος δημοπράτησε τα αναμνηστικά της, συμπεριλαμβανομένων ερωτικών επιστολών από τον Κλάπτον και χειρόγραφων στίχων του Χάρισον, έναντι του ιλιγγιώδους ποσού των 2.818.184 λιρών.

«Τα γράμματα από τον Έρικ – είναι τόσο απελπισμένα και παθιασμένα, ένα πάθος που ανθίζει μια φορά στη ζωή», είπε. «Είναι πάρα πολύ οδυνηρά μέσα στην ομορφιά τους».

Δείτε το βίντεο με τη ζωή της Σούζι Ρόνσον 

«Κατά κάποιο τρόπο παρέλειψα να αναφέρω τη συμβολή της»

Η Tate Modern, στο Λονδίνο, γιορτάζει εν τω μεταξύ τη Γιόκο Όνο με την έκθεση Yoko Ono: Music of the Mind – μια έντονη υπενθύμιση ότι η καλλιτεχνική συνεργασία της Όνο με τον Τζον Λένον ήταν μόνο ένα σχετικά σύντομο μέρος της καριέρας της.

Αποκαλύπτει πώς η καλλιτεχνική της δραστηριότητα εκτείνεται στο θέατρο, τη συγγραφή και τη μουσική, αλλά και πώς δίνει χώρο για την ιστορία της να αλλάζει με την πάροδο του χρόνου – για παράδειγμα, οι διάφορες παραστάσεις του Cut Piece κατά τη διάρκεια των δεκαετιών – και για τις προοπτικές των άλλων. Το βιβλίο της Όνο για καλλιτέχνες του 1964, Grapefruit, χρησιμοποιεί σύντομα, αφηρημένα στοιχεία δράσης («Φανταστείτε τα σύννεφα να στάζουν. Σκάψτε μια τρύπα στον κήπο σας για να τα βάλετε μέσα») δημιουργώντας μια τεράστια δυνητική ποικιλία θετικών αντιδράσεων.

Μεταξύ αυτών ήταν και το Imagine του Lennon. Σε συνέντευξή του στο BBC το 1980, ο Λένον είπε ότι το Grapefruit παρείχε «τον στίχο και την ιδέα» του τραγουδιού, αλλά η Όνο δεν έλαβε πίστωση για τη συγγραφή του τραγουδιού μέχρι το 2017, παρόλο που ο Λένον γνώριζε την παράλειψη αυτή εν ζωή. «Αλλά εκείνες τις μέρες ήμουν λίγο πιο εγωιστής, λίγο πιο μάτσο», είπε στο BBC, «και κατά κάποιο τρόπο παρέλειψα να αναφέρω τη συμβολή της».

Μια performace της Γιόκο Όνο το 1964

«Είχαμε τη δική μας δύναμη»

Η Πάλενμπεργκ, επίσης, αποτέλεσε έμπνευση για τραγούδια των Rolling Stones, όπως το Gimme Shelter. Όμως, παρόλα αυτά, το Catching Fire ενισχύει την ιδέα ότι, ακόμη και αν ο σεξισμός σήμαινε ότι υποτιμήθηκε από το κοινό, δεν ήταν μια παθητική παρουσία ή μούσα. «Ούτε η Ανίτα ούτε εγώ θέλαμε να είμαστε μαζί τους επειδή αναζητούσαμε λίγη από τη δύναμή τους», λέει η Μαριάν Φέιθφουλ στο voiceover του ντοκιμαντέρ – βρισκόταν στην τροχιά του συγκροτήματος μαζί με την Πάλενμπεργκ λόγω της σχέσης της με τον Τζάγκερ. «Είχαμε τη δική μας δύναμη».

Η δύναμη της Φέιθφουλ ήταν η δική της μουσική καριέρα- η Πάλενμπεργκ, η οποία μιλούσε πολλές γλώσσες, εργαζόταν ως μοντέλο και επηρέασε την εμφάνιση των Stones. («Άρχισα να γίνομαι είδωλο της μόδας επειδή φορούσα τα ρούχα της γριάς μου», σχολίασε δεικτικά ο Ρίτσαρντς στο βιβλίο του Life).

Και, επίσης, η Φέιθφουλ αρνήθηκε να αναδιατάξει τη ζωή της για τους Stones. «Κανένα κορίτσι δεν επιτρεπόταν στο στούντιο όταν ηχογραφούσαν», είπε. «Δεν επιτρεπόταν καν να χτυπάς το κουδούνι. Έτσι έκανα άλλα πράγματα- δεν καθόμουν στο σπίτι». Διατήρησε καριέρα ηθοποιού, κυρίως στην ταινία Barbarella του 1968 και στην Performance του 1970 – αν και η φωνή της ήταν μεταγλωττισμένη στην πρώτη.

«Ούτε η Ανίτα ούτε εγώ θέλαμε να είμαστε μαζί τους επειδή αναζητούσαμε λίγη από τη δύναμή τους», λέει η Μαριάν Φέιθφουλ στο voiceover του ντοκιμαντέρ

Δεν ήταν η μόνη φορά που την υποτίμησαν

Η Σούζι Ρόνσον, μια κομμώτρια, που λάτρευε το χρώμα και έφερε στη ζωή την ντοματί κόκκινη κόμμωση Ziggy Stardust του Ντέιβιντ Μπόουϊ, ακολούθησε επίσης διαφορετικό δρόμο από άλλες γυναίκες της εποχής της. Άφησε μια σταθερή δουλειά και βγήκε στο δρόμο, καθοδηγώντας την αισθητική της περιοδείας του Ziggy Stardust αναλαμβάνοντας τα μαλλιά, το μακιγιάζ και άλλες εργασίες.

Το βιβλίο της «Εγώ και ο κύριος Τζόουνς» φωτίζει το ρόλο της στο να βοηθήσει τον Μπόουϊ να αποκρυσταλλώσει το όραμά του – και δείχνει πώς η φήμη και το ροκ σταριλίκι διαφθείρουν. Σε μια περιοδεία ο Μικ Τζάγκερ χαριεντιζόμενος με μια βαρόνη, διατάζει τη Σούζι να βρει τη βούρτσα των μαλλιών του, αντιμετωπίζοντάς την σαν βοηθό και όχι σαν κοπέλα.

Δεν ήταν η μόνη φορά που την υποτίμησαν. «Είμαι η αξιολύπητη κοπέλα, προσκολλημένη στον άντρα μου, μια θέση στην οποία δεν πίστευα ποτέ ότι θα βρισκόμουν», γράφει ενώ συνοδεύει τον Μικ στην περιοδεία με τον Μπομπ Ντίλαν για λίγες μέρες, χωρίς να έχει προσκληθεί. «Προσπαθώ να δείξω κατανόηση, αλλά η αλήθεια είναι ότι είμαι εξοργισμένη που με άφησαν έξω».

Η δύναμη της γυναικείων φωνών

Το ντοκιμαντέρ για την Πάλενμπεργκ αρνείται να την αφήσει να γίνει μια τραγική φιγούρα ή ένα παράδειγμα προς αποφυγή.

Η ταινία τελειώνει σημειώνοντας ότι η Ανίτα ξεμέθυσε, αποφοίτησε από το κολέγιο και γέρασε με εικονοκλαστικό κέφι.

Τα διδάγματα είναι ξεκάθαρα – η λύτρωση είναι δυνατή και δεν είμαστε οι χειρότερες στιγμές μας – ενώ παράλληλα ενισχύει αυτό που χάνουμε όταν οι φωνές των γυναικών αποσιωπούνται ή αγνοούνται.

*Το «Catching Fire: Η ιστορία της Ανίτα Πάλενμπεργκ», σε σκηνοθεσία Αλέξις Μπλουμ και Σβετλάνα Ζιλ, προβάλλεται τώρα στους κινηματογράφους του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ιρλανδίας.

*Με στοιχεία από theguardian.com