Ιράν: Ο αθόρυβος γιoς του Χαμενεΐ που κινεί τα νήματα

Ο θάνατος του Ιρανού προέδρου Εμπραχίμ Ραΐσι έχει πυροδοτήσει εικασίες για το ποιος θα είναι ο διάδοχός του. Το ζήτημα όμως είναι ο επόμενος πρόεδρος να συνοδεύεται από την ίδια «αρετή» με τον εκλιπόντα: Να είναι ένα πειθήνιο όργανο των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης και εκείνων που περιβάλλουν τον… γιό του Χαμενεΐ, τον μυστηριώδη Μοϊτάμπα.

Γιατί όμως ο Μοϊτάμπα είναι τόσο σημαντικός;

Για τους περισσότερους Ιρανούς, ο γιος του ισχυρού θρησκευτικού ηγέτη του Ιράν, Μοϊτάμπα Χαμενεΐ αποτελεί αίνιγμα. Δεν κατέχει δημόσια θέση, σπάνια εμφανίζεται δημόσια και δεν δίνει ομιλίες.

Με μακροχρόνιους δεσμούς με βασικές προσωπικότητες του κατεστημένου και των υπηρεσιών, ο νεότερος Χαμενεΐ έχει γίνει ισχυρός στη σκιά, ιδιαίτερα υπό τον Ραΐσι, ο οποίος θεωρούνταν ενδοτικός πρόεδρος χωρίς προσωπική βάση εξουσίας. Ο Ραΐσι, ως πρόεδρος υπηρέτησε ως όχημα ισχυρότερων προσωπικοτήτων και δικτύων για να ασκήσουν επιρροή από τα παρασκήνια.

Πολλοί θεωρούν ότι ο 54χρονος Χαμενεΐ θα μπορούσε να διαδεχτεί τον 85χρονο πατέρα του για το ανώτατο θρησκευτικό αξίωμα, αλλά σύμφωνα με ρεπορτάζ της The Wall Street Journal, ο ίδιος θα παραμείνει ακόμα πιο ισχυρός, δίχως να διαδεχτεί τον πατέρα του.

Αναλυτές που επικαλείται η αμερικανική εφημερίδα εκτιμούν ότι ο Χαμενεϊ, θα ήταν πιο ισχυρός μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας.

«Ο Μοϊτάμπα Χαμενεΐ και το δίκτυο γύρω του κινούν τα νήματα τις τελευταίες δύο δεκαετίες», είπε ο Χαμιντρέζα Αζίζι, συνεργάτης του Γερμανικού Ινστιτούτου για Διεθνείς Υποθέσεις και Ασφάλειας. «Τώρα, σίγουρα για τον ίδιο τον Χαμενεΐ, η κύρια πρόκληση είναι να βρει κάποιον με τα ακριβώς τα ίδια χαρακτηριστικά που είχε ο Ραΐσι».

Κάνοντας αυτό, είπε ο Αζίζι, «θα δημιουργούσε το σκηνικό όπου ο Μοϊτάμπα θα μπορούσε να διατηρήσει και ακόμη και να επεκτείνει τη δύναμή του, κρατώντας τον σκιώδη ρόλο του, μακριά από τον δημόσιο έλεγχο».

Το ίδιο απίθανο θεωρεί το σενάριο να αναλάβει ο γιός και ο αναλυτής στο The Washington Institute for Near East Policy  Μεχντί Χαλάτζι. «Η ιδέα ότι η φιλοδοξία του Μοϊτάμπα είναι να είναι ο επόμενος ανώτατος ηγέτης είναι ένας ολοκληρωτικά μύθος», είπε ο Χακλαντζι. «Με βάση την ιστορική εμπειρία, δεν νομίζω ότι ο Χαμενεΐ θα υπέδειξε κανέναν, ακόμη και τον γιο του, ως διάδοχο».

Ο νεότερος Χαμενεΐ δεν έχει αρκετές ιδιότητες που απαιτούνται επίσημα από έναν ανώτατο ηγέτη, συμπεριλαμβανομένων των απαραίτητων θρησκευτικών διαπιστευτηρίων ή εκτελεστικής εμπειρίας. Ο Αλί Χαμενεΐ και ο προκάτοχός του Αγιατολάχ Ρουχολάχ Χομεϊνί, ο οποίος ίδρυσε την Ισλαμική Δημοκρατία, απέρριψαν την ιδέα να μεταβιβαστεί η εξουσία στο παιδί του ως αντιισλαμική και μοναρχική.

«Με δεκαετίες εμπειρίας στους διαδρόμους της εξουσίας, το δίκτυο [του Μοϊτάμπα Χαμενεΐ] στο καθεστώς είναι απαράμιλλο», δήλωσε ο Σαΐντ Γκολκάρ, ειδικός στις υπηρεσίες ασφαλείας του Ιράν που διδάσκει στο Πανεπιστήμιο του Τενεσί στην Τσατανούγκα. «Αλλά ο διορισμός του θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την κληρονομιά του Χαμενεΐ επαναφέροντας τη μοναρχία».

Ο ανώτατος θρησκευτικός ηγέτης του Ιράν και πατέρας του Μοϊτάμπα Χαμενεΐ, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεϊ. (REUTERS)

Θα έχει τη μοίρα του Αχμάντ;

Είτε έτσι είτε αλλιώς, ο Μοϊτάμπα Χαμενεΐ, θα παίξει κεντρικό ρόλο καθώς το Ιράν αναδιαμορφώνει το πολιτικό του τοπίο ενόψει των προεδρικών εκλογών που έχουν προγραμματιστεί για τα τέλη Ιουνίου και της επικείμενης διαδοχής του πατέρα του.

Ο γιος ασκεί επίσης κυριαρχία στο γραφείο του ανώτατου ηγέτη και στην επιχειρηματική αυτοκρατορία που ελέγχει.

Γεννημένος το 1969 στη Μασχάντ, όταν ο πατέρας του γινόταν ηγετική φυσιογνωμία στο επαναστατικό κίνημα ενάντια στη μοναρχία του Σάχη Ρεζά Παχλαβί, ο νεαρός Μοϊτάμπα είχε γίνει μάρτυρα να ξυλοκοπείται ο πατέρας του από τη μυστική αστυνομία του Σάχη.

Μετά την Ισλαμική Επανάσταση του 1979, η οικογένεια Χαμενεΐ μετακόμισε στην Τεχεράνη, όπου ο Μοϊτάμπα φοίτησε σε γυμνάσιο, ενώ ο πατέρας του ανέβηκε γρήγορα στις τάξεις της κυβέρνησης για να γίνει πρόεδρος το 1981.

Όπως εκατομμύρια Ιρανοί, πολέμησε στον πόλεμο του 1980-1988 κατά του Ιράκ του Σαντάμ Χουσεΐν, ενώ κατάφερε να οικοδομήσει σχέσεις με στρατιωτικούς που αργότερα έγιναν ανώτερα στελέχη στον μηχανισμό ασφαλείας του Ιράν, συμπεριλαμβανομένου του Χοσεΐν Ταέμ, μελλοντικού αρχηγού πληροφοριών στην Επαναστατική Φρουρά, και του Χοσεΐν Νετζάτ, ο οποίος θα γινόταν επικεφαλής της μονάδας της Φρουράς της Επανάστασης με αποστολή να συντρίψει τις διαδηλώσεις στο Τεχεράνη.

Οι ειδικοί λένε ότι η εξουσία του μπορεί να απειληθεί μόλις πεθάνει ο πατέρας του και ότι μπορεί να τα πάει καλύτερα αν παραμείνει στη σκιά.

Υπενθυμίζεται ότι πριν πεθάνει ο Χομεϊνί το 1989, ο γιος του Αχμάντ, ο οποίος ήταν ο αρχηγός του επιτελείου του και πιο ισχυρός από τον Μοτζτάμπα Χαμενεΐ σήμερα, διαχειριζόταν τις υποθέσεις της χώρας μαζί με τον Αλί Χαμενεΐ και τον τότε πρόεδρο Ακμπάρ Χασεμί Ραφσαντζάνι, αλλά έπεσε μετά τον θάνατο του πατέρα του.