Γρίπη: Πειραματικό φάρμακο υπόσχεται πρόληψη της γρίπης

Τα υπάρχοντα φάρμακα για τη γρίπη στοχεύουν τον ιό αφού έχει ήδη προκαλέσει λοίμωξη στον οργανισμό. Πώς θα σας φαινόταν όμως αν υπήρχε ένα φάρμακο που θα μπορούσε να προλαμβάνει τη λοίμωξη; Με αυτόν ακριβώς τον στόχο επιστήμονες από το Scripps Research και το Κολέγιο Ιατρικής Albert Einstein στις ΗΠΑ σχεδίασαν μόρια που «βάζουν φρένο» στο πρώτο στάδιο της μόλυνσης με τον ιό της γρίπης.

«Φρένο» στην είσοδο στα κύτταρα του αναπνευστικού

Οι αναστολείς που ανέπτυξαν οι ειδικοί μπλοκάρουν τον ιό από το να εισέλθει στα κύτταρα του αναπνευστικού συστήματος – στοχεύουν συγκεκριμένα την αιμοσυγκολλητίνη, μια πρωτεΐνη που βρίσκεται στην επιφάνεια των ιών της γρίπης Α. Τα ευρήματα που δημοσιεύθηκαν στο επιστημονικό περιοδικό «Proceedings of the National Academy of Sciences» αποτελούν ένα σημαντικό βήμα προς την τελική ανάπτυξη ενός προληπτικού φαρμάκου για τη λοίμωξη με γρίπη.

Και μπλοκάρισμα της εξάπλωσης του ιού στον οργανισμό

«Προσπαθούμε να στοχεύσουμε το πολύ πρώιμο στάδιο της μόλυνσης με τον ιό της γρίπης καθώς είναι καλύτερο το να προλαμβάνουμε τη λοίμωξη. Ωστόσο τα μόριά μας θα μπορούσαν επίσης να χρησιμοποιηθούν για να σταματούν την εξάπλωση του ιού μετά τη μόλυνση» ανέφερε ο Ιαν Γουίλσον, καθηγητής Δομικής Βιολογίας στο Scripps Research, κύριος συγγραφέας της μελέτης.

Το μόριο 7, αναστολέας του ιού της γρίπης που ανέπτυξε η ερευνητική ομάδα, αλληλεπιδρά με την αιμοσυγκολλητίνη η οποία βρίσκεται στην επιφάνεια του ιού (Scripps Research)

Δεν απαιτείται επικαιροποίηση

Οι νέοι αναστολείς θα χρειαστεί να βελτιωθούν περαιτέρω προτού δοκιμαστούν ως αντι-ιικά φάρμακα σε ανθρώπους, ωστόσο, σύμφωνα με τους ερευνητές, έχουν τη δυναμική να βοηθήσουν στην πρόληψη αλλά και στη θεραπεία των λοιμώξεων με τα στελέχη της εποχικής γρίπης. Επιπλέον, σε αντίθεση με τα εμβόλια, οι αναστολείς δεν θα χρειάζεται να επικαιροποιούνται σε ετήσια βάση.

«Πρόκειται για το πιο ισχυρό μικρό μόριο-αναστολέα της αιμοσυγκολλητίνης που έχει αναπτυχθεί ως σήμερα»

Η ερευνητική ομάδα είχε εντοπίσει στο παρελθόν ένα μικρό μόριο, το F0045(S), το οποίο είχε περιορισμένη ικανότητα να προσδένεται στο στέλεχος Η1Ν1 του ιού της γρίπης τύπου Α και να αναστέλλει τη δράση του. Το μόριο αυτό εντοπίστηκε σε μια μεγάλη  «βιβλιοθήκη» μικρών μορίων την οποία οι ερευνητές «σάρωσαν» προκειμένου να ανακαλύψουν την ικανότητα πρόσδεσης διαφορετικών μορίων στην αιμοσυγκολλητίνη του ιού της γρίπης.

Οι βελτιωμένοι «απόγονοι»

Στη νέα μελέτη τους οι ερευνητές στόχευσαν στη βελτίωση της χημικής δομής του μορίου F0045(S) προκειμένου να σχεδιάσουν μόρια με καλύτερες φαρμακευτικές ιδιότητες και μεγαλύτερη ικανότητα πρόσδεσης στον ιό. Ετσι αρχικώς δημιούργησαν μια μεγάλη βάση υποψήφιων μορίων τα οποία ήταν λιγότερο ή περισσότερο τροποποιημένα στη χημική δομή τους σε σύγκριση με την αρχική δομή του F0045(S). Οταν σάρωσαν αυτή τη βιβλιοθήκη εντόπισαν τελικά δύο μόρια – τα 4(R) και 6(R) — τα οποία είχαν καλύτερη ικανότητα πρόσδεσης στον ιό από το F0045(S).

Ο «νικητής»

Τα μόρια 4(R) και 6(R) δοκιμάστηκαν σε κυτταρικές καλλιέργειες και, όπως προέκυψε, το ένα εξ αυτών, το 6(R) είχε 200 φορές μεγαλύτερη αντι-ιική ικανότητα σε σύγκριση με το F0045(S) χωρίς να συνδέεται με τοξικότητα.

Ο πιο ισχυρός «μικρός» αναστολέας της αιμοσυγκολλητίνης

Στη συνέχεια οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν μια στοχευμένη προσέγγιση για την περαιτέρω βελτίωση του 6(R) και τελικώς ανέπτυξαν τη χημική ένωση 7, η οποία αποδείχθηκε ότι διέθετε ακόμη μεγαλύτερες αντι-ιικές ιδιότητες. «Πρόκειται για το πιο ισχυρό μικρό μόριο-αναστολέα της αιμοσυγκολλητίνης που έχει αναπτυχθεί ως σήμερα» ανέφερε ο πρώτος συγγραφέας της μελέτης Σεΐγια Κιταμούρα, που όταν διεξήχθη η σχετική μελέτη εργαζόταν ως μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Scripps Research και σήμερα είναι επίκουρος καθηγητής στο Κολέγιο Ιατρικής Albert Einstein.

Προς δοκιμές σε ζώα

Σε μελλοντικές μελέτες της η ερευνητική ομάδα σχεδιάζει να συνεχίσει τη βελτίωση της ένωσης 7 και να δοκιμάσει τον αναστολέα σε μοντέλα ζώων με γρίπη. «Σε ό,τι αφορά τη δραστικότητα του μορίου θα είναι δύσκολο να τη βελτιώσουμε περαιτέρω, υπάρχουν όμως πολλές άλλες ιδιότητες που θα μπορούσαμε να βελτιώσουμε όπως για παράδειγμα η φαρμακοκινητική, ο μεταβολισμός και η διαλυτότητά του» σημείωσε ο δρ Κιταμούρα.

Προσεχώς και για άλλα στελέχη του ιού της γρίπης

Επιπροσθέτως με δεδομένο ότι οι αναστολείς που αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο της συγκεκριμένης μελέτης στοχεύουν μόνο το στέλεχος Η1Ν1 του ιού της γρίπης, οι ερευνητές εργάζονται επάνω στην ανάπτυξη αντίστοιχων αναστολέων που στοχεύουν άλλα στελέχη του ιού όπως τα Η3Ν2 και Η5Ν1.

Θεοδώρα Ν. Τσώλη