Γάζα: Τα τέσσερα σενάρια για το τέλος του πολέμου – Με την πλάτη στον τοίχο ο Νετανιάχου

Οι αδυσώπητοι βομβαρδισμοί και το σφυροκόπημα του Ισραήλ στη Γάζα μπορεί να έχει μειώσει σημαντικά τις δυνάμεις της Χαμάς, ωστόσο η παλαιστινιακή οργάνωση αποδεικνύεται «Λερναία Ύδρα» και καταφέρνει κάθε φορά να ανασυντάσσεται, πραγματοποιώντας πλήγματα στον ισραηλινό στρατό, αλλά και συνεχίζοντας τις επιθέσεις με ρουκέτες.

Η Χαμάς έχει προτείνει μια μεγάλη συμφωνία, η οποία, κατά έναν ειρωνικό τρόπο, θα μπορούσε να είναι η πιο ευχάριστη επιλογή για το Ισραήλ

Το Ισραήλ έχει ισοπεδώσει μεγάλο κομμάτι της Γάζας με τους ανελέητους βομβαρδισμούς του προκειμένου να ανοίξει τον δρόμο στα χερσαία στρατεύματά του, ωστόσο το γεγονός ότι οι δυνάμεις του είναι διασκορπισμένες έχουν δώσει τη θέση τους σε ένα εξοντωτικό αντάρτικο που δημιουργεί την αίσθηση μεταξύ πολλών Ισραηλινών ότι ο στρατός τους αντιμετωπίζει μόνο κακές επιλογές και οδηγείται σε μία αδιέξοδη κατάσταση, προκαλώντας συγκρίσεις με τους πολέμους των ΗΠΑ στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν.

Μάλιστα το μέλλον δείχνει να απασχολεί ιδιαίτερα το Τελ Αβίβ, καθώς ειδικά η μορφή που θα έχει η μεταπολεμική Γάζα, ήταν το ζήτημα της έντασης στο υπουργικό συμβούλιο πολέμου του Ισραήλ, με τον υπουργό Άμυνας, Γιοάβ Γκάλαντ και τον Μπένι Γκαντζ, τον κύριο πολιτικό αντίπαλο του Νετανιάχου, να απαιτούν από τον Ισραηλινό πρωθυπουργό να παρουσιάσει λεπτομερή μεταπολεμικά σχέδια.

Παρόλο που και οι δύο υποστήριξαν τα αντίποινα του Ισραήλ στην επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου, με σφοδρούς βομβαρδισμούς και χερσαίες επιχειρήσεις που εξαφάνισαν ολόκληρες γειτονιές και οι δύο απόστρατοι στρατηγοί φοβούνται μια παρατεταμένη, δαπανηρή επανακατάληψη της Γάζας, από την οποία το Ισραήλ απέσυρε στρατιώτες και εποίκους το 2005.

Είναι επίσης αντίθετοι σε μια αποχώρηση που θα άφηνε τη Γάζα υπό τον έλεγχο της Χαμάς ή θα οδηγούσε στην ίδρυση παλαιστινιακού κράτους. Αντ’ αυτού, έχουν προτείνει εναλλακτικές λύσεις που πολλοί Ισραηλινοί θεωρούν ως μη ρεαλιστικές. Η Χαμάς, από την πλευρά της έχει προτείνει το δικό της μεταπολεμικό σχέδιο.

Το Associated Press, έκανε μία εκτίμηση με τους τέσσερις τρόπους με τους οποίους μπορεί να τελειώσει αυτός ο πόλεμος και όλες δείχνουν να κοστίζουν στο Ισραήλ.

Πλήρους κλίμακας στρατιωτική κατοχή

Ο Νετανιάχου έχει υποσχεθεί μια «ολοκληρωτική νίκη» που θα απομακρύνει τη Χαμάς από την εξουσία, θα διαλύσει τις στρατιωτικές της δυνατότητες και θα επιστρέψει τους δεκάδες ομήρους που εξακολουθεί να κρατάει η παλαιστινιακή οργάνωση στη Γάζα.

Σύμφωνα με τον ίδιο, η νίκη θα μπορούσε να έρθει μέσα σε λίγες εβδομάδες αν το Ισραήλ εξαπολύσει μια πλήρους κλίμακας εισβολή στη Ράφα, την οποία ο Νετανιάχου παρουσιάζει ως το τελευταίο προπύργιο της Χαμάς.

Ο Αμίρ Αβίβι, ένας Ισραηλινός στρατηγός εν αποστρατεία και πρώην αναπληρωτής διοικητής της μεραρχίας της Γάζας, δήλωσε πως αυτό είναι μόνο η αρχή. Είπε ακόμα ότι το Ισραήλ θα πρέπει να τη διατηρήσει υπό τον έλεγχο του για να εμποδίσει τη Χαμάς να ανασυνταχθεί.

«Αν δεν αποστραγγίσεις τον βάλτο, δεν μπορείς να αντιμετωπίσεις τα κουνούπια. Και αποστράγγιση του βάλτου σημαίνει την  πλήρη αλλαγή του εκπαιδευτικού συστήματος και την ενασχόληση με την τοπική ηγεσία και όχι με μια τρομοκρατική οργάνωση», είπε χαρακτηριστικά.

Παλαιστίνιοι περπατούν δίπλα σε σπίτια που καταστράφηκαν σε ισραηλινό χτύπημα στη Χαν Γιουνίς (Πηγή: REUTERS/Mohammed Salem)

«Πρόκειται για μια διαδικασία γενεών. Δεν πρόκειται να συμβεί σε μια μέρα», προσέθεσε.

Αντιτίθενται οι περισσότεροι Ισραηλινοί

Τα ακροδεξιά μέλη του κυβερνητικού συνασπισμού του Νετανιάχου, τα οποία κατέχουν το κλειδί για την παραμονή του στην εξουσία, έχουν ζητήσει μόνιμη κατοχή, «εθελοντική μετανάστευση» μεγάλου αριθμού Παλαιστινίων σε οποιοδήποτε μέρος τους δέχεται και ανοικοδόμηση των εβραϊκών οικισμών στη Γάζα.

Πάντως οι περισσότεροι Ισραηλινοί είναι αντίθετοι με αυτήν την επιλογή, επισημαίνοντας το τεράστιο κόστος που συνεπάγεται η στάθμευση χιλιάδων στρατευμάτων στο έδαφος όπου ζουν 2,3 εκατομμύρια Παλαιστίνιοι. Ως κατοχική δύναμη, το Ισραήλ θα θεωρηθεί πιθανότατα υπεύθυνο για την παροχή υπηρεσιών υγείας, εκπαίδευσης κτλ., ενώ δεν είναι σαφές σε ποιο βαθμό η διεθνής κοινότητα θα παρέμβει για να χρηματοδοτήσει την ανοικοδόμηση εν μέσω συνεχιζόμενων εχθροπραξιών.

Δεν υπάρχει επίσης καμία εγγύηση ότι μια τέτοια κατοχή θα εξαλείψει τη Χαμάς. Το Ισραήλ είχε τον πλήρη έλεγχο της Γάζας όταν ιδρύθηκε η Χαμάς στα τέλη της δεκαετίας του 1980. Η 18ετής κατοχή του νότιου Λιβάνου από το Ισραήλ συνέπεσε με την άνοδο της Χεζμπολάχ και τα ισραηλινά στρατεύματα μάχονται τακτικά με μαχητές στη Δυτική Όχθη, την οποία ελέγχει από το 1967.

Αναζήτηση πληρεξούσιων που δεν υπάρχουν

Ο Νετανιάχου δήλωσε ότι το Ισραήλ θα διατηρήσει τον έλεγχο ασφαλείας στη Γάζα, αλλά θα αναθέσει την πολιτική διοίκηση σε ντόπιους Παλαιστίνιους που δεν συνδέονται με τη Χαμάς ή την υποστηριζόμενη από τη Δύση, Παλαιστινιακή Αρχή, η οποία κυβερνά τμήματα της κατεχόμενης Δυτικής Όχθης. Έχει προτείνει να βοηθήσουν οι αραβικές και άλλες χώρες στη διακυβέρνηση και την ανοικοδόμηση. Αλλά μέχρι στιγμής, καμία και κανένας δεν έχει δείξει ενδιαφέρον.

Κανένας Παλαιστίνιος δεν είναι γνωστό ότι έχει προσφερθεί να συνεργαστεί με τον ισραηλινό στρατό, ίσως επειδή η Χαμάς έχει δηλώσει ότι θα αντιμετωπιστούν ως συνεργάτες του και θα θεωρούνταν απειλή.

Οι προσπάθειες προσέγγισης Παλαιστίνιων επιχειρηματιών και ισχυρών οικογενειών «κατέληξαν σε καταστροφή», είπε ο Μάικλ Μιλστάιν, Ισραηλινός αναλυτής παλαιστινιακών υποθέσεων στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ και πρώην αξιωματικός των στρατιωτικών μυστικών υπηρεσιών.

Όπως είπε οι Ισραηλινοί που αναζητούν τέτοιους συμμάχους ψάχνουν για «μονόκερους» – κάτι που δεν υπάρχει.

Τα αραβικά κράτη έχουν επίσης απορρίψει κατηγορηματικά αυτό το σενάριο – ακόμη και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τα οποία είναι από τα λίγα που αναγνωρίζουν επίσημα το Ισραήλ και έχουν στενούς δεσμούς μαζί του.

«Τα ΗΑΕ αρνούνται να εμπλακούν σε οποιοδήποτε σχέδιο που αποσκοπεί στην κάλυψη της ισραηλινής παρουσίας στη Λωρίδα της Γάζας», δήλωσε αυτόν τον μήνα ο υπουργός Εξωτερικών, Αμπντουλάχ μπιν Ζαγιέντ Αλ Ναχιάν.

Μία ευρύτερη συμφωνία με συμμετοχή αραβικών χωρών

Αντιθέτως, τα αραβικά κράτη έχουν συσπειρωθεί γύρω από μια πρόταση των ΗΠΑ που αποσκοπεί στην επίλυση της σύγκρουσης και στη μεταμόρφωση της Μέσης Ανατολής.

Σύμφωνα με το σχέδιο αυτό, μια μεταρρυθμισμένη Παλαιστινιακή Αρχή θα κυβερνούσε τη Γάζα με τη βοήθεια αραβικών και μουσουλμανικών κρατών, συμπεριλαμβανομένης της Σαουδικής Αραβίας, η οποία θα εξομάλυνε τις σχέσεις της με το Ισραήλ με αντάλλαγμα ένα αμερικανικό αμυντικό σύμφωνο και βοήθεια στην οικοδόμηση ενός μη στρατιωτικού πυρηνικού προγράμματος.

Όμως, αξιωματούχοι των ΗΠΑ και της Σαουδικής Αραβίας υποστηρίζουν ότι αυτό εξαρτάται από τη δέσμευση του Ισραήλ σε μια αξιόπιστη πορεία προς την ενδεχόμενη παλαιστινιακή κρατική υπόσταση.

Ο Νετανιάχου έχει αποκλείσει ένα τέτοιο σενάριο -όπως και οι Γκάλαντ και Γκαντζ- λέγοντας ότι θα επιβραβεύσει τη Χαμάς και θα οδηγήσει σε ένα κράτος που θα διοικείται από μαχητές στα σύνορα του Ισραήλ.

Παλαιστίνιοι επιθεωρούν το σημείο ισραηλινής επίθεσης σε σπίτι στη Μπέιτ Λάχια, στη βόρεια Λωρίδα της Γάζας (Πηγή: REUTERS/Rami Zohod)

Οι Παλαιστίνιοι υοστηρίζουν ότι ο τερματισμός της επί εδώ και δεκαετίες κατοχής του Ισραήλ και η δημιουργία ενός πλήρως ανεξάρτητου κράτους στη Γάζα, τη Δυτική Όχθη και την ανατολική Ιερουσαλήμ – εδάφη που κατέλαβε το Ισραήλ στον πόλεμο του 1967 στη Μέση Ανατολή – είναι ο μόνος τρόπος για να τερματιστεί ο κύκλος της αιματοχυσίας.

Η Χαμάς έχει δηλώσει ότι θα δεχόταν μια λύση δύο κρατών σε προσωρινή τουλάχιστον βάση, αλλά το πολιτικό της πρόγραμμα εξακολουθεί να απαιτεί την «πλήρη απελευθέρωση της Παλαιστίνης», συμπεριλαμβανομένου του σημερινού Ισραήλ. Η Χαμάς έχει επίσης πει ότι πρέπει να είναι μέρος οποιασδήποτε μεταπολεμικής διευθέτησης.

Συμφωνία με τη Χαμάς

Η Χαμάς έχει προτείνει μια πολύ διαφορετική μεγάλη συμφωνία, η οποία, κατά έναν ειρωνικό τρόπο, θα μπορούσε να είναι πιο ευχάριστη για τους Ισραηλινούς από τη συμφωνία ΗΠΑ-Σαουδικής Αραβίας.

Η παλαιστινιακή οργάνωση έχει προτείνει μια σταδιακή συμφωνία στην οποία θα απελευθερώσει όλους τους ομήρους με αντάλλαγμα εκατοντάδες Παλαιστίνιους κρατούμενους – συμπεριλαμβανομένων ανώτερων μαχητών – καθώς και την αποχώρηση των ισραηλινών δυνάμεων από τη Γάζα, μια μακρά εκεχειρία και ανοικοδόμηση. Αυτό θα άφηνε σχεδόν σίγουρα τη Χαμάς στον έλεγχο της Γάζας και ενδεχομένως θα της επέτρεπε να ανασυγκροτήσει τις στρατιωτικές της δυνατότητες.

Η Χαμάς θα μπορούσε ακόμη και να διεκδικήσει τη νίκη, παρά το λουτρό αίματος και την καταστροφή που υπέστησαν οι Παλαιστίνιοι από τις 7 Οκτωβρίου. Μάλιστα χιλιάδες Ισραηλινοί διαδηλωτές έχουν βγει στους δρόμους τις τελευταίες εβδομάδες καλώντας τους ηγέτες τους να δεχτούν μια τέτοια συμφωνία, επειδή είναι πιθανώς ο μόνος τρόπος για επιστρέψουν οι όμηροι.

Ακόμα κατηγορούν τον Νετανιάχου ότι στέκεται εμπόδιο σε μια τέτοια συμφωνία επειδή θα μπορούσε να οδηγήσει τους ακροδεξιούς συμμάχους του να ρίξουν την κυβέρνησή του, τερματίζοντας ενδεχομένως την πολιτική του καριέρα και θέτοντας τις βάσεις για τη δίωξή του για κατηγορίες διαφθοράς.

Το Ισραήλ θα πρέπει να υιοθετήσει μια «χούντνα»

Οι υποστηρικτές μιας τέτοιας συμφωνίας λένε ότι θα υπήρχαν και άλλα οφέλη για το Ισραήλ, πέρα από την απελευθέρωση των ομήρων.

Η χαμηλής έντασης σύγκρουση με τη Χεζμπολάχ του Λιβάνου πιθανότατα θα καταλαγιάσει, καθώς οι περιφερειακές εντάσεις θα χαλαρώσουν, επιτρέποντας σε δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους και στις δύο πλευρές των συνόρων να επιστρέψουν στα σπίτια τους. Το Ισραήλ θα μπορούσε επιτέλους να αναμετρηθεί με τις αποτυχίες ασφαλείας που οδήγησαν στην 7η Οκτωβρίου και θα μπορούσε να προετοιμαστεί για έναν ακόμη αναπόφευκτο γύρο συγκρούσεων.

Ο Μιλστάιν υποστηρίζει ότι το Ισραήλ θα πρέπει να υιοθετήσει την ιδέα της Χαμάς για μια «χούντνα», δηλαδή μια παρατεταμένη περίοδο στρατηγικής ηρεμίας.

«Χούντνα δεν σημαίνει ειρηνευτική συμφωνία», εξήγησε, αλλά «είναι μια κατάπαυση του πυρός την οποία θα εκμεταλλευτείς για να γίνεις πιο δυνατός και στη συνέχεια να επιτεθείς και να αιφνιδιάσεις τον εχθρό σου», συμπλήρωσε.